ویتامین ب1 چیست؟ علائم کمبود ویتامین B1 کدام‌اند؟

ویتامین B1 که با نام تیامین نیز شناخته می‌شود، مانند تمام ویتامین‌های گروه B ویتامینی محلول در آب است. این ویتامین به بدن کمک می‌کند تا از کربوهیدرات‌ها به‌عنوان انرژی استفاده کند.

ویتامین‌ها براساس موادی که در آن‌ها حل می‌شوند، طبقه‌بندی می‌شوند. برخی از ویتامین‌ها در آب و برخی دیگر در چربی حل می‌شوند. ویتامین‌های محلول در آب ازطریق جریان خون منتقل می‌شوند.

غلظت فراوانی از ویتامین B1 در لایه‌های بیرونی و جوانه‌ی غلات، مخمر، گوشت گاو، مغزهای گیاهی، غلات کامل و حبوبات وجود دارد.

طبق اطلاعات منتشرشده در وب‌سایت Medical News Today، میوه‌ها و سبزیجات حاوی ویتامین ب۱ عبارت‌اند از: گل‌کلم، پرتقال، سیب‌زمینی، مارچوبه و کلم‌کیل. منابع دیگر ویتامین B1 ازاین‌قرارند: جگر، تخم‌مرغ، مخمر آب‌جو و ملاس استخراج سوم (ملاس بلک استرپ). گفتنی است غلات صبحانه و محصولات تهیه‌شده با آرد سفید یا برنج سفید ممکن است با ویتامین‌های B غنی شوند.

حرارت‌دادن، پختن، فراوری و جوشاندن مواد‌غذایی در آب، تیامین را از بین می‌برد. ازآن‌جا‌که ویتامین ب۱ محلول در آب است، در آب پخت‌و‌پز حل می‌شود. برنج سفیدی که غنی نشده باشد، حاوی یک‌دهم تیامین موجود در برنج قهوه‌ای است.

طبق اطلاعات دفتر مکمل‌های غذایی (ODS) مؤسسه‌ی ملی سلامت (NIH)، هر وعده غلات صبحانه‌ی غنی‌شده ۱/۵ میلی‌گرم تیامین فراهم می‌کند که بیش از ۱۰۰ درصد مقدار توصیه‌شده‌ی روزانه است. یک تکه نان گندم سبوس‌دار نیز حاوی ۰/۱ میلی‌گرم یا ۷ درصد از نیاز روزانه است. پنیر و مرغ و سیب فاقد تیامین هستند.

ازآن‌جا‌که ویتامین B1 در بدن دخیره نمی‌شود، این ویتامین باید بخشی از رژیم غذایی باشد و انسان به‌طور‌پیوسته آن را دریافت کند.

ویتامین ب۱ به پیشگیری از بروز عوارض سیستم عصبی، عضلات، قلب، معده و روده کمک می‌کند. همچنین، این ویتامین در جریان الکترولیت‌ها به داخل و خارج از سلول‌های عضلانی و عصبی نقش دارد. ویتامین B1 به پیشگیری از بیماری‌هایی مانند بری‌بری نیز کمک می‌کند. در بیماری بری‌بری، اختلالاتی در قلب و اعصاب و سیستم گوارشی ایجاد می‌شود.

بیمارانی که ممکن است برای درمان سطوح پایین ویتامین ب۱ آن را دریافت کنند، شامل بیماران مبتلا به پلاگر یا نوريت‌ محيطی (التهاب اعصاب خارج از مغز) می‌شوند. افراد مبتلا به کولیت زخمی و اسهال مداوم یا افراد دارای اشتهای ضعیف نیز ممکن است تیامین را دریافت کنند.

به افرادی که در کما قرار دارند، نیز ممکن است ویتامین B1 به‌شکل تزریقی داده شود. برخی از ورزش‌کاران به‌منظور کمک به بهبود عملکرد خود از تیامین استفاده می‌کنند. سایر وضعیت‌هایی که ممکن است ویتامین B1 به آن‌ها کمک کند، عبارت‌اند از:

• ایدز
• آفت دهان
• آب مروارید
• آب‌سیاه (گلوکوم) و سایر مشکلات بینایی
• سندرم مخچه‌ای (نوعی آسیب مغزی)
• سرطان دهانه رحم
• درد دیابتی
• استرس
• بیماری قلبی
• بیماری کلیه در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲
• بیماری حرکت
• ضعف سیستم ایمنی

کمبود ویتامین ب۱ معمولاً به بری‌بری منجر می‌شود. بری‌بری با مشکلات اعصاب محیطی و تحلیل‌رفتگی همراه است. کمبود ویتامین B1 می‌تواند موجب کاهش وزن و بی‌اشتهایی شود.

همچنین، براثر کمبود تیامین ممکن است مشکلاتی ازقبیل گیجی و از‌دست‌دادن حافظه‌ی کوتاه‌مدت بروز کند. درنتیجه‌ی کمبود ویتامین مذکور، عضلات ممکن است ضعیف شوند و علائم قلبی‌عروقی نظیر بزرگ‌شدن قلب رخ دهد.

مقدار توصیه‌شده روزانه‌ی تیامین خوراکی ۱/۲ میلی‌گرم برای مردان و ۱/۱ میلی‌گرم برای زنان بزرگ‌تر ذز ۱۸ سال است. ناگفته نماند زنان باردار یا شیرده باید روزانه ۱/۴ میلی‌گرم ویتامین B1 مصرف کنند.

افراد دارای رژیم غذایی نامناسب، افراد مبتلا به سرطان، افرادی که در دوران بارداری دچار بیماری صبحگاهی هستند، کسانی که جراحی چاقی انجام داده‌اند و بیماران تحت همودیالیز درمعرض خطر کمبود تیامین قرار دارند.

افرادی که مرتباً الکل زیادی مصرف می‌کنند، ممکن است دچار کمبود ویتامین ب۱ شوند؛ زیرا احتمال دارد نتوانند تیامین را از غذای خود جذب کنند.

سندرم ورنیکه‌کورساکوف در میان افراد مبتلا به الکلیسم شیوع دارد. این اختلال با کمبود تیامین ارتباط دارد و در‌صورتی‌که درمان نشود، می‌تواند کشنده باشد. افراد مبتلا به سندرم ورنیکه‌کورساکوف و کسانی که در حال ترک الکل هستند، ممکن است برای کمک به بهبودی تزریق تیامین دریافت کنند. بیماری‌های دیگری نظیر اچ‌آی‌وی نیز می‌توانند جذب موادمغذی را کاهش دهند و این امر می‌تواند به کمبود ویتامین B1 منجر شود.

ویتامین‌های گروه B به تبدیل کربوهیدرات‌ها و چربی‌ها و پروتئین‌ها به انرژی یا گلوکز کمک می‌کنند. ویتامین‌های گروه B برای حفظ سلامت کبد، پوست، مو و چشم ضروری هستند. آن‌ها در سیستم ایمنی نیز ایفای نقش می‌کنند و برای عملکرد مناسب مغز موردنیاز هستند. ویتامین‌های گروه B گاهی‌ اوقات ویتامین‌های ضداسترس نامیده می‌شوند؛ زیرا سیستم ایمنی بدن را در مواقع استرس تقویت می‌کنند.

شواهد هیچ آسیب ناشی از مصرف مقدار بیش‌ازحد ویتامین ب۱ را تأیید نمی‌کند؛ اما سازمان غذا و داروی آمریکا درباره‌ی استفاده از مکمل‌ها هشدار می‌دهد. کارشناسان از مردم می‌خواهند قبل از مصرف مکمل‌ها، با ارائه‌دهنده‌ی مراقبت‌های بهداشتی خود مشورت کنند.

چای و قهوه حاوی مواد شیمیایی به نام تانن هستند که ممکن است با تیامین تداخل داشته باشند و جذب آن را دشوارتر کنند. برخی از موادشیمیایی موجود در ماهی و صدف‌ خام می‌توانند تیامین را تخریب کنند و اگر به مقدار زیاد مصرف شوند، موجب کمبود آن شوند. این مواد‌شیمیایی با پختن از بین می‌روند؛ اما پختن تیامین را نیز تخریب می‌کند.