توکن چیست و چه کاربردی دارد؟

این روزها در هرجایی که صحبتی از فناوری باشد، حرفی از ارز دیجیتال، کوین یا توکن شنیده می‌شود. در سال اخیر بازی‌های تلگرامی، به‌خصوص بازی همستر کامبت، نقش پررنگی در زنده‌شدن دوباره‌ی این اصطلاحات در بین عموم افراد داشتند. پیش‌تر در مقاله‌هایی به توضیح مفاهیم مختلف دنیای رمزارزها پرداخته‌ایم و در مقاله‌ی پیش‌رو قصد داریم به پرسش «توکن چیست​» پاسخ دهیم.

توکن در اکوسیستم فناوری بلاک چین به‌طور خلاصه به هرگونه دارایی‌ دیجیتال قابل نقل و انتقال بین افراد گفته می‌شود. این واژه را همچنین می‌توان به‌عنوان واحد شمارش به‌کار برد که با کمک آن میزان دارایی ارز دیجیتال مشخص می‌شود. البته در دنیای واقعی و در موضوعات متنوع معانی گسترده‌تری به این کلمه داده می‌شود.

بعد از اینکه متوجه شدید توکن چیست، شاید بخواهید توکنی برای خود بسازید؛ بنابراین، پیشنهاد می‌کنیم مقاله‌ی آموزش ساخت توکن را نیز مطالعه کنید.

طبق تعریف دیکشنری وبستر پیشینه‌ی کلمه‌ی توکن (Token) به قبل‌ از قرن ۱۹ میلادی برمی‌گردد و در لغت، نشانه، علامت، ژتون و واحد رمزارز معنی می‌شود. بنابراین، دوور از ذهن نیست که کاربرد این واژه را می‌توان در حوزه‌های هنر، کامپیوتر، اقتصاد و سرگرمی و رسانه دید و فقط مربوط به بلاک چین نمی‌شود. برای مثال، Access Token که به مجوز رمزنگاری‌شده برای دسترسی به شبکه گفته می‌شود، قبل‌ از توکن رمزارز در دنیای کامپیوتر استفاده می‌شده است.

حتماً تاکنون دیده‌اید که افراد در کازینوها با مهره‌های خاصی شرط‌بندی می‌کنند. این مهره‌ها که ژتون نام دارند، در ابتدای ورود به کازینو خریداری می‌شوند تا بازیکن بتواند با آن‌ها بازی کند و در پایان، هنگام خروج دوباره آن‌ها را به پول معمولی تبدیل کند. چنین کاربردی را در توکن‌های مبتنی‌بر بلاک چین نیز می‌توان شاهد بود که ارزشی را نمایندگی می‌کنند یا به‌ خودی‌ خود ارزشمند هستند.

توکن در اکوسیستم بلاک چین به انواع دارایی دیجیتال قابل مبادله و انتقال بین افراد گفته می‌شود. این نوع دارایی‌ها رمزنگاری شده‌اند و ارزش آن‌ها برای یک گروه یا به‌صورت سراسری در یک شبکه یا بین شبکه‌های مختلف بلاک چین پذیرفته و پشتیبانی می‌شوند. درحال‌حاضر اتریوم میزبان اصلی اکثر توکن‌های موجود به‌حساب می‌آید.

توکن رمزارز روی شبکه‌ی بلاک چین متولد و براساس ویژگی‌ها و کاربردهایش، دسته‌بندی می‌شود. برای مثال NFT، نوعی توکن است که غالباً روی شبکه‌ی اتریوم ضرب می‌شود و مشخصات خاصی دارد و می‌تواند برای کاربردهای متنوعی مورد استفاده قرار بگیرد. اگر می‌خواهید بدانید NFT چیست مقاله‌ی آن را مطالعه کنید.

دیگر نکته درباره‌ی توکن این است که می‌توان آن را در بلاک‌چین‌های مختلفی تولید کرد و مانند کوین‌ها نیست که به بلاک چین خاصی نیاز داشته باشد، مثلاً بیت کوین را نمی‌توان در شبکه‌ی دیگری استخراج کرد؛ اما می‌توان NFTهای متنوعی را در شبکه‌های مختلف ضرب کرد و در صورت سازگاری به شبکه‌ی دیگری منتقل کرد یا با استفاده از امکانات بهترین صرافی های ارز دیجیتال به یکدیگر تبدیل کرد.

به‌طور کلی می‌توان روش‌های مختلف استفاده از توکن را در فهرست زیر خلاصه کرد:

• به‌عنوان روش پرداخت بین دو طرف قرارداد
• مالکیت دارایی دیجیتال (ملک، محصولات و سهام)
• حسابداری برای اقدامات دیجیتالی
• پاداش‌دهی به مشارکت‌کنندگان در یک شبکه
• اطمینان از امنیت شبکه
• ایجاد مدخل برای خدمات اضافی
• فراهم‌کردن تجربه‌ی کاربری ارتقاءیافته

کوین با توکن تفاوت‌هایی دارند که باعث می‌شود ماهیت آن‌ها از یکدیگر متمایز شود:

توکن:

• دارایی دیجیتال توکنیزه‌شده روی بلاک چین
• کاربرد در جذب سرمایه
• ابزاری برای ساخت یا اجرای قرارداد هوشمند یا برنامه‌ی غیرمتمرکز
• تسهیل تراکنش‌ها
• تولید آن نیاز به پرداخت رمزارز (کوین) دارد

کوین:

• دارایی دیجیتال بومی با بلاک چین اختصاصی
• سرمایه محسوب می‌شود و در تراکنش مالی کاربرد دارد
• برای استخراج به ماینر نیاز دارد

توکن‌ها را می‌توان به‌طور کلی به ۳ دسته تقسیم کرد که شاید در دسته‌بندی براساس کاربرد و ویژگی‌ها به دسته‌های جزئی‌تری تقسیم شوند، زیرا ممکن است یک توکن در چند دسته‌ی اصلی قرار بگیرد:

• توکن بهادار (Security Token) مثل: $EXOD (توکن سهامی یا Equity Token مثل Diamond Standard Fund، نوعی توکن بهادار محسوب می‌شود)
• توکن کاربردی (Utility Token) مثل: 0x، Augur
• توکن پرداخت (Payment Token) مثل: بیت کوین و استیبل‌کوین‌ها (Stablecoin) مانند تتر.

توکن بهادار (Security Token) توکنی برای نمایش مالکیت سهام در دنیای واقعی است. ارزش این توکن‌ها از دارایی‌های غیر از خودش و با سهام واقعی پشتیبانی می‌شود؛ بنابراین، ارزش توکن ثابت نیست و با افزایش قیمت سهام شرکت، ارزش آن نیز بالاتر می‌رود. این دسته از توکن‌ها تحت نظارت سازمان‌های دولتی فعالیت می‌کنند و مالکان باید از قوانین تبیین‌شده پیروی کنند. چنین نظارتی باعث می‌شود که چنانچه شرکت در اجرای پروژه با شکست مواجه شود، مراجع قانونی آن را پیگیری کنند؛ بنابراین، سرمایه‌گذاری در آن‌ها برای افراد عادی حاشیه‌ی امن فراوانی دارد.

توکن کاربردی (Utility Token) برای اهداف خاصی در برنامه‌ها یا اکوسیستم غیرمتمرکز به‌کار می‌رود. این توکن‌ها غالباً در فرایند‌های ICO (عرضه‌ی اولیه‌ی کوین) ارائه می‌شوند تا دارندگان آن براساس میزان توکن‌های دریافتی از خدمات و محصولات شرکت بهره ببرند. برخلاف توکن قبلی امکان معافیت از قوانین را نیز دارند. برای مثال، Basic Attention Token از سوی تبلیغات‌کنندگان به‌عنوان واحدی برای پرداخت پاداش به کاربران برای تماشای تبلیغات روی مرورگر Brave اعطا می‌شود.

توکن پرداخت (Payment Token) برای خریدوفروش و درحال‌حاضر برای سرمایه‌گذاری کاربرد دارد. ارزش این دسته از توکن‌ها به شبکه‌ی بلاک چین وابسته است که ازجمله می‌توان به بیت کوین و اتر اشاره کرد.

دسته‌ی دیگری از توکن‌های پرداخت را می‌توان نمونه‌هایی دانست که ارزش یکسان و بدون تغییری دارند، مانند تتر که هرکدامش برابر با یک دلار است. پیش‌تر در مقاله‌ای به پرسش تتر چیست، پاسخ داده‌ایم.

استانداردهای توکن مجموعه‌ای از قوانین، شرایط و عملکردهای هستند که برای توکن تعریف می‌شوند و چگونگی کارکرد آن را مشخص می‌کنند. این استانداردها به‌عنوان بخشی از قراردادهای هوشمند در بلاک چین امکان اجرای قراردادها را فراهم می‌کنند. درواقع، می‌توان گفت که استانداردهای توکن زیرمجموعه‌ای از استانداردهای قرارداد هوشمند هستند.

استانداردهای توکن به‌عنوان راهنمایی برای ساخت، انتشار و به‌کارگیری توکن‌ها شناخته می‌شوند. بیشتر قراردادهای هوشمند روی شبکه‌ی اتریوم ایجاد شده‌اند و پراستفاده‌ترین استانداردهای توکن نیز مبتنی‌بر این شبکه هستند، ازجمله: ERC-20، ERC-721، ERC-777 و ERC-1155.

سرواژه‌ی ERC در استانداردهای اتریوم برگرفته از Ethereum Request for Comment است که برای تعریف دستورالعمل‌های مختلف برای هر توکن کاربرد دارد. تاکنون استانداردهای مختلفی در شبکه‌ی اتریوم ظهور کردند که عملکردهای گوناگونی را به سازندگان توکن‌ها ارائه می‌کنند؛ علاوه‌براین به‌راحتی با انواع بهترین والت های ارز دیجیتال یکپارچه می‌شوند. برای مثال، توکن‌هایی برای استیبل‌کوین‌ها، برای NFTها و برای میم‌کوین‌ها ساخته شده‌اند.

هرکسی می‌تواند توکن ERC تولید کند؛ اما پیش‌ از آن لازم است طرح خود را پیشنهاد دهد تا توسط توسعه‌دهندگان اصلی اتریوم مورد بررسی و تأیید قرار بگیرد تا پیاده‌سازی شود. با وجود انواع استانداردهای توکن اتریوم برای ایجاد قرارداد هوشمند مخصوص توکن، همچنان می‌توان از بلاک چین‌هایی نظیر Stellar ،EOS ،BNB ،KMD یا TRON استفاده کرد.

محبوب‌ترین استانداردهای اتریوم شامل موارد زیر می‌شوند:

استاندارد ERC-20

استانداردی برای توکن‌های قابل مبادله مانند توکن‌های رأی‌گیری، استیکینگ و ارزهای مجازی. قرارداد مرتبط با این استاندارد می‌تواند به‌عنوان اساس و پایه‌ای برای رمزارزهای مختلف مثل استیبل‌کوین، توکن کاربردی و توکن بهادار قرار بگیرد. مثل: چین‌لینک (LINK) و DAI.

استاندارد ERC-721

این استاندارد با بازی Cryptokitties به شهرت رسید و برپایه‌ی ERC20 توسعه یافته است. از استاندارد مذکور برای ساخت NFT یا همان توکن غیرقابل‌ معاوضه استفاده می‌شود و مانند سند آثار هنری شماره‌ی سریال و مشخصات و ویژگی‌های آن را در خود حفظ می‌کند. این توکن‌ها همیشه منحصربه‌فرد می‌مانند و نمی‌توان آن‌ها را به بخش‌های کوچک‌تری تقسیم کرد.

استاندارد ERC1155

این استاندارد امکان انجام تراکنش‌های کارآمدتری را فراهم می‌کند که به صرفه‌جویی در هزینه منجر می‌شود. از استاندارد مذکور می‌توان توکن‌های کاربردی‌ای مانند BNB و BAT یا توکن‌های غیرقابل معاوضه‌ای مانند CryptoPunks ساخت.

برای مطالعه‌ی فهرست تمام استانداردهای توکن‌ اتریوم روی دکمه‌ی زیر کلیک کنید.

توکن‌سوزی فرایندی در دنیای رمزارزها محسوب می‌شود که طی آن تعداد مشخصی از توکن برای همیشه از گردش حذف می‌شوند. در این فرایند توکن‌ها به یک آدرس منحصر‌به‌فرد ارسال می‌شوند که به آن آدرس Burn یا Eater می‌گویند، زیرا این آدرس به‌گونه‌ای طراحی شده است که فقط تراکنش‌های دریافتی دارد و نمی‌تواند دارایی‌های موجود را به آدرس دیگری منتقل کند.

توکن سوزی غالباً با اهداف تورمی اجرا می‌شود تا با کاهش عرضه‌ی توکن‌های در گردش شرایط افزایش ارزش دارایی‌های باقی‌مانده به‌وجود بیاید. دیگر کاربرد توکن سوزی را می‌توان در تثبیت قیمت (نسبت قیمت به درآمد به نرخ رشد) در استیبل کوین‌ها پیدا کرد.

توکن سوزی همچنین موجب به‌وجود آمدن مکانیزم اجماع اثبات سوزاندن (Proof of Burn) شده است که در برخی از شبکه‌های بلاک چین به‌کار گرفته می‌شود؛ البته، این روش اجماع باتوجه به ماهیتش محبوبیت زیادی ندارد.

در پاسخ به پرسش توکن چیست​، می‌توان آن را دارایی رمزنگاری‌شده‌ای تعریف کرد که می‌تواند منحصربه‌فرد و غیرقابل معاوضه یا قابل معاوضه باشد و با اینکه در مواردی دارایی دیجیتال به‌حساب می‌آید، اما با کوین و رمزارز تفاوت‌های اساسی دارد.

اکنون شما کاربران عزیز زومیت بگویید که تاکنون از توکنی در ICO استقبال کرده‌اید و عوایدی برای شما به‌همراه داشته است؟