گوگل درصدد ایجاد تغییرات بنیادی در اندروید است
در سال ۲۰۰۶، هنگامی که اندی روبین نسخهی اولیه از سیستم عامل موبایل خود را به هیروشی لاکهایمر نشان داد، جوان ۳۱ سالهای بود که به امید استخدام شدن در گوگل، از ادامهی تحصیل در دانشگاه انصراف داده بود. سیستم عامل روبین نظر مساعد گوگل را جلب کرد و کمتر از دو سال بعد، اندروید بهصورت رسمی معرفی شد.
لاکهایمر با یادآوری آن دوران میگوید:
[نسخهی ابتدایی اندروید] اصلا شبیه به اندروید امروزی نبود. حتی شباهتی به نسخهی 1.0 هم نداشت، اما بسیار جذاب بود.
از آن زمان تا به امروز اندروید راه درازی پیموده و به متداولترین سیستم عامل موبایل در جهان تبدیل شده است. دو روز پیش در جریان کنفرانس Google I/O 2017، گوگل اعلام کرد که اندروید اکنون روی ۲ میلیارد دستگاه نصب شده است؛ جهشی بزرگ نسبت به ۱.۴ میلیارد دستگاه در سال ۲۰۱۵. برای مقایسه، iOS اپل روی ۱.۷ میلیارد آیفون و آیپد نصب است.
ساندار پیچای، مدیرعامل گوگل، در جریان کنفرانس I/O 2017 اعلام کرد تعداد کاربران فعال ماهیانهی اندروید از مرز ۲ میلیارد نفر عبور کرده است.
البته سیستم عامل اندروید تنها به تلفنهای هوشمند و تبلتها محدود نمیشود؛ بلکه میتوان آن را در خودروها، ساعتهای هوشمند، تلویزیونها و حتی دستگاههای معمولی غیر هوشمندی مانند دوربینهای امنیتی، یخچالها و روترها نیز یافت. همین موضوع باعث شده است گوگل از نامهای متفاوتی برای اشاره به نسخههای مختلف اندروید استفاده کند.
اندروید با داشتن بیش از ۲ میلیارد کاربر فعال، محبوبترین سیستم عامل دنیا است
Android Auto، سیستم عامل گوگل برای استفاده در خودرو، روی ۳۰۰ مدل ماشین از جمله خودروهای شرکتهایی چون ولوو و آئودی نصب است. Android Wear، سیستم عامل گوگل که برای دستگاههای پوشیدنی طراحی شده است، روی ۵۰ مدل ساعت از برندهایی چون موادو و آرمانی نصب است. Android TV، نسخهای از اندروید که برای استفاده در تلویزیون بهینه شده است، از دیگر اندرویدهای جانبی موفقتر است و با داشتن ۳۰۰۰ اپلیکیشن اختصاصی، هر دو ماه ۱ میلیون فعالسازی جدید تجربه میکند. در انتها Android Things، پلتفرم گوگل برای اینترنت اشیاء، هزاران توسعهدهنده در ۶۰ کشور جهان دارد.
اندروید علاوه بر تلفنهای هوشمند و تبلتها، در خودروها، پوشیدنیها، تلویزیونها و بسیاری دستگاههای دیگر حضور دارد.
فراگیر کردن بیش از پیش اندروید برای لاکهایمر و ساندار پیچای بسیار حیاتی است؛ چرا که این سیستم عامل در واقع حکم دروازهای برای معرفی دیگر سرویسهای گوگل چون مپس، جیمیل و یوتیوب به کاربران جدید دارد. برای رسیدن به این هدف، گوگل از هیچ تلاشی فروگذار نمیکند؛ از چشم داشتن به تسخیر اتاق نشیمن کاربرانِ کشورهای توسعهیافته بهوسیلهی اندروید تیوی گرفته تا تصاحب بازار تلفنهای هوشمند پایینرده در کشورهای جهان سوم.
پروژهی تربل
با وجود حکمرانی مطلق گوگل بر بازار سیستم عامل موبایل (تقریبا از هر ۱۰ گوشی هوشمند تولیدشده در جهان، روی ۹ عدد از آنها اندروید نصب است)، اندروید همچنان از یک نقطه ضعف اساسی رنج میبرد.
اگر شما هم صاحب یک گوشی اندروید هستید، با استناد به علم احتمالات، با تقریب خوبی میتوان حدس زد که احتمالا از آخرین نسخهی اندروید استفاده نمیکنید. تنها ۷ درصد از تمامی دستگاههای اندرویدی در حال حاضر مجهز به جدیدترین نسخهی این سیستم عامل موسوم به نوقا هستند و ۸۲ درصد دیگر از سه نسخهی قدیمیتر اندروید با نامهای مارشمالو، لالیپاپ و کیتکت استفاده میکنند. برای مقایسه، جدیدترین نسخه از سیستم عامل موبایل اپل با نام iOS 10 روی ۷۹ درصد آیفونها و آیپدها نصب شده است.
تنها ۷ درصد دستگاههای اندرویدی به آخرین نسخه از این سیستم عامل مجهزند
یکی از اصلیترین اهداف نسخهی بعدی اندروید (که فعلا با نام اندروید O شناخته میشود)، برطرف کردن این مشکل است. گوگل با پروژهی Treble قصد دارد موانع راه بهروزرسانی دستگاههای اندرویدی را برطرف کند. دیوید بورک، نایب رئیس تیم مهندسی اندروید در این باره میگوید:
پروژهی تربل به معنای واقعی کلمه، بزرگترین جراحی است که تابهحال روی اندروید انجام دادهایم. [تربل] واقعا تغییر عمیقی به شمار میرود.
برای درک بهتر این موضوع که چرا به پروژهای با این ابعاد برای تسهیل فرآیند بهظاهر آسانِ «بهروزرسانی» نیاز است، ابتدا باید مشکل را بهتر بشناسیم.
سیستم عامل اندروید از مشکلی با نام «عدم یکپارچکی» (Fragmentation) رنج میبرد. در دنیای نرمافزار، فرگمنتیشن یا تکهتکه بودن به حالتی گفته میشود که در آن اکثریت کاربران از جدیدترین نسخهی یک سیستم عامل یا نرمافزار استفاده نکنند.
با توجه به آخرین آمار ارائهشده توسط گوگل در سال ۲۰۱۷، تعداد دستگاههای مجهز به اندروید جلی بین (معرفیشده در سال ۲۰۱۲)،بسیار بیشتر از دستگاههای مجهز به جدیدترین نسخه از اندروید با نام نوقا است
اگرچه گوگل مرتبا برای اندروید بهروزرسانی عرضه میکند، اما رساندن این آپدیتها به دست کاربران بر عهدهی سازندگان دستگاههای اندرویدی و اپراتورهای تلفن همراه است. برای مثال، رابطهای کاربری تاچویز و سنس را در نظر بگیرید. تولیدکنندگان دستگاههای اندرویدی بهقدری در سیستم عامل تغییر ایجاد میکنند که نتیجهی نهایی گاهی به سختی از اندروید خام قابل تشخیص است.
پس از اینکه گوگل یک بهروزرسانی جدید برای اندروید منتشر میکند، نوبت تولیدکنندگان است تا تغییرها و سفارشیسازیهای خود را روی آپدیت اعمال کنند و آن را برای کاربران خود عرضه کنند. پس از اعمال تغییرات توسط تولیدکنندگان، نوبت به اپراتورهای موبایل میرسد تا آنها هم تغییرات خود (مانند نصب یک سری اپلیکیشنهای پیشفرض مرتبط با اپراتور) را روی نسخهی جدید سیستم عامل پیاده کنند و سپس اجازهی انتشار به آن بدهند (خوشبختانه در ایران اپراتورها بر سر راهِ بهروزرسانی اندروید قرار نمیگیرند).
موانع بهروزرسانی اندروید به همینجا ختم نمیشوند. نسخههای جدید سیستم عامل موبایل گوگل، حتی پس از گذشتن از سد سازندگان دستگاهها و اپراتورها، ممکن است با مشکل عدم تأیید «سازندهی چیپ» دستگاه مواجه شود. سازندگان چیپهای دستگاههای اندرویدی (مانند کوالکام) قسمتی از کدهای اندروید را برای سازگاری بیشتر با پردازنده دستکاری میکنند. مشکل اساسی اینجا است که این کدها در سراسر فریمورک اندروید پخش شدهاند. یکی از اهداف پروژهی تربل، برطرف کردن مشکل عدم سازگاری آپدیت با تراشه در بهروزرسانیهای جدید است.
وضعیت عدم یکپارچگی اندروید، با تنوع روزافزون دستگاههای جدید اندرویدی هر سال بدتر میشود.
گوگل با پروژهی تربل، کدهای اختصاصی سازندگان چیپ را از اقصی نقاط سیستم عامل جمعآوری و آنها را در یک قسمت متمرکز میکند. با این کار فرآیند بهروزرسانی کدهای اختصاصی مرتبط با تراشه در آپدیتهای بعدی اندروید برای شرکتهای سازندهی تراشه بسیار کوتاه و آسان خواهد شد. بورک دراینباره میگوید:
هدف این است که ببینیم آیا میتوان تعداد ماههای بین زمان منتشر شدن نسخهی جدید اندروید [توسط گوگل] و رسیدن آن به دست کاربران را کاهش دهیم؟ در نهایت تلاش ما این است که کار [فرآیند بهروزرسانی] را آسانتر و چرخهای کل اکوسیستم را روغنکاری کنیم.
برخی شرکتها با عدم انتشار آپدیت، کاربران را از سیستم عامل قدیمی به ستوه میآورند و آنها را به خرید دستگاه جدید ترغیب میکنند
البته نباید انتظار داشته باشید پروژهی تربل همچون فرآیندی جادویی، بهروزرسانیهای بعدی اندروید را بهصورت آنی برای دستگاهتان مهیا کند. سازندگان دستگاههای اندرویدی همچنان هیچگونه الزام قانونی مبنی بر منتشر کردن آپدیتهای اندروید برای کاربران خود ندارند. جن داوسون، تحلیلگر مؤسسهی جکداو، عقیده دارد ارائهی آپدیت به سود سازندگان دستگاههای اندرویدی نخواهد بود. بهعقیدهی داوسون شرکتهای تولیدکنندهی دستگاههای اندرویدی با انتشار نیافتن آپدیت، کاربران را از سیستم عامل قدیمی و خارج از ردهی دستگاه خود به ستوه میآورند و آنها را به خرید دستگاه جدید ترغیب میکنند. حتی خود لاکهایمر نیز این موضوع را انکار نمیکند و عقیده دارد با وجود اهمیت بالای تربل، به ثمر نشستن این پروژه به معنای دریافت اتوماتیک آپدیتهای بعدی اندروید نیست.
تمرکز بر اصول حیاتی
لاکهایمر میگوید گوگل با انتشار اندروید O در تابستان امسال، روی «اصول» تمرکز خواهد کرد. او سپس منظور خود از اصول را سرعت، عملکرد و عمر باتری عنوان میکند. گوگل این تغییرات را برای اندروید «حیاتی» میداند.
یکی از اقداماتی که گوگل قرار است برای افزایش عمر باتری دستگاههای اندرویدی انجام بدهد، محدود کردن فعالیتهای اپلیکیشنها در پسزمینه (Background) است. برای مثال، دسترسی بسیاری از برنامهها به GPS در حالت پسزمینه محدود خواهد شد. استفانی کاتبرتسن، از مدیران ارشد اندروید میگوید:
اگر باتری دستگاه نتواند تا ساعت ۴ بعدازظهر دوام بیاورد، قابلیتهای گوناگون تلفن چه اهمیتی خواهد داشت؟
گوگل میگوید برای دستیابی به حالتی متعادل که هم به نفع اپلیکیشنها باشد و هم به نفع کاربران، بهصورت نزدیک با توسعهدهندگان همکاری کرده است.
گوگل برای افزایش عمر باتری در اندروید O، عملکرد برنامهها در پسزمینه را محدود خواهد
در جریان کنفرانس I/O امسال از قابلیت جدید دیگری با نام Google Play Protect نیز رونمایی شد. گوگل با استفاده از این قابلیت به کاربران نشان خواهد داد که چگونه یادگیری ماشینی با اسکن کردن اپلیکیشنها، جلوی نصب ویروس و بدافزار روی تلفن هوشمند کاربران را میگیرد.
اندروید O علاوه بر تغییرات بنیادین و بهبود عملکردهایی که اغلب از دید کاربران پنهان است، ویژگیهای جدیدی نیز با خود به همراه خواهد آورد. از جمله این قابلیتها میتوان به کپی و پیست هوشمند اشاره کرد. از این پس هنگام انتخاب قسمتی از متن، اندروید تشخیص خواهد داد که متن انتخابشده چه محتوایی دارد. برای مثال، در صورت انتخاب قسمتی از متن که آدرسی در آن نوشته شده است، گوگل به شما پیشنهاد خواهد داد تا آن آدرس را در اپلیکیشن نقشهی گوگل جستجو کنید. همچنین در صورت هایلایت کردن شماره تلفن، گوگل با نمایش آیکون Dialer، شما را از پیمایش مسیر اضافه تا شمارهگیر تلفن بینیاز میکند.
قابلیت انتخاب هوشمند متن در کنفرانس Google I/O 2017 برای اندروید O معرفی شد
گوگل همچنین قابلیت پر کردن خودکار (Autofill) کروم را به اندروید خواهد آورد. از این پس هنگام وارد کردن اطلاعات لاگین حتی در اپلیکیشنها، گوگل از شما برای ذخیره نام کاربری و کلمهی عبور درخواست مجوز خواهد کرد؛ تا دفعهی بعدی که نیاز به ورود مجدد به آن قسمت از نرمافزار داشتید، قابلیت اتوفیل بهصورت خودکار فیلدهای مربوطه را پر کند.
ویژگی جدید دیگر اندروید O تصویر در تصویر (Picture-in-Picture) است. این ویژگی که همین حالا برای در اندروید تیوی در دسترس است، هنگام آمدن به نسخهی موبایل سیستم عامل گوگل، تنها محدود به ویدئو نخواهد بود. بورک میگوید گوگل در حال کار روی اضافه کردن اپلیکیشن نقشه به حالت تصویر در تصویر است. با این ویژگی میتوان برای مثال هنگام چک کردن آگهیها در یک اپلیکیشن خرید و فروش اجناس دست دوم، از طریق پنجرهی کوچک گوگل مپس آدرس فروشنده را بهصورت همزمان بررسی کنید.
اندروید در اتاق نشیمن
نسخهی اختصاصی سیستم عامل گوگل برای تلویزیونهای هوشمند نیز با آمدن اندروید O دستخوش تغییرات اساسی خواهد شد. مهمترین این تغییرات، ادغام دستیار هوشمند گوگل در اندروید تیوی است.
گوگل با آوردن اسیستنت به اندروید تیوی، دستیار هوشمند خود را به اتاق نشیمن خانهها میآورد
پیچای در جریان کنفرانس I/O سال پیش از «اسیستنت» برای رقابت با الکسای آمازون، سیری اپل و کورتانای مایکروسافت رونمایی کرد. با استفاده از دستیار هوشمند گوگل در تلویزیون خود، میتوانید با فرمانهای سادهی صوتی روشنایی خانه را کنترل کنید، از وضعیت آبوهوا مطلع شوید، دوربینهای امنیتی اطراف منزل را چک کنید و در انتها به جستجو در اینترنت بپردازید. رابط کاربری اندروید تیوی نیز تغییراتی اساسی به خود خواهد دید.
اتاق نشیمن خانههای کاربران، به میدان جنگ شرکتهای بزرگ فناوری تبدیل شده است
اندروید تیوی، کروم کست، روترهای گوگل و بلندگوی هوشمند گوگل هوم، همگی تلاشهای گوگل در راستای سیطره یافتن بیش از پیش بر اتاق نشیمن خانهها به شمار میروند. خانههای کاربران بهسرعت در حال تبدیل شدن به محلی دیگر برای نزاع کمپانیهای بزرگ سیلیکون ولی هستند. تنها دو سال پیش، پس از موفقیت شگفتانگیز اسپیکر هوشمند اکو آمازون، دیگر شرکتهای بزرگ دنیای فناوری نیز متوجه پتانسیل بالای هوشمندسازی منازل شدند.
اپل با عرضهی نرمافزار HomeKit برای iOS، اولین شرکتی بود که دنبالهی راه آمازون را پیش گرفت. علاه بر هومکیت، زمزمههایی از عرضهی اسپیکر هوشمند اپل نیز به گوش میرسد. مایکروسافت نیز بهتازگی اعلام کرده است که با کمک شرکای سختافزاری خود از جمله اچپی، کورتانا را در قالب بلندگوهای هوشمند به منازل خواهد آورد. حتی فیسبوک نیز با معرفی دستیار هوشمند خود با نام جارویس (الهام گرفتهشده از نام دستیار هوشمند تونی استارک در مجموعه فیلمهای مرد آهنی)، سعی دارد از قافله عقب نماند.
بلندگوی هوشمند هوم گوگل (چپ) و اکوی آمازون (راست)
اضافه کردن اسیستنت به گوگل تیوی، یکی دیگر از اسبهای تروای گوگل برای نفوذ هرچه بیشتر به زندگی دیجیتال کاربران است. گوگل همچنین در حال توسعهی نسخهای از اسیستنت است که حتی هنگام خاموش بودن تلویزیون، همچنان فعال باقی بماند.
با اضافه شدن اسیستنت به دستگاههای بیشتر، این مشکل ایجاد خواهد شد که هنگام به کار بردن فرمان صوتی «OK Google»، ممکن است چندین دستگاه (تلفن اندرویدی، تبلت، تلویزیون، اسپیکر هوم و ...) بهصورت همزمان فعال شوند و بخواهند به درخواست شما پاسخ بدهند. گوگل برای غلبه بر این مشکل نیز چارهای اندیشیده است. مهندسان گوگل در حال کار روی راهکاری هستند که با آنالیز شدت، فاصله و جهت صدای کاربر، تنها نزدیکترین دستگاه به فرمان صوتی پاسخ بدهد.
اندروید گو
گوگل بازارهای روبهرشد کشورهای در حال توسعه را از یاد نبرده است. پروژهی گوگل برای رساندن سیستم عامل اندروید به این بازارها در قالب دستگاههای پایینرده، فعلا با نام رمز Android Go شناخته میشود.
این اولین باری نیست که گوگل سعی در گسترش نفوذ خود به بازارهای در حال رشد دارد. دو سال پیش، گوگل پروژهی مشابهی با نام Android One معرفی کرده بود. تفاوت اصلی پروژهی قبلی با اندروید گو در این است که گوگل با اندروید وان بیشتر بر «سختافزار» تمرکز داشت، نه «نرمافزار».
سمیر سمات، نایب رئیس بخش مدیریت محصولات اندروید و گوگل پلی میگوید با اندروید گو، این بار تمرکز گوگل بر دریافت آپدیتهای امنیتی بهصورت منظم خواهد بود. علاوه بر این، اندروید گو بر خلاف اندروید وان بر تمام طیف محصولات تمرکز خواهد داشت، نه فقط محصولات پایینرده. سمات در اینباره میگوید:
درحالیکه سختافزار نیمی از داستان است، نرمافزار نیز باید مطابق با نیاز آن دسته از کاربرانی که قابلیت محدودی برای اتصال به اینترنت دارند، بهینه شود.
بیشتر افرادی که از اندروید گو استفاده خواهند کرد، به احتمال زیاد مشترکان اعتباری خواهند بود. برای همین، گوگل قابلیت مانیتورینگ مستقیم مصرف دیتا و مطلع شدن از اعتبار باقیمانده را بهصورت پیشفرض در اندروید گو گنجانده است. اندروید گو همچنین مجهز به نسخهای اختصاصی از گوگل پلی استور است که اپلیکیشنهای سازگار با دستگاههای پایینرده در آن پیشنهاد میشود.
لاکهایمر بین تمام قابلیتهای معرفیشدهی مرتبط با اندروید در سال جاری، اندروید گو را پروژهی مورد علاقهی خود میداند. او در این باره میگوید:
اینکه تلفنهای هوشمند را بهشکل خوبی به کاربران جدید معرفی کنیم، بسیار هیجانانگیز است.