آیا باید جلبک دریایی را در رژیم غذایی خود بگنجانیم؟

آیا تا‌به‌حال به این موضوع فکر کرده‌اید چرا بستنی‌هایی که در خانه می‌سازید، با بلورهای یخ پوشیده است، اما بستنی‌هایی که خریداری می‌کنید، این‌طور نیست؟ جفری پیرسون، استاد فیزیولوژی مولکولی در دانشگاه نیوکاسل بریتانیا می‌گوید علت این امر عصاره جلبک دریایی یا همان آلژینات، فیبر طبیعی است که در کتانجک (نوعی جلبک دریایی بزرگ) وجود دارد.

درحالی‌که جلبک دریایی در برخی از غذاها در غرب پنهان است، در مناطق ساحلی آسیا به‌طور گسترده مصرف می‌شود. این ماده غذایی به‌تدریج در غرب هم درحال رواج یافتن است و به‌عنوان ابرغذایی پایدار و مغذی شناخته می‌شود. این موضوع تا چه حد واقعیت دارد؟

برخی از والدین ترجیح می‌دهند چیپس‌های شور و چرب را با جلبک دریایی خشک به ظاهر سالم‌تر جایگزین کنند (البته، میان‌وعده‌های بسیار فرآوری‌شده جلبک دریایی می‌تواند سرشار از نمک و افزودنی‌های دیگر باشد و باید درحد اعتدال مصرف شود). برخی از اشکال جلبک دریایی می‌تواند کم‌کالری و سرشار از پروتئین، فیبر و پلی‌فنول باشد و می‌تواند خطر بیماری قلبی، دیابت و برخی سرطان‌ها و همچنین فشار خون را کاهش دهد. جلبک دریایی همچنین حاوی ید است که برای عملکرد تیروئید اهمیت دارد.

براساس یافته‌های اخیر پیرسون، برخی از گونه‌های جلبک دریایی ممکن است به کنترل وزن در افرادی که دارای اضافه وزن یا چاق هستند کمک کند. او می‌گوید علت آن است که آلژینات آنزیم لیپاز را مهار می‌کند. آنزیم لیپاز به بدن کمک می‌کند چربی را هضم کند.

پیرسون و همکارانش از روده مصنوعی برای آزمایش اثربخشی بیش از ۶۰ فیبر طبیعی استفاده کردند و میزان جذب و هضم چربی را هنگام خوردن غذاهای معمولی مانند ماست اندازه‌گیری کردند. پیرسون قصد دارد آزمایش‌های بالینی انجام دهد تا ببیند وقتی آلژینات به‌عنوان بخشی از رژیم غذایی عادی مصرف شود، همان تاثیر را مشاهده می‌کند. او امیدوار است پژوهش‌های او منجر گنجاندن مقدار بیشتری آلژینات به غذاهایی مانند نان برای کمک به افراد برای مدیریت وزنشان شود.

فقط کاهش وزن نیست که جلبک دریایی ممکن است به آن کمک کند. مطالعات بزرگ جمعیتی در ژاپن نشان داده است بین مصرف روزانه جلبک دریایی و نرخ پایین‌تر بیماری‌های قلبی و کاهش خطر سکته در مردان ارتباط وجود دارد.

اگرچه، مرور اخیری از ۲۵ مطالعه که فواید سلامتی جلبک دریایی را بررسی کرده بود، نشان داد بسیاری از مطالعاتی که نشان‌دهنده پیامدهای سلامتی مثبت ناشی از مصرف جلبک دریایی هستند، روی افرادی انجام شده‌اند که به مشکلاتی مانند چاقی و دیابت نوع دو مبتلا بوده‌اند و مطالعات روی جمعیت عمومی انجام نشده است.

دانش بسیار کمی در این زمینه وجود دارد که چگونه فرآوری‌هایی نظیر تخمیر بر نحوه جذب مواد مغذی جلبک دریایی در بدن تأثیر می‌گذارد. همچنین نگرانی‌هایی درمورد خطرات احتمالی آرسنیک، سرب و ید موجود در جلبک دریایی وجود دارد. برخی از گونه‌های جلبک دریایی حاوی آرسنیک بیشتری هستند. گونه‌های مشابه، بسته به منطقه‌ای که در آن تولید می‌شوند، ممکن است محتوای آرسنیک بسیار متفاوتی داشته باشند. سطح آرسنیک در جلبک دریایی به‌طور کلی بسته به میزان آرسنیک موجود در آبی که جلبک دریایی در آن رشد می‌کند، متفاوت است.

درحالی‌که نگرانی‌های واقعی‌ای دراین‌باره وجود دارد که رژیم غذایی ما چقدر می‌تواند ما را درمعرض فلزات سنگین قرار دهد، الک وات، مدیر مزرعه پرورش جلبک در بریتانیا می‌گوید تمام جلبک‌های که برای مصرف انسان فروخته می‌شوند، در ابتدا آزمایش می‌شوند. او می‌گوید: «فرایندهایی برای بررسی جلبک‌های دریایی وجود دارد. البته پیرسون می‌گوید: «نوع آرسنیکی که در جلبک‌هایی دریایی وجود دارد از نوع ارگانیک است که بدن ازطریق ادرار آن را دفع می‌کند.»

جلبک دریایی همچنین می‌تواند دارای مقادیر بالایی ید باشد، اما مقدار آن باز هم به گونه جلبک دریایی بستگی دارد. اینگرید آندلند، استاد علوم غذا و تغذیه در دانشگاه صنعتی چالمرز در گوتنبرگ سوئد می‌گوید اگر مقدار بیش از حدی جلبک دریایی بخورید، ممکن است مقدار زیادی ید دریافت کنید که می‌تواند خطرناک باشد. ید بیش از اندازه می‌تواند در برخی افراد موجب مشکلات تیروئید شود و عوارض جانبی فوری می‌تواند شامل تهوع و استفراغ باشد.

مطالعات نشان داده‌اند چندین روش فرآوری ازجمله شست‌وشو، بلانچینگ، آب پز کردن، خیساندن و خشک کردن و تخمیر می‌تواند مقدار ید را در برخی از گونه‌های جلبک دریایی کاهش دهد.

پیرسون می‌گوید درحالی‌که عصاره جلبک دریایی طعمی ندارد، آن‌ها داوطلبان مطالعات خود را با جلبک دریایی کامل آزمایش کرده‌اند و نتایج متناقضی به دست آورده‌اند. او می‌گوید: «مردم یا نمی‌توانند آن را تحمل کنند یا مقدار بیشتری از آن را درخواست می‌کنند.»

پژوهشگران جرم دندانی ۷۴ فرد باستانی را در سراسر اروپا بررسی کردند و شواهدی پیدا کردند که نشان می‌داد مردم در دوران میان‌سنگی در حدود ۸۰۰۰ سال پیش تا دوران نوسنگی یعنی ۶۰۰۰ سال پیش جلبک دریایی می‌خوردند. پس، شاید عادت کردن به طعم جلبک دریایی چالش قابل‌ توجهی نباشد.

ممکن است درمورد چگونه مصرف جلبک دریایی و نحوه گنجاندن آن در رژیم غذایی سردرگمی‌هایی وجود داشته باشد. بیشتر جلبک دریایی که مردم در بریتانیا و اروپا به آن‌ها دسترسی دارند، از نوع جلبک خشک است که وقتی در خانه به آن‌ها آب می‌زنیم، طعم آن‌ها تغییر می‌کند. وات توصیه می‌کند جلبک دریایی خشک‌شده را خرد کنید و به‌عنوان چاشنی آن را در غذاهای بپاشید. البته وات خوش‌بین نیست که به این زودی شاهد فروش جلبک دریایی منجمد در سوپرمارکت‌ها باشد.

گروهی از پژوهشگران برای ارزیابی درک مردم از جلبک دریایی مطالعه‌ای انجام دادند و متوجه شدند مردم نروژ و بریتانیا عموماً دانش اندکی درباره جلبک دریایی دارند و می‌گویند فقط همین را می‌دانند که کاملاً سالم و پایدار است؛ اما واقعیت این است که به‌طور ساده نمی‌توان گفت جلبک دریایی سالم یا ناسالم، خطرناک یا بی‌خطر است، زیرا گونه‌های فراوانی از آن وجود دارد. حتی در اروپا گونه‌های مختلفی از جلبک دریایی برای مصرف پرورش داده می‌شود. در نظر گرفتن همه گونه‌های جلبک‌های دریایی به‌عنوان جلبک دریایی واحد، مانند این است که همه سبزیجات را یکسان در نظر بگیریم.

گونه‌های مختلف جلبک دریایی فقط ازنظر طعم متفاوت نیستند، بلکه خصوصیات تغذیه‌ای متفاوتی نیز دارند. ارزش غذایی جلبک دریایی نه تنها بسته به گونه متفاوت است، بلکه آبی که جلبک در آن رشد می‌کند نیز بر این امر تأثیر دارد. برخی از گونه‌ها ممکن است سالم‌تر و حاوی پروتئین بیشتری باشند. ۱۴۵ گونه خوراکی از جلبک‌های دریایی وجود دارد و ۶ گونه به شکل انبوه تولید می‌شود.

باید دید که آیا جلبک دریایی (یا گونه‌های خاصی از جلبک دریایی) در آینده نزدیک بیشتر در رژیم غذایی غربی گنجانده می‌شود. هنوز ناشناخته‌های زیادی درمورد محتوای ید و آرسنیک جلبک‌های دریایی وجود دارد، اما این ماده غذایی فواید سلامتی بسیاری دارد و به‌گفته‌ی کارشناسان، می‌توان آن را در رژیم غذایی گنجاند.