کیوکسیا؛ نام ظاهرا جدید اما پرسابقه بازار فلش مموری

اگر به شما بگویم «کیوکسیا» با دراختیار داشتن ۲۰٫۶ درصد سهم بازار، دومین تولید‌کننده‌ی بزرگ فضای ذخیره‌سازی در دنیا است، بزرگ‌ترین کارخانه‌ی تولید حافظه‌ را در اختیار دارد، حافظه‌ی آیفون، از جمله آیفون ۱۳ و حتی کل خانواده‌ی آیفون ۱۵ را تامین می‌کند و اصلا چرا راه دور بریم؟ خود فلش مموری در همین شرکت متولد شد، چه می‌گویید؟ احتمالا مرا به دروغ‌گویی متهم کنید و بگویید دیگر این را همه می‌دانند که اولین حافظه‌ی فلش NAND در کارخانه‌ی توشیبا اختراع شد. تاحدودی حق با شما است؛ اما تمام حرف‌هایی را هم که درباره‌ی «کیوکسیا» زدم، حقیقت داشت؛ چطور؟

تغییر نام پرآوازه‌ی توشیبا کمی باعث سردرگمی شد و هنوز افراد زیادی هستند که نمی‌دانند فلش مموری‌های کیوکسیا که اتفاقا حضور پررنگی در بازار دارند، همان توشیبای معروف هستند. شاید رابطه‌ی کیوکسیا با توشیبا را بتوان با رابطه‌ی لکسوس با تویوتا توصیف کرد. همان‌طور که تویوتا مالک برند لکسوس برای طراحی و تولید خودروهای لوکس است، توشیبا هم مالک برند کیوکسیا برای تولید فضای ذخیره‌سازی است و به‌عبارت دیگر، کیوکسیا زیربرند توشیبا محسوب می‌شود.

خود توشیبا می‌گوید کیوکسیا ترکیبی از کلمه‌ی «kioku» به‌معنی «حافظه» و کلمه‌ی یونانی «axia» به‌معنی «ارزش» است و با این ری‌برند قصد داشته تا «شروع دوباره‌ای را تجربه کند.»

استیسی جی اسمیت، مدیر اجرایی شرکت در توضیح نام جدید توشیبا مموری گفته بود:

کیوکسیا با استفاده از «حافظه» به‌عنوان نقطه‌ی شروع و با همکاری مردم تلاش خواهد کرد نیازهای مختلف زندگی روزمره را برآورده کند، دنیا را به جای هیجان‌انگیزتری برای زندگی تبدیل کند و ارزشی طولانی مدت برای جامعه به همراه آورد.

با پیشرفت تکنولوژی و افزایش تقاضا برای فضای ذخیره‌سازی با ظرفیت و سرعت بالا در سایه‌ی اینترنت اشیا، هوش مصنوعی، رایانش ابری و پنجمین نسل شبکه‌های اینترنت موبایل، کیوکسیا نیز طیف گسترده‌ای از محصولاتش را به بازار عرضه کرده تا همچنان جایگاه خود را در فهرست بزرگ‌ترین تولید‌کنندگان فلش مموری تا چند سال آینده تثبیت کند.

محصولات کیوکسیا به‌طور عمده در سه دسته‌بندی فلش USB، کارت حافظه و SSD قرار دارند و مدل‌های متنوعی را در برمی‌گیرند. حافظه‌های SSD این شرکت در ارتقای لپ‌تاپ یا اسمبل کامپیوترهای گیمینگ پرقدرت کاربرد دارند و کارت‌های حافظه microSD آن را در شماری از گوشی‌های هوشمند و تبلت‌ها ازجمله محصولات اپل، دوربین‌های دیجیتال، پهپادها و دوربین‌های مداربسته خواهید دید.

جدیدترین سری حافظه‌ی SSD کیوکسیا که KIOXIA EXCERIA PRO نام دارد، به‌لطف فناوری نسل جدید PCIe 4.0 و NVMe 1.4، عملکرد سریع و قدرتمندی را به گیمرها، طراحان گرافیک و استریمرها ارائه می‌دهد و تا دو ترابایت فضای ذخیره‌سازی در اختیار آن‌ها می‌گذارد.

از انتخاب نام کیوکسیا تنها چهار سال می‌گذرد؛ اما تاریخ تأسیس شرکت توشیبا به سال ۱۹۳۹ باز می‌گردد؛ شرکتی که به‌عنوان پیش‌گام تولید لپ‌تاپ شناخته می‌شود، در صنعت LCD و نیمه‌هادی از رهبران بازار به‌شمار می‌رود و صد‌البته، اختراع اولین فلش مموری دنیا را در کارنامه‌ی خود دارد.

حماسه‌ی فلش مموری زمانی آغاز شد که یکی از مدیران کارخانه‌ی توشیبا به‌نام فوجیو ماسوکا (Fujio Masuoka) تصمیم گرفت حافظه‌ی نیمه‌هادی را از نو اختراع کند.

پیش از اختراع فلش مموری، تنها راه برای ذخیره‌ی اطلاعات استفاده از نوارهای مغناطیسی، فلاپی دیسک یا هارد دیسک بود. بسیاری از شرکت‌ها در تلاش بودند تا از حافظه‌های حالت جامد متشکل از نیمه‌هادی‌ها استفاده کنند؛ اما گزینه‌هایی مثل حافظه‌ی EPROM که از نور فرابنفش برای پاک کردن اطلاعات در آن استفاده می‌شد یا EEPROM که نیاز به نور فرابنفش را از بین می‌برد، نمی‌توانستند حجم زیادی از داده را در خود ذخیره کنند و از این رو، صرفه‌ی اقتصادی نداشتند. حافظه‌ی DRAM هم که سرعت پردازش بالایی دارد و به‌عنوان حافظه‌ی اصلی در کامپیوترهای شخصی استفاده می‌شود، به‌دلیل اینکه با قطع منبع برق، اطلاعات ذخیره‌شده‌ی آن‌ها پاک می‌شود، برای استفاده به‌عنوان حافظه‌ی اکسترنال مناسب نبود.

در این شرایط بود که فوجیو ماسوکا در توشیبا مشغول به کار شد. در سال ۱۹۸۰، ماسوکا چهار مهندس را سر پروژه‌ای نیمه‌سری گذاشت که قرار بود تراشه‌ی حافظه‌ای طراحی کنند که بتواند در عین مقرون‌به‌صرفه بودن، حجم زیادی از داده را در خود ذخیره کند. استراتژی آن‌ها ساده بود. ماسوکا که حالا مدیر ارشد فناوری شرکت Unisantis Electronics در توکیو است، می‌گوید:

ما می‌دانستیم که تا زمانی ‌که اندازه‌ی ترانزیستورها کاهش یابد، هزینه‌ی تولید تراشه هم کاهش خواهد یافت.

ماسوکا و تیمش موفق به تولید نسخه‌ای از EEPROM شدند که از یک سلول حافظه متشکل از یک ترانزیستور استفاده می‌کرد. در آن زمان، EEPROM‌های متداول در هر سلول حافظه به دو ترانزیستور نیاز داشتند. همین تفاوت به‌ظاهر کوچک تاثیر زیادی در کاهش هزینه‌ها داشت.

حالا زمان انتخاب نامی جذاب برای اختراعشان بود؛ درنهایت، کلمه‌ی «فلش» انتخاب شد که به قابلیت حذف اطلاعات فوق‌العاده سریع این حافظه اشاره داشت. البته آن موقع استقبال چندانی از اختراع ماسوکا در توشیبا نشد؛ اما ماسوکا ناامید نشد و در سال ۱۹۸۴، اید‌ه‌ی طراحی حافظه‌ی خود را در مقاله‌ای در کنفرانس IEEE در سان‌فرانسیسکو ارائه داد. این مقاله اینتل را بر آن داشت تا توسعه‌ی نوعی فلش مموری مبتنی‌بر گیت‌های منطقی NOR را آغاز کند. در سال ۱۹۸۸، اینتل تراشه‌ی ۲۵۶ کیلوبیتی را معرفی کرد که در وسایل نقلیه، کامپیوتر و دیگر محصولات بازار انبوه کاربرد داشت و کسب‌وکار جدیدی را برای این شرکت آمریکایی به راه انداخت.

موفقیت اینتل سرانجام توشیبا را قانع کرد تا به اختراع ماسوکا چراغ سبز نشان دهد. تراشه‌ی فلش ماسوکا مبتنی‌بر فناوری NAND بود که حجم بیشتری از داده را در خود جای می‌داد و عمر و سرعت بیشتری داشت، اما تولید آن دشوارتر بود. با ورود اولین فلش مموری NAND به بازار در سال ۱۹۸۹، توشیبا طعم موفقیت را در بازار حافظه‌های ذخیره‌سازی چشید. و همان‌طور که ماسوکا پیش‌بینی کرده بود، قیمت‌ها همچنان در حال کاهش بود.

سیر تحول حافظه‌ی فلش در سه دهه‌ی اخیر واقعا چشمگیر بوده است و شرکت‌های دیگری چون اینتل و سامسونگ نیز با توشیبا هم‌مسیر شدند؛ به‌طوری‌که یک سال پس از توشیبا، اینتل فلش مموری ۱۲ مگابایتی عرضه کرد و سامسونگ در سال ۱۹۹۹ اولین حافظه‌ی فلش یک گیگابایتی را توسعه داد. وقتی اولین فلش مموری وارد بازار شد، فقط ۴ مگابایت ظرفیت داشت؛ حالا این صنعت به‌ نقطه‌ای از پیشرفت رسیده تا فلش مموری‌هایی با ظرفیت دو ترابایتی داشته باشیم.