تاریخ ناگفته فضانوردی؛ اولین موجوداتی که به مدار ماه سفر کردند، انسان نبودند
در کمال شگفتی، انسان‌ها نخستین گونه زمینی محسوب نمی‌شوند که به دور ماه سفر کرده‌اند. این افتخار به دو موجودی تعلق دارد که به‌طور سنتی حیواناتی کند و آرامی تلقی می‌شوند.
آن ضرب‌المثل معروف را به خاطر دارید؟ «رهرو آن است که آهسته و پیوسته رود.» به‌نظر می‌رسد این جمله نه تنها درباره لاک‌پشت و خرگوش در داستان‌های خیالی صدق می‌کند، بلکه در مورد رقابت فضایی تا ماه هم صادق است.
در ۱۸ سپتامبر ۱۹۶۸، فضاپیمای «زوند ۵» اتحاد جماهیر شوروی توانست به دور ماه بچرخد. این موفقیت چند ماه پیش از مأموریت معروف «آپولو ۸» ناسا رقم خورد. اما چرا این اتفاق در حافظه عمومی به‌عنوان نخستین فضاپیمایی که در تاریخ بشر دور ماه رفته، ثبت نشده است؟ دلیل آن ساده است: زوند ۵ حامل انسان نبود. در عوض، این فضاپیما دو لاک‌پشت استپ روسی را در سفری بی‌سابقه و شگفت‌انگیز به مدار ماه برد. البته، همراه این لاک‌پشت‌ها، کرم‌ها، مگس‌ها و دانه‌هایی هم ارسال شده بودند، اما ستارگان اصلی این مأموریت، لاک‌پشت‌ها بودند.
لاک‌پشت‌های فضانورد به منظور بررسی تأثیرات سفر فضایی بر موجودات زنده به فضا فرستاده شدند. این رویداد بیش از یک دهه پس از آن رخ داد که اتحاد جماهیر شوروی «اسپوتنیک ۱» نخستین ماهواره مصنوعی جهان را در اواخر سال ۱۹۵۷ به فضا پرتاب کرد؛ اقدامی که آمریکا را شوکه کرد و آغازگر مسابقه فضایی بین دو ابرقدرت دوران جنگ سرد شد؛ رقابتی که حدود ۲۰ سال به‌طول انجامید و هزینه‌های هنگفتی روی دوش هر دو کشور گذاشت.
بااین‌حال، تا اواخر دهه ۶۰ میلادی، شوروی در رقابت جاه‌طلبانه فضایی رفته رفته عقب افتاد. ناسا موشک «ساترن ۵» را در اختیار داشت و برنامه آپولو نیز در حال آماده‌سازی برای نخستین پرواز سرنشین‌دار خود بود. در مقابل، شوروی با مشکلاتی جدی از جمله مرگ «ولادیمیر کاماروف»، مردی که از فضا سقوط کرد، مواجه شده بود. آن‌ها هنوز موشکی نداشتند که بتواند فضاپیمایی را همراه با تجهیزات لازم برای بقای فضانوردان، مانند غذا، آب و اکسیژن به مدار ماه برسانند.
شوروی تصمیم گرفت برای نخستین سفرهای فضایی سرنشین‌دار خود به فضا، از موجودات دیگری استفاده کند
در چنین شرایطی که امکان فرستادن انسان فراهم نبود، روس‌ها تصمیم گرفتند موجودات دیگری را برای کسب این موفقیت به فضا بفرستند؛ اینجا بود که لاک‌پشت‌ها وارد میدان شدند. مأموریت زوند ۵ این بود که این موجودات را به فضا ببرد، به دور ماه بچرخاند و سپس آن‌ها را سالم به زمین بازگرداند. این مأموریت، در بیشتر بخش‌های خود موفقیت‌آمیز عمل کرد.
لاک‌پشت‌های فضانورد که بومی مناطق استپی افغانستان، ازبکستان و برخی نواحی دیگر هستند، در ۱۴ سپتامبر ۱۹۶۸ به فضا پرتاب شدند. آن‌ها از دوم سپتامبر در داخل فضاپیما قرار داده شده بودند و تا زمان پرتاب، بدون غذا نگه داشته شدند. دانشمندان شوروی نگران بودند که مصرف غذا توسط این جانوران، داده‌های مورد انتظار آن‌ها از سفر را تحت تأثیر قرار دهد.
چهار روز طول کشید تا زوند ۵ ماه را دور بزند؛ رکوردی تاریخی به‌عنوان نخستین موجودات زنده‌ای که چنین سفری را انجام دادند و سپس راه بازگشت به زمین را در پیش گرفتند. در نهایت، این دو لاک‌پشت فضانورد در تاریخ ۲۱ سپتامبر ۱۹۶۸ با فرود در اقیانوس هند به زمین بازگشتند. هر دو حیوان با وجود ماجراجویی دور و درازشان در سلامت کامل بودند، گرچه مقداری وزن از دست داده بودند که البته طبیعی است. در نهایت، این رویداد گامی کوچک برای اتحاد جماهیر شوروی و گامی کند و درعین‌حال بزرگ برای لاک‌پشت‌ها به شمار می‌رفت.