کمبود جهانی تراشه منجر به افزایش شدید قیمت محصولات الکترونیکی شده است

اگر اخبار فناوری را دنبال کرده باشید، می‌دانید تولیدات جهانی از مدت‌ها پیش به‌واسطه‌ی مشکلات لجستیکی و به موجب آن، کاهش ظرفیت تولید تراشه‌ و قطعات نیمه‌هادی با اختلال نسبتا حادی مواجه شده است‌. این در حالی است که با شیوع ویروس کرونا و خانه‌نشینی مردم، لوازم الکترونیکی همچون تلویزیون‌ها، لپ‌تاپ‌ها و تبلت‌ها با تقاضای بی‌سابقه خریداران مواجه بوده است.

امروزه اکثر افراد از طریق زوم یا نرم‌افزارهای مشابه کار و به کمک اسکایپ معاشرت می‌کنند. نتفلیکس و به‌طور خاص، شبکه‌های استریم با تقاضای دیوانه‌وار مواجه شده‌اند و کنسول‌های بازی نسل نهمی به خانه‌ی دوستداران گیم رسوخ کرده‌اند؛ اما تمام این‌ها مزید بر کمبود جهانی تراشه شده است و از قرار معلوم، صنعت ساخت نمایشگر تاکنون بیشترین تأثیر و افزایش قیمت را به خود دیده است.

برخی از تولیدکنندگان از قبل افزایش بالقوه قیمت را اعمال کرده‌اند. ایسوس، شرکت تایوانی فعال در حوزه‌ی تجهیزات رایانه‌ای، طی گزارش سه‌ماهه منتهی به ماه مارس گفت که کمبود اجزا به معنای افزایش بیشتر قیمت از سوی تأمین‌کنندگان است که احتمالا بر مصرف‌کنندگان نیز تأثیر می‌گذارد.

مایکل هورلستون، مدیرعامل Synaptics، شرکتی که مدارهای مجتمع را برای کنترل نمایشگرهای حساس به لمس به تولیدکنندگان لوازم الکترونیکی مصرفی می‌فروشد، اذعان دارد که بی‌شک قیمت این قطعات در حال افزایش است. وی می‌گوید: «در موارد خاص ما افزایش قیمت را به مشتریان خود منتقل می‌کنیم و ظاهرا آن‌ها نیز افزایش‌ها را به مشتریان خود اعمال می‌کنند.»

درحالی‌که فشار عرضه در صنعت نیمه‌هادی مشکل‌ساز شده است، مدارهای مجتمع متصل به نمایشگر چالش‌های مضاعفی را ایجاد می‌کنند؛ زیرا ازآنجاکه پیشرفته نیستند، مدارها معمولا در کارخانه‌های تراشه با فرایند ساخت قدیمی ساخته می‌شوند. با توجه به اینکه کانون توجه تراشه‌سازان بر ساخت کارخانه‌های پیشرفته معطوف شده، انگیزه کمی برای سرمایه‌گذاری در ظرفیت تأسیسات قدیمی وجود دارد؛ بنابر‌این، افزایش ظرفیت تولید و بازگشت به حالت عادی بسیار دشوار خواهد بود.

تاکنون، اکثر دستگاه‌ها تحت تأثیر کمبود تراشه قرار گرفته‌اند. به‌عنوان مثال، سونی به‌تازگی در نشست خبری به تحلیلگران گفت که پلی استیشن ۵ به دلیل بحران تراشه و چالش‌های لجستیکی تا سال ۲۰۲۲، محدودیت در عرضه خواهد داشت. افزون بر این، شرکت‌هایی که به‌عنوان دلال قطعات الکترونیکی شناخته می‌شوند، می‌گویند که برخی از اجزای سازنده شاهد جهش افسارگسیخته قیمت‌ها هستند. برای درک فاجعه، تنظیم‌کننده‌های ولتاژ مورد استفاده در محصولات بی‌شماری که به‌طور معمول ۵۰ سنت قیمت دارند، در حال حاضر تا ۷۰ دلار نیز به فروش می‌رسند.

در سطح مصرف‌کننده، محصولاتی که به مدارهای مجتمع نمایشگر احتیاج دارند، به دلیل محدودیت‌های عرضه، اولین و بیش‌ترین تأثیر را احساس می‌کنند. پگی کارریس، معاون ارشد شرکت AVNet، یک تأمین‌کننده قطعات الکترونیکی می‌گوید: «کلمه‌ای که اخیرا زیاد می‌شنویم این است که موجودی کالا به اتمام رسیده است؛ بنابراین افزایش قیمت‌ها به بازارهای خرده‌فروشی و مصرف‌کنندگان وارد خواهد شد.»

پل گاگن، مدیر ارشد تحقیقات دستگاه‌های مصرفی در شرکت Omdia، می‌گوید:

هر چیزی که روی آن صفحه‌نمایش تعبیه شده باشد تحت تأثیر این افزایش قیمت‌ها قرار خواهد گرفت. این شامل سازندگان رایانه‌های شخصی نیز می‌شود که [تاکنون] با فروش دستگاه‌هایی با همان قیمت، اما مثلاً با حافظه کمتر، توانسته‌اند از افزایش قیمت جلوگیری کنند.

وائول کولاس، معاون محصولات خرده‌فروشی Monoprice اذعان دارد که این شرکت تحت تأثیر چالش‌های بازار قرار گرفته است؛ اما او ادعا می‌کند که مونوپرایس، قیمت‌ها را افزایش نمی‌دهد؛ اما ممکن است مجبور شود فروش و تبلیغات دیگر را لغو کند. وی می‌گوید: «ما همچنین نیاز به سرمایه‌گذاری بیشتر به‌منظور پرداخت‌های پیش از موعد به شرکا داریم تا اطمینان حاصل شود که قطعات در طولانی‌مدت برای نیازهای ما تأمین می‌شود.»

تحلیلگران در حال حاضر بر این باورند که کمبود تراشه جهانی تا سال ۲۰۲۲ ادامه خواهد یافت. این کمبود به دلیل عوامل مختلفی از جمله خشک‌سالی، جنگ‌های تجاری آمریکا و چین، نوسان تقاضا در سال گذشته و بیماری همه‌گیر کووید-۱۹ به وجود آمده است.

همان‌طور که در ابتدا گفته شد، همه‌گیری ویروس کرونا باعث رونق تقاضا برای وسایل الکترونیکی خانگی و خدمات ابری شد و روند کند اقتصادی نیز سبب شد که برخی از صنایع در مورد نحوه کاهش تقاضا پیش‌بینی درستی نداشته باشند. این تأثیرات فراتر از فناوری سنتی نیز احساس شده است. به‌ویژه خودروسازان پس از اشتباه محاسباتی فروش کمتر، بسیاری از سفارش‌های اجزای نیمه‌هادی را لغو کردند و پس از کمبود جهانی تراشه بسیاری از آن‌ها مجبور به توقف تولید شدند. 

اختلالات گسترده در زنجیره تأمین نیز مزید بر علت شده است. برای مثال، آتش‌سوزی در ماه مارس منجر به توقف کارخانه‌ای ژاپنی شد که طیف وسیعی از اجزای مختلف نیمه‌هادی، از جمله مدارهای مجتمع نمایشگر را تولید می‌کرد. تنش‌های ژئوپلیتیکی بین ایالات متحده آمریکا و چین نیز در این امر سهیم بوده است. در چند سال گذشته، دولت ایالات متحده شرکت‌های بزرگ فناوری چینی، از جمله هواوی و ZTE را تحریم و دسترسی آن‌ها را به پیشرفته‌ترین تراشه‌ها مسدود کرد. این امر منجر به ذخیره بسیار انبوه تراشه از سوی شرکت‌های نام‌برده شد و بخشی از دلایل کمبود جهانی تراشه را ایجاد کرد.

کمبودها و چالش‌های ایجادشده، اهمیت تولید تراشه را برای بسیاری از صنایع برجسته کرده است و پیشرفته‌ترین تراشه‌ها برای پیشرفت در زمینه‌های کلیدی مانند هوش مصنوعی، 5G و فناوری نظامی بسیار حیاتی هستند. اینتل، تولیدکننده برجسته تراشه‌های آمریکایی، طی سال‌های اخیر از رقبایی مانند TSMC در تایوان و سامسونگ در کره جنوبی عقب مانده است؛ اما تیم آبی قصد دارد سرمایه‌گذاری زیادی در تلاش برای به دست آوردن موقعیت پیشرو خود انجام دهد. 

افزون بر این، غول‌های دنیای فناوری از جمله اپل، مایکروسافت، آلفابت (شرکت مادر گوگل)، آمازون و موارد دیگر در حال تشکیل ائتلافی برای لابی‌گری با دولت ایالات متحده آمریکا هستند تا اعتبار مورد نیاز برای تولید بیشتر تراشه را تأمین کنند. ائتلاف مذکور از قانون CHIPS for America (تراشه برای آمریکا) پشتیبانی می‌کند که در آن رئیس‌جمهور جو بایدن ملزم به تصویب بودجه ۵۰ میلیارد دلاری در کنگره و اختصاص آن به تولید تراشه در خاک آمریکا است. بودجه‌ی ۵۰ میلیارد دلاری یادشده، برای افزایش ظرفیت تولید تراشه در ایالات متحده هزینه خواهد شد.

ائتلاف اپل، مایکروسافت و آلفابت با شرکت‌های زیرساختی از جمله AT&T و ورایزن به همراه شرکت‌های فعال در صنعت نیمه‌هادی مانند اینتل است. نماینده‌ی تولیدکننده‌های اتومبیل مانند فورد از دولت خواسته‌اند که تأمین تراشه را فقط برای کارخانه‌های خود تضمین کند تا جریان ثابت تولید خودرو در آینده با تداخل مواجه نشود. بااین‌حال، ائتلاف مذکور تأکید می‌کند که اقدامات دولت نباید به نفع یک صنعت خاص باشد. بااین‌حال، به گفته‌ی بسیاری از افراد، کمک ۵۰ میلیارد دلاری نمی‌تواند آن‌چنان تأثیرگذار باشد؛ زیرا هر گیگافب در این صنعت گاهی تا دَه‌ها میلیارد دلار هزینه در بر داشته باشد؛ بنابراین  برای گذار از این مشکلات به تمهیدات بسیار عمیق‌تری نیاز خواهد بود.