تمام سیاره‌های منظومه شمسی در رویدادی نادر در آسمان به‌خط شده‌اند

این شب‌ها در آسمان، گردهمایی بزرگی برگزار می‌شود. تماشاگران زمینی فرصت نادری بدست آورده‌اند که همه‌ی سیاره‌های منظومه خورشیدی را در یک زمان، در کنار یکدیگر ببینند. ماه هم در این جشنواره شرکت خواهد کرد.

این هم‌راستایی شامل پنج سیاره درخشان عطارد، زهره، مریخ، مشتری و زحل می‌شود که به‌راحتی با چشم غیرمسلح دیده می‌شوند. این سیاره‌ها به قدری درخشانند که در آلودگی نوری شهر‌های بزرگ نیز قابل تشخیص هستند. در این بین، زهره درخشان‌ترین سیاره و عطارد کم‌فروغ‌ترین خواهد بود. همچنین این سیاره‌ها به ترتیب فاصله از خورشید در آسمان به صف شده‌اند.

ستاره‌شناسان این نزدیکی ظاهری سیاره‌ها را مقارنه می‌نامند. مقارنه‌ی دو یا سه سیاره چندان غیرمعمول نیست ولی آخرین بار که هر ۵ سیاره درخشان در کنار یکدیگر قرار گرفتند، آذر ۱۳۸۳ بوده است.

آسمان در بامداد ۲۷ خرداد ۱۴۰۱

دو سیاره‌ی دوردست اورانوس و نپتون نیز در این جمع حضور خواهند داشت ولی شناسایی این دو غول یخی دشوارتر بوده و برای رصد آن‌ها دست‌کم به دوربین دوچشمی نیاز خواهید داشت. برای یافتن اورانوس باید فاصله بین زهره و مریخ را جستجو کنید و نپتون بین مشتری و زحل در آسمان پیدا خواهد شد.

این هم‌ترازی سیاره‌ای برای اکثر جمعیت زمین مشاهده‌پذیر است، اما بعضی مناطق شرایط بهتری خواهند داشت. در نیمکره شمالی، در شهر‌هایی با عرض جغرافیایی بیشتر از شهر‌های لندن یا نیویورک، نزدیک‌ترین سیاره به خورشید یعنی عطارد، بسیار نزدیک به افق خواهد بود و در روشنایی گرگ‌و‌میش محو خواهد شد. در این مناطق سایر سیاره‌ها نیز در ارتفاع کمی از افق شرقی قرار دارند که رصد آن‌ها را چالش‌برانگیز می‌کند. با گذر روز‌ها، عطارد در آسمان بالاتر می‌آید و شرایط رصدی بهتری خواهد داشت.

برای رصدگران عرض‌های شمالی‌تر مانند ساکنان اسکاندیناوی و آلاسکا که در این بازه از سال خورشید هرگز غروب نمی‌کند، رصد سیاره‌ها غیرممکن خواهد بود.

آسمان در بامداد ۵ تیر ۱۴۰۱

بهترین منظره در مناطق استوایی و نیمکره جنوبی دیده می‌شود. در این مناطق سیاره‌ها پیش از طلوع آفتاب فاصله بیشتری از افق دارند. فارغ از اینکه کجای زمین زندگی می‌کنید، توصیه عمومی برای دیدن این هم‌ترازی سیاره‌ها، پیدا کردن و نگاه به افق شرقی بدون موانع زمینی (ساختمان‌ها، درختان و...) از یک ساعت تا ۳۰ دقیقه پیش از طلوع خورشید به وقت محلی است.

فراموش نکنید که اگر این فرصت را از دست بدهید، باید ۱۸ سال دیگر منتظر بمانید.

برای پیدا کردن سیاره‌ها، رصدگران کافی است به هلال ماه نگاه کنند. بامداد ۲۷ خرداد، ماه در سمت راست سیاره زحل دیده می‌شود. از آن پس، در کنار سیاره‌ها نقش راهنما را ایفا خواهد کرد.

۲۹ خرداد، ماه به نزدیک‌ترین فاصله‌اش از زحل در این روز‌ها می‌رسد. سپس در ۳۱ خرداد در کنار نپتون قرار می‌گیرد. ۱ و ۲ تیر به ترتیب ماه به ملاقات مشتری و مریخ می‌رود. ۴ تیر، ماه ملاقات نزدیکی با اورانوس خواهد داشت و درست در میانه‌ی فاصله‌ی مریخ تا زهره دیده می‌شود. فردای آن روز، در صبحگاه ۵ تیر، هلال باریک ماه درست بالای سر سیاره پر نور زهره می‌ایستد و چشم‌انداز زیبایی ایجاد می‌کند. و در پایان، در ۶ تیر در نزدیکی سیاره عطارد به این جمع بدرود می‌گوید.

درحالی‌که به نظر، سیاره‌ها در بخش کوچکی از آسمان جمع شده‌اند، در فضا میلیون‌ها کیلومتر از یکدیگر فاصله دارند و این مکان خاص زمین در این روز‌ها است که این منظره زیبا را ایجاد کرده است.

مکان سیاره‌ها در مدار در ۲۷ خرداد ۱۴۰۱ (مقیاس ابعاد و فاصله‌ها واقعی نیست)

گردهمایی سیاره‌ها به‌سادگی با چشمان غیرمسلح دیده می‌شود ولی یک دوربین دوچشمی جزئیات بیشتری از آن‌ها را نمایان می‌کند. با نشانه‌روی به سوی مشتری، سطح گازی کرِم رنگ آن را به همراه ۴ قمر بزرگش می‌توانید ببینید. تلسکوپ‌های کوچک، قرص سیاره‌ها را نمایان کرده و جزئیاتی مانند کمربند‌های گازی مشتری و حلقه‌های زحل را آشکار می‌کنند.

اورانوس و نپتون بسیار کم‌نور تر هستند و با دوربین دوچشمی فقط نقطه‌ای به رنگ آبی به نظر می‌رسند. به کمک تلسکوپ، می‌توان قرص این سیاره‌ها را نیز تفکیک کرد که با توجه به فاصله ۲٫۹ میلیارد کیلومتری اورانوس و ۴٫۵ میلیارد کیلومتری نپتون از زمین، شگفت‌انگیز به نظر می‌رسد.

اگر قصد تماشای این رویداد را دارید، هرچه زودتر دست‌به‌کار شوید، چون این مهمانی خیلی طول نمی‌کشد. در ماه‌های آتی، سیاره‌ها از یکدیگر فاصله می‌گیرند و در آسمان پراکنده می‌شوند. در انتهای تابستان، زهره و زحل دیگر در آسمان صبحگاهی دیده نمی‌شوند. پس فرصت را از دست ندهید.