کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای در پی همه‌گیری ویروس کرونا
اگر در حالی دارید این مطلب را می‌خوانید که در خانه‌اید، چراکه شرکت شما با هدف مهار شیوع ویروس کرونا، شما را مقید به انجام کار از راه دور کرده است، بدانید که تنهایی شما برای زمین خوب است: انتشارات گازی درحال‌حاضر در سرتاسر جهان درحال کاهش است. براساس تجزیه‌و‌تحلیلی از مرکز پژوهش‌های انرژی و هوای پاک، فقط در کشور چین، کندی اقتصادی، ۲۰۰ مگاتن کربن‌دی‌اکسید را از جو خارج کرده است که برابر ۲۵ درصد کاهش در میزان انتشارات گازی این کشور است. با ماندن کارگران در خانه، از فعالیت صنایع کم شده است و از فشار وارده بر شبکه‌ی برق کاسته شده است. در سطح بین‌المللی نیز مردم درحال اجتناب از پرواز هستند.
شاید در این شرایط یک فرد خوشبین بگوید که شیوع ویروس کرونا، جهان را از تغییرات اقلیمی نجات می‌دهد اما دانشمندان علم اقلیم‌شناسی چنین چیزی را قبول ندارند و می‌گویند، این کاهش موقتی است. درواقع کشورهایی مانند چین، برای جبران پول از دست رفته، فعالیت‌های صنعتی خود را افزایش خواهند داد. اقتصادهای مدرن به‌خاطر هیچ بیماری، حداقل در طولانی‌مدت، متوقف نشده‌اند. زیکه هوسفازر، دانشمند علم اقلیم‌شناسی می‌گوید با احیای اقتصاد چین و تلاش این کشور برای جبران کاهش تولید، وضعیت برعکس می‌شود و ما شاهد افزایش کوتاه‌مدتی در انتشارات گازی خواهیم بود. مقدار این انتشارات با بررسی عواملی مانند مقدار زغال‌سنگی که چین در نیروگاه‌های خود می‌سوزاند و با ردیابی ماهواره‌ای میزان انتشارات گاز نیتروس اکسید که شاخصی از فعالیت صنعتی است، تعیین می‌شود (بررسی کربن‌دی‌اکسید روش سودمندی نیست زیرا این گاز سریع‌تر با جو مخلوط می‌شود و سیگنال را مبهم می‌کند).
برای رجوع به سابقه‌ی این نوع احیای اقتصادی به سقوط مالی سال ۲۰۰۸ آمریکا نگاه کنید. این امر موجب کاهش ۳ درصدی در میزان انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی شد اما وضعیت با احیای اقتصادی، طی چند سال به حالت اول برگشت. درواقع، انتشارات جهانی، هر سال رو به افزایش خواهد بود. هوسفازر می‌گوید:
به‌طورکلی، در چند دهه‌ی گذشته، تنها زمان‌های واقعی که ما در آن شاهد کاهش قابل‌توجه انتشارات جهانی بودیم، درجریان کسادی‌های اقتصادی عمده بوده است. اما حتی پس آن‌ها نیز اثرات غالبا از آنچه فکر می‌کنید، کوچک‌تر هستند. این وضعیت به‌طورکلی منجر به هیچ نوع تغییر سیستماتیکی نمی‌شود.
علت اصلی، ارزانی و فراوانی سوخت‌های فسیلی است. برای اینکه کشوری بتواند ازنظر انرژی سبز باشد، لازم است دولت مشوق‌های مالی را برای ترویج و گسترش انرژی‌های تجدیدپذیر درنظر بگیرد. جاناتان فولی، از فعالان مبارزه با تغییرات اقلیمی می‌گوید:
همه‌گیری یک بیماری یا انتظار برای رکورد اقتصادی بزرگ، به هیچ عنوان راه‌حل کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای نیست؛ اما تاریخ به ما نشان داده است که گاهی پس از یک شوک اقتصادی، سازماندهی مجدد اقتصادی رخ می‌دهد.
برای مثال پس از سقوط اقتصادی سال ۲۰۰۸، اوباما قانون بهبود و سرمایه‌گذاری مجدد را امضا کرد که در آن ۳۰ میلیارد دلار برای پژوهش و پروژه‌های مرتبط‌با انرژی‌های سبز درنظر گرفته شد. احتمال وقوع چنین سناریویی تحت دولت ترامپ که زمانی مدعی بود چین برای خارج کردن آمریکا از رقابت اقتصادی، تغییرات اقلیمی را ساخته است، کم است.
در دنیای ایده‌آل، طرفدارانی مانند هوسفازر استدلال می‌کنند که ما به‌عنوان یک جامعه پول زیادی را به‌سوی پروژه‌هایی مانند راه‌آهن پرسرعت و بازسازی شبکه‌ی انرژی برای ذخیره انرژی‌های تجدیدپذیری مانند انرژی خورشیدی هدایت می‌کنیم. این پیشرفت برای تمام تمدن‌ها و مخصوصا دست‌اندرکاران این فعالیت‌ها، مفید است و محرکی است که هم به اقتصاد رونق می‌دهد و از محیط زیست محافظت می‌کند. یکی از مولفه‌های اصلی برنامه‌ی گرین نیو دیل که در سال ۲۰۱۹ در مجلس آمریکا پیشنهاد شد، تضمین مشاغل پردرآمد در بخش‌های انرژی سبز است. البته اصل برنامه‌ی مذکور به دوران فرانکلین روزولت برمی‌گردد که از آن برای برگرداندن آمریکایی‌ها به کار در جریان رکورد بزرگ اقتصادی استفاده کرد. کارگران مشغول ساخت مدارس، جاده‌ها و زیرساخت‌های دیگر شدند، گرچه در این حالت برخی از کارها به ضرر محیط زیست بود.
برخی می‌گویند بحران ویروس کرونا باید به‌عنوان فرصتی برای آماده شدن آمریکا برای جهان پس از نفت استفاده شود. پس از کمبود نفت در اوایل دهه‌ی ۱۹۷۰، در کشور آمریکا تقاضا برای اتومبیل‌هایی که ازنظر سوخت بازده بالاتری داشته باشد، افزایش یافت و تولیدکنندگان نیز چنین اتومبیل‌هایی را تحویل مردم دادند. شاید با این بحران، شرکت‌هایی بیشتری متوجه شوند که کار کردن از راه دور نیز میسر است. آرپاد هوروات که به مطالعه‌ی اثرات زیست‌محیطی دورکاری مشغول است، می‌گوید:
آگاهی از این که دورکاری موجب کاهش انتشارات می‌شود، اطمینان‌بخش است. اما ما برای تایید این موضوع، داده‌های معتبری نداریم. درواقع، دورکاری ممکن است باعث سناریوهای ناخواسته‌ای شود.
برای مثال ممکن است لازم باشد برای محل کار خود در منزل از وسایل گرمایشی و سرمایشی بیشتری استفاده کنید. این درحالی‌که است که ممکن است همزمان در دفتر محل کار شما نیز حتی بدون حضور شما، چین وسایلی درحال کار باشند. بااین‌حال، در کشور آمریکا حمل‌و‌نقل ۲۹ درصد از کل انتشارات را شامل می‌شود. رفت‌و‌آمد چنان در این ارقام نقش دارد که دانشمندان پروژه‌ی هِستیا از دانشگاه آریزونای شمالی می‌توانند شهری مانند لس‌آنجلس را درنظر گرفته و نحوه‌ی افزایش و کاهش در انتشارات ناشی‌از رفت‌وآمدهای آن را در طول روز نشان دهند. آن‌ها از داده‌هایی مانند جریان ترافیک و میزان استفاده از انرژی در ساختمان‌ها برای نشان‌دادن این موضوع استفاده می‌کنند که بخش عمده‌ی انتشارات در ساعات کاری مربوط به مناطق صنعتی است و سپس وقتی مردم به خانه‌های خود می‌روند، نقش مناطق مسکونی در انتشارات گازی بیشتر می‌شود. پژوهشگران دریافتند که فقط ۱۰ درصد از جاده‌های شهر، مسئول ۶۰ درصد از انتشارات هستند. دورکاری در جهانی که هم ازنظر اقتصادی و هم ازنظر اقلیمی مستعد آشفتگی و بی‌نظمی است، یک ضرورت است. فولی می‌گوید:
در آینده شوک‌های اقتصادی کمتری نخواهیم داشت بلکه احتمالا بیشتر خواهد بود. هرچه ارتباطات ما با هم بیشتر شود، چیزی که مثلا در بازارهای فروش حیوانات چین رخ می‌دهد، می‌تواند به‌طور ناگهانی آغازگر بحرانی اقتصادی در سرتاسر جهان باشد. رویدادهای شدید آب‌و‌هوایی مانند آتش‌سوزی‌های شدید استرالیا، آتش‌سوزی‌های کالیفرنیا یا خشکسالی‌های شدیدی که سرتاسر جهان را فرا گرفته است، نیز اقتصاد را به لرزه درمی‌آورند. ما به سمتی می‌رویم که تغییرات بیشتری در الگوهای آب‌و‌هوایی جهانی خواهیم دید و رویدادهای اقلیمی ویران‌گرتری در انتظار ما خواهد بود.
البته خاصیت چنین اتفاقاتی آن است که موجب می‌شود ما به جهان بهتری فکر کنیم. هوسفازر می‌گوید:
از آن‌جایی که آلودگی هوا تهدید بزرگی است، شاید در آخر به این نتیجه‌گیری برسیم که شمار افرادی که در اثر کاهش آلودگی هوا در جریان شیوع ویروس کرونا جان سالم به در بردند، بیش از قربانیان ویروس کرونا باشد. هنوز کسی با اطمینان نمی‌تواند در‌این‌باره سخن بگوید، حداقل به‌این‌خاطر که هنوز چند ماه است که در این روند کاهشی قرار گرفته‌ایم و برای درک اثرات سلامتی ناشی‌از تغییر در کیفیت هوا به زمان بیشتری نیاز است. اما این مساله، خارج از قلمرو امکان نیست.
نظرات