فناوری جدید نمایشگر QD-OLED منتسب به سامسونگ دقیقاً چیست؟

اگر از علاقه‌مندان به فناوری روز دنیا هستید، احتمالاً اخبار CES 2022 را در زومیت دنبال کرده‌اید و در‌این‌بین، چیزهای جدید زیادی به گوشتان خورده است. یکی از فناوری‌های تازه‌ای که موجب تحسین و حیرت کاربران زیادی شد، تلویزیون‌هایی با نمایشگرهای QD-OLED بود که شرکت‌هایی مانند سونی و سامسونگ جدیدترین محصولاتشان را برپایه‌ی این فناوری معرفی کردند.

این فناوری که محصول جدید سامسونگ دیسپلی است و سرو‌صدای زیادی به‌پا کرده، گونه‌ای جدید از نمایشگرهای OLED محسوب می‌شود که قرار است در تلویزیون‌ بزرگ و مانیتور از آن استفاده شود. حال، QD-OLED دقیقاً چیست و چقدر با OLED معمولی فرق دارد؟

QD-OLED درواقع فرم خلاصه‌شده‌ی «دیودهای نورافشان ارگانیک مبتنی‌بر نقاط کوانتومی» (quantum dot organic light-emitting diode) است که سال ۲۰۱۹، سامسونگ آن را مطرح کرد. طبق شایعات، قرار است این فناوری از ماه نوامبر وارد مرحله‌ی تولید انبوه شود. ناگفته نماند سامسونگ گاهی از فناوری QD-OLED با نام QD-Display به‌جای QD-OLED نام برده است.

هر نامی که این فناوری می‌خواهد داشته باشد، نمی‌تواند کاربران را گول بزند؛ چراکه تماماً جدید نیست و فقط نسخه‌ی بهبود‌یافته‌ی فناوری OLED است که به‌ادعای سامسونگ دیسپلی، می‌تواند گسترده‌ترین طیف رنگی را بین فناوری‌های موجود نمایشگر ارائه دهد.

به‌گزارش سی‌نت، تلویزیون‌های QD-OLED سامسونگ می‌توانند ۹۹/۸ درصد از گستره‌ی رنگی DCI-P3 را پوشش دهند. این توانایی در پوشش گسترده از رنگ‌ها بسیار چشمگیر است؛ اما درمقایسه‌با تلویزیون‌های OLED و مانیتورهای پرچم‌دار جدید فراتر از انتظار کاربران نیست.

همچنین، نقاط تاریک‌تر تصویر رنگ بهتری نمایش خواهند داد که با این حساب، جزئیات سیاهی‌ها هم بهتر خواهد شد. گفتنی است به‌دلیل بهره‌مندی از نقاط کوانتومی، زاویه‌ی دید بسیار خوبی در این نوع از پنل‌ها وجود خواهد داشت.

اهیمت وجود پنل‌های QD-OLED برای علاقه‌مندان به تلویزیون‌های OLED تا حد زیادی روشن است. ال‌جی دیسپلی امروزه بیشتر پنل‌های بزرگ OLED را برای تلویزیون‌ها و مانیتورها تولید می‌کند؛ درحالی‌که سامسونگ فقط یک تلویزیون OLED تولید کرده و سپس روی ساخت تلویزیون‌های QLED متمرکز شده است که گستردگی رنگی بیشتری از LED دارد. به‌‌دلیل تلویزیون‌های گران‌قیمتی که با این فناوری ساخته می‌شود، نمی‌توان آن‌ را کاملاً جایگزین OLED کرد. حالا فناوری QD-OLED گزینه‌ی دیگری برای ساخت پنل تلویزیون دراختیار شرکت‌هایی مانند سامسونگ، ال‌جی، ویزیو، پاناسونیک، فیلیپس و فروشندگان اصلی مانیتورها قرار داده است.

تفاوت اصلی QD-OLED با OLEDهای کنونی در استفاده از قطعات نیمه‌رسانای بسیار کوچک با نام «نقاط کوانتومی (QD)» است. این نقطه‌های کوانتومی هنگامی که با فرکانس مشخصی از نور برخورد می‌کنند، می‌توانند از خود نور ساطع کنند. رنگ نور نیز به طول موج آن بستگی دارد که آن نیز به اندازه‌ی هرکدام از این نقاط کوانتومی وابسته است. این اندازه می‌تواند بین ۲ تا ۱۰ نانومتر باشد.

بازهم این نکته را یادآور می‌شویم که اکثر پنل‌های بزرگ OLED ساخت ال‌جی است. پنل‌های ال‌جی دیسپلی از متریال OLED زرد و آبی برای تولید نور سفید استفاده می‌کنند. این نور به فیلترهای قرمز و سبز و آبی پیکسل‌های کوچک تابانده می‌شود تا هزاران رنگی تولید شود که روی نمایشگر می‌بینید. برخی از پنل‌های جدید OLED، خصوصاً آن‌هایی که از HDR پشتیبانی می‌کنند، یک پیکسل کوچک سفیدرنگ نیز برای افزایش حداکثر نور نمایشگر به‌همراه دارند؛ چراکه پنل‌های OLED عموماً تاریک‌تر از LEDها هستند.

این نور آبی از یک لایه‌‌ی نقاط کوانتومی عبور می‌کند تا رنگ‌های گسترده‌ای ساخته شود که قرار است نمایش داده شوند. همچنین، نمایشگرهای QD-OLED برای کنترل دولایه‌ی دیگر از یک لایه‌ی TFT نیز استفاده می‌کنند.

سامسونگ درباره‌ی اضافه‌کردن فناوری کوانتوم دات به پنل‌های OLED می‌گوید:

این برای تولید رنگ‌های دقیق در هر سطح از کنتراست است که از حالت بدون جزئیات و روشن و تاریک برخی نقاط جلوگیری شود.

به‌گفته‌ی سامسونگ، نقاط کوانتومی ساختار ساده‌ای دارند و از نور بسیار بهینه استفاده می‌کنند؛ چراکه اینجا نور با فیلترها از بین نمی‌رود. QD-OLED زاویه‌دید بد و نقطه‌ی کوری ندارد؛ زیرا نقاط کوانتومی نور یکنواختی از خود ساطع می‌کنند. به‌گزارش CNET، سامسونگ دیسپلی نقاط کوانتومی را از تأمین‌کننده‌ای تخصصی تهیه می‌کند.

از نمایشگر QD-OLED نباید انتظار داشت که بسیار پرنورتر از نمایشگر LED یا OLED استاندارد باشد. CNET به‌نقل‌ از سامسونگ دیسپلی گزارش داده است که تلویزیونی با پنل کامل QD-OLED می‌تواند حداکثر ۲۰۰ نیت در حالت تمام‌صفحه یا حداکثر ۱۰۰۰ نیت با تکه ۱۰ درصدی از صفحه روشنایی داشته باشد.

CNET به این نکته نیز اشاره کرده است که ۱۰ درصد از نمایشگر OLED تلویزیون C1 ال‌جی حداکثر ۸۰۰ نیت روشنایی دارد؛ درحالی‌که تلویزیون LED استاندارد حداکثر ۲۰۰۰ نیت روشنایی می‌تواند داشته باشد. مانیتوری که در CES معرفی شد، حداکثر ۲۵۰ نیت در حالت تمام‌صفحه و با ۱۰ درصد صفحه حداکثر ۱۰۰۰ نیت نیز می‌تواند روشنایی داشته باشد. با وجود ماینتورهای پرچم‌دار با نمایشگرهایی تا ۱۴۰۰ نیت روشنایی، اینجا یکی از ضعف‌های کوانتوم دات OLED آشکار می‌شود.

به‌ادعای LG، از سه‌ماهه‌ی دوم سال ۲۰۲۲، تمام نمایشگرهای OLED ال‌جی از پنل‌هایی با فناوری OLED EX استفاده خواهند کرد که از ترکیبات دوتوریوم و یادگیری ماشین به‌همراه ۳۰ درصد روشنایی بیشتر از OLEDهای کنونی بهره می‌برند.

با اینکه از ماه‌ها پیش سامسونگ درباره‌ی فناوری نقاط کوانتومی صحبت می‌کرد، اگر تاکنون چیزی از فناوری QD-OLED ‌نشنیده‌اید، برگزاری CES 2022 فرصت بسیار مغتنمی شد تا با ظهور تلویزیون‌هایی با بهره‌مندی از این فناوری جدید، باردیگر از کوانتوم دات سخن به‌میان بیاید و سرانجام بتوان یکی از تلویزیون‌های مجهز به این فناوری را در سال جاری میلادی تهیه کرد.

دراین‌میان، اخبار تبلیغاتی تلویزیون‌های QD-OLED داغ‌تر است؛ اما ظاهراً صحبت‌های زیادی نیز درباره‌ی مانیتور QD-OLED از Alienware با نام AW3423DW وجود دارد که در CES معرفی شد.

ادعا می‌شود که مانیتور AW3423DW الین‌ور می‌تواند در حالت معمولی به ۲۵۰ نیت و در حالت حداکثر به ۱،۰۰۰ نیت روشنایی برسد. نمایشگر این مانیتور ۹۹/۳ درصد فضای رنگی DCI-P3 را پوشش می‌دهد که برای مانیتور بسیار مطلوب است؛ ولی برای نوع OLED آن بیش از میانگین آن‌ها هم نیست. به‌لطف گواهی DisplayHDR 400 True Black، این مانیتور می‌تواند با کنتراست چشمگیر به میزان نور ۰/۰۰۰۵ نیت در نقاط سیاه برسد.

بیشتر سروصدای QD-OLED به تلویزیون‌ها مربوط می‌شود؛ جایی که سامسونگ با تأیید خبر تولید تلویزیون ۶۵ اینچی 4K، اولین استفاده‌هایش را از نمایشگرهای QD-OLED در تلویزیون‌ها خواهد کرد. البته این شرکت هنوز حتی اسم دقیقی از این تلویزیون فاش نکرده است و تمام آنچه از تلویزیون QD-OLED سامسونگ می‌دانیم، بهره‌مندی از چهار درگاه HDMI 2.1 و نرخ نوسازی ۱۴۴ هرتز است و باید برای اطلاعات بیشتر درباره‌ی آن چند هفته‌ای صبر کنیم.

سونی اعداد دقیقی از روشنایی این تلویزیون اعلام نکرده؛ اما مدعی است که نمایشگر A95K حداکثر ۲۰۰ درصد روشن‌تر از تلویزیون‌های کنونی است.

از میزان روشنایی تلویزیون‌های OLED ال‌جی که در CES 2022 معرفی شدند، مشخصات دقیقی در دست نیست؛ اما انتظار می‌رود به‌دلیل استفاده از پردازنده‌ی جدید و الگوریتم بهتر و دفع گرمای بیشتر برای رسیدن به تصویر روشن‌تر، حداکثر روشنایی‌شان تا اندازه‌ای افزایش یافته باشد.

تلویزیون‌ سامسونگ و سونی و ال‌جی با مشخصات زیادی، خصوصاً درباره‌ی پوشش رنگ نمایشگر همراه نیستند؛ البته به‌ادعای سونی، تلویزیون A95K گسترده‌ترین پالت رنگی را ارائه می‌دهد و می‌تواند سایه‌ها و رنگ‌های طبیعی زیبایی را بازتولید کند.

پس از معرفی برخی محصولات برپایه‌ی QD-OLED در CES 2022، هنوز اطلاعات دقیقی از این محصولات در دست نیست و تا زمان عرضه‌شان باید صبر کنیم تا مشخصات بیشتری از آنان به‌دستمان برسد. برای مثال، هنوز مشخص نیست که قیمت گران و مشکل پیکسل سوحتگی رایج در پنل‌های OLED در نسخه‌ی جدید QD-OLED نیز وجود خواهد داشت یا نه.

گزارش CNET به‌نقل از سامسونگ به این موضوع اشاره می‌کند که پنل‌های کوانتوم دات جدید در پیکسل‌سوختگی و تنظیم عملکرد پیکسل‌ها بهتر عمل می‌کنند که این به‌لطف استفاده از فناوری جدیدی با نام «جبران چسبندگی تصویر در لحظه» ممکن شده است. این فناوری در کنترل پیکسل‌ها پیشرفت بسیار خوبی محسوب می‌شود؛ چراکه انجام این عملیات به‌صورت دستی حدود ۲۰ دقیقه زمان نیاز دارد.

با اینکه می‌توان ارزان‌ترین مدل تلویزیون‌های 4K با پنل OLED را در بازه‌ی قیمتی کمتر از هزار دلار پیدا کرد، مانیتورهای OLED با رزولوشن 4K به‌دلیل محدود‌بودن عرضه و اندازه‌‌شان گران‌تر هستند. حالا با معرفی تلویزیون‌های جدید QD-OLED، احتمال می‌رود قیمتشان بیشتر از مدل‌های حاضر در بازار باشد؛ چراکه درمقایسه‌با ال‌جی دیسپلی که در تولید پنل‌های OLED شش برابر قدرتمند است، تولیدکنندگان محدودتری دارد.

استفاده از QD در پنل‌های OLED باید تأثیر بسزایی بر دستگاه‌های مجهز به نمایشگر QD-OLED بگذارد؛ اما فعلاً باید صبر کنیم تا اولین تلویزیون‌ها با این فناوری عرضه شوند و ببینیم اضافه‌شدن دو حرف اختصاری جدید QD بر سر OLED ارزشش را دارد یا نه.