نئاندرتال‌ها با قدیمی‌ترین نیزه‌های چوبی دنیا اسب‌های وحشی را شکار می‌کردند

یافته‌های جدید باستان‌شناسان نشان می‌دهد که حدود ۲۰۰ هزار سال پیش، نئاندرتال‌ها گروه‌های منسجمی برای شکار تشکیل می‌دادند، با برنامه‌ریزی قبلی در شکارگاه خود کمین کرده و با استفاده از استراتژی‌های پیچیده، اسب‌های وحشی را به سوی تله‌های مرگبار هدایت می‌کردند.

در سال ۱۹۹۴، باستان‌شناسان در محوطه باستانی شونینگن در شمال آلمان، مجموعه‌ای از ابزارهای شکار، از جمله نیزه‌های چوبی، چوب‌های دو سر تیز، ابزارهای سنگی و بقایای بیش از ۵۰ اسب را کشف کردند. قدمت یافته‌ها پیش‌تر حدود ۳۰۰ هزار سال تخمین زده شده بود، اما اکنون، با استفاده از روش‌های نوین تاریخ‌گذاری، ۱۰۰ هزار سال جوان‌تر تخمین زده می‌شود؛ یعنی به دوره‌ای تعلق دارند که نئاندرتال‌ها در اروپا زندگی می‌کردند و ابداع روش‌های شکار گروهی را نیز آغاز کرده بودند.

مجموعه‌ی شونینگن شامل ۹ نیزه‌ی کامل، یک نیزه بلند و چوب‌های پرتابی است که به‌دلیل حفظ کامل، به‌عنوان تنها مجموعه‌ی کاملاً حفظ‌شده از سلاح‌های چوبی دوران پارینه‌سنگی شناخته می‌شود. در گذشته، پژوهشگران گمان می‌کردند که این سلاح‌ها توسط انسان هایدلبرگی (Homo heidelbergensis)، جد مشترک انسان‌های نوین و نئاندرتال‌ها ساخته شده‌اند، اما تاریخ‌گذاری جدید که از تجزیه‌و‌تحلیل لایه‌های رسوبی و با استفاده از روش‌های دقیق ترمیم تاریخ انجام شده، نشان می‌دهد که این سلاح‌ها ۲۰۰ هزار سال قدمت دارند و در زمان نئاندرتال‌ها استفاده شده‌اند.

دکتر جارود هاتسون، زیست‌شناس باستان‌شناسی که رهبری پژوهش را بر عهده داشت، در گفت‌و‌گو با آی‌اف‌ای‌ساینس توضیح داد: «تاریخ‌گذاری جدید این مجموعه، نیزه‌ها را دقیقاً در دوران نئاندرتال‌ها قرار می‌دهد.» این نکته اهمیت بسیاری دارد، زیرا هرآنچه از رفتار‌های نئاندرتال‌ها می‌دانیم، از شواهد باستان‌شناسی آخرین دوره‌های حضور آن‌ها روی زمین، یعنی بین ۶۰ هزار تا ۴۰ هزار سال پیش، به‌دست آمده است.

هاتسون می‌گوید: «در این مرحله، نئاندرتال‌ها و انسان‌های نوین از نظر رفتاری شباهت‌های بسیاری به یکدیگر داشتند، اما احتمالاً همیشه این‌طور نبوده‌اند. رفتار آن‌ها درست مثل انسان‌های نوین به مرور زمان تکامل یافته است. شواهد نشان می‌دهد که نئاندرتال‌ها به‌خوبی از رفتار گله‌های اسب آگاهی داشتند و می‌توانستند با هماهنگی، گروه‌هایی از شکارچیان را برای هدایت اسب‌ها به محل کمین، سازماندهی کنند.»

هاتسون ادامه می‌دهد: «آنچه که در شونینگن داریم، شواهدی از رفتار ابتدایی نئاندرتال‌ها است و شکاف‌هایی را پر می‌کند که پیش‌تر نداشتیم. شواهد، تصویری بسیار واضح از آنچه که ۲۰۰ هزار سال پیش در میان نئاندرتال‌ها جریان داشت، ارائه می‌دهد.» پژوهشگران بر اساس بقایای حیوانی که در این محوطه یافت شده، نتیجه‌گیری کرده‌اند که شونینگن، «زمینی برای کمین و شکار» بوده است؛ شکارگاهی که تمام گروه‌ها از خانواده‌ی اسب‌ها در آن هدف قرار گرفته، کشته و سلاخی می‌شدند.

هاتسون می‌گوید: «به نظر می‌رسد که رفتار شکار نئاندرتال‌ها احتمالاً بسیار مشابه رفتار ما بوده باشد، آن‌ها می‌توانستند حیوانات مختلف را با موفقیتی نسبی، شکار کنند.»

افزون‌بر‌این، اگرچه مجموعه‌ی شونینگن به‌عنوان قدیمی‌ترین نیزه‌های چوبی کامل شناخته می‌شوند، قطعه‌ای از یک سر نیزه‌ی قدیمی‌تر نیز در کلکتون‌آن‌سی انگلستان، کشف شده است که نشان می‌دهد انسان‌های نوین، مدت‌ها پیش از نئاندرتال‌ها، با استفاده از نیزه به شکار مشغول بوده‌اند. با‌این‌حال، نکته‌ای که هنوز به‌صورت حل نشده باقی مانده، این است که انسان‌تباران پیشین چگونه شکار می‌کردند؟

هاتسون در این‌باره می‌گوید: «نیزه‌ای که در کلکتون کشف شده ۴۰۰ هزار سال قدمت دارد، بنابراین احتمال دارد که انسان‌ها ۴۰۰ هزار سال پیش با نیزه شکار کرده باشند. تنها نکته این است که ایده‌ی شکار جمعی و رفتارهای اجتماعی پیچیده‌ای که ما در شونینگن مشاهده می‌کنیم، احتمالاً ۴۰۰ هزار سال پیش وجود نداشته است.»

همچنین، شواهد مشابهی که از پنج سایت دیگر در اروپا با قدمتی بین ۵۷ تا ۱۳۰ هزار سال به‌دست آمده، نشان می‌دهند نئاندرتال‌ها در شکار گروهی گونه‌هایی مثل گاو وحشی، کرگدن، اسب و گوزن نیز به شیوه‌ای مشترک و هماهنگ عمل می‌کردند.

در نهایت، یافته‌های تازه، نگاه جدیدی به نحوه زندگی و شکار نئاندرتال‌ها در دوران پارینه‌سنگی می‌اندازد. با این شواهد، به‌نظر می‌رسد نئاندرتال‌ها هم‌چنان در فهم استراتژی‌های شکار جمعی و ارتباطات اجتماعی پیچیده، در سطحی مشابه انسان‌های نوین، به پیشرفت‌های شگرفی دست یافته بودند.

یافته‌ها در مجله Science Advances منتشر شده است.