راز موفقیت انسان مدرن در تسخیر جهان: زیستن در دل سخت‌ترین اقلیم‌های آفریقا

پنج‌شنبه 5 تیر 1404 - 17:25
مطالعه 4 دقیقه
تصویر واقع‌گرایانه‌ای از گروه بزرگی از انسان‌های اولیه در حال مهاجرت از میان چشم‌اندازهای متنوع آفریقا.
آغاز سکونت انسان در زیستگاه‌های سخت و چالش‌برانگیز، نقطه‌ی عطفی بود که مسیر تکامل گونه‌ی ما را تغییر داد و مهاجرت به دورترین نقاط زمین را ممکن ساخت.
تبلیغات

در زمانی حدود ۵۰ هزار سال پیش، قبل از آغاز مهاجرت بزرگ گونه‌ی انسان مدرن از آفریقا، اجداد ما در دل قاره آفریقا با چالش‌های طبیعت دست‌وپنجه نرم می‌کردند و مرزهای زیستگاه‌های گوناگون را می‌درنوردیدند. آن‌ها نه با ابزارهای خارق‌العاده یا جهش‌های ژنتیکی ناگهانی، بلکه با تعامل، انعطاف‌پذیری و تجربه‌ی زیستن در اقلیم‌های متفاوت، آماده‌ی مهاجرتی بزرگ شدند. این روایت از تکامل تدریجی توان بقا، سرانجام به تسخیر سیاره انجامید.

انسان خردمند (Homo sapiens) یا انسان مدرن، گونه‌ی ما، بیش از ۳۰۰ هزار سال پیش در آفریقا پدید آمد. بررسی‌های ژنتیکی نشان می‌دهد که بیشتر جوامع امروزی خارج از آفریقا، به گروه کوچکی از انسان‌های مدرن بازمی‌گردند که حدود ۵۰ هزار سال پیش، مهاجرت را آغاز کردند.

بااین‌حال، برخی شواهد نیز روایت متفاوتی را پیش می‌کشند: مهاجرت‌های اولیه‌ ممکن است از ۲۷۰ هزار سال پیش آغاز شده باشند. این فرضیه اما با ابهام همراه است: چرا موج‌های زودهنگام مهاجرت، هیچ اثری در ژن‌های انسان‌های مدرن خارج از آفریقا باقی نگذاشته‌اند؟

برای یافتن پاسخ، گروهی بین‌المللی از پژوهشگران در مطالعه‌ای جدید، داده‌های محوطه‌های باستان‌شناسی در نقاط مختلف آفریقا را تحلیل کردند؛ آثاری که به دوره‌ی زمانی میان ۱۲۰ هزار تا ۱۴ هزار سال پیش تعلق دارند. آن‌ها با مطالعه‌ی بقایای گیاهی و جانوری، تلاش کردند شرایط اقلیمی و زیست‌محیطی گذشته را بازسازی کنند و دریابند که انسان‌های آن دوره، در چه محیط‌هایی زندگی می‌کردند.

نتیجه‌ی بررسی‌ها جالب توجه است: از حدود ۷۰ هزار سال پیش، انسان‌های مدرن به زیستگاه‌هایی با ویژگی‌های بسیار متفاوت قدم گذاشتند، از جنگل‌های انبوه غرب و مرکز آفریقا تا بیابان‌های شمال قاره و مناطقی با دامنه‌های دمایی بسیار متغیر.

امیلی هالت، باستان‌شناس دانشگاه لویولا در شیکاگو و یکی از پژوهشگران مطالعه، در گفت‌وگو با لایوساینس بیان کرد: «انسان‌ها از ۷۰ هزار سال پیش توانسته‌اند در محیط‌هایی سخت و چالش‌برانگیز به زندگی ادامه دهند.»

النور اسکری، باستان‌شناس فرگشتی در مؤسسه‌ی ماکس پلانک آلمان و نویسنده‌ی ارشد مقاله، افزود: «این کشف برای ما کاملاً غیرمنتظره بود. حالا بهتر درک می‌کنیم چرا موج نهایی مهاجرت انسان‌های خردمند از آفریقا موفقیت‌آمیز بود.»

از نگاه پژوهشگران، توانایی سازگاری با محیط، یکی از برگ‌های برنده‌ی انسان در مسیر گسترش جهانی بوده است. هالت می‌گوید: «انعطاف‌پذیری زیست‌محیطی، به گونه‌ی ما امکان داد به هر نقطه‌ای از سیاره که رسید، دوام بیاورد.»

فیل در جنگلی در زیمبابوه آفریقا ایستاده است
محیط‌های ناآشنا برای انسان باستانی در آفریقا.
زرافه‌ها در جنگلی در آفریقا بین درختان ایستاده‌اند
خط ساحلی در کاریبا، زیمبابوه، با نمای آسمان صورتی و آبی

آندریا مانیکا، زیست‌بوم‌شناس فرگشتی از دانشگاه کمبریج و از نویسندگان مقاله، به این نکته اشاره دارد که انسان‌های مدرن از ابتدا در طیفی گسترده از زیستگاه‌ها زندگی می‌کردند. او توضیح می‌دهد: «اتفاقی که حدود ۷۰ هزار سال پیش رخ داد، ورود انسان‌ها به زیست‌بوم‌هایی به‌مراتب سخت‌تر بود. همین جهش در توان زیستی، بعدها (حدود ۵۰ هزار سال پیش) باعث شد که انسان با سرعت به گوشه‌وکنار جهان گسترش پیدا کند، حتی در محیط‌هایی سرد و ناشناخته، مانند عرض‌های شمالی.»

سازگاری با محیط، برگ برنده انسان در مسیر گسترش جهانی بود

البته، دستاوردی با این ابعاد نمی‌تواند تنها به یک عامل وابسته باشد. میشلا لئوناردی، زیست‌شناس فرگشتی در کمبریج، می‌گوید: «انعطاف‌پذیری بیشتر، احتمالاً حاصل تعامل پیچیده‌ی چندین عامل بوده است؛ از گسترش قلمرو جغرافیایی انسان گرفته تا افزایش ارتباط میان گروه‌ها، تبادل فرهنگ و تجربه و افزایش احتمال ظهور و حفظ نوآوری‌ها.»

ابعاد مطالعه، به مسیر مهاجرت انسان مدرن محدود نمی‌شود. ویلیام بنکس، باستان‌شناس در مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه، می‌گوید: «سایر اعضای سرده‌ی انسان، از جمله نئاندرتال‌ها و دنیسوواها، هنگام ترک آفریقا، احتمالاً دامنه‌ی زیستگاه‌های خود را گسترش دادند تا بتوانند در اوراسیا ساکن شوند.»

با وجود داده‌های به‌دست‌آمده، دلیل آغاز ورود انسان‌های مدرن به محیط‌های دشوار همچنان در پرده‌ای از ابهام باقی مانده است. اسکری در پاسخ به این پرسش که چرا گسترش از حدود ۷۰ هزار سال پیش شروع شد، می‌گوید: «احتمالش هست که زیستگاه‌های قبلی در حال کوچک‌شدن بوده باشند، اگرچه نمی‌دانیم چرا. شاید انسان‌ها چاره‌ای جز این نداشتند.»

مطالعه در نشریه نیچر منتشر شده است.

مقاله رو دوست داشتی؟
نظرت چیه؟
داغ‌ترین مطالب روز
گیاه آویشن
آویشن چه خواصی دارد؟

آویشن گیاهی دارویی و از اجزای اصلی آشپزی است که فواید مختلفی مانند مبارزه با آکنه، تنظیم مخاط و مبارزه با عفونت‌ را ارائه می‌دهد.

35
1 روز قبل
گلکسی S24 پلاس در دست
اپل این ۳ گوشی اندرویدی را از مردم می‌خرد و به آ‌ن‌ها آیفون می‌فروشد

اپل طرح تعویض و خرید اعتباری آیفون را به‌روز کرد و سه گوشی جدید به این طرح اضافه شدند.

110
1 روز قبل
بهترین گوشی‌های میان‌رده سامسونگ
بهترین گوشی میان رده سامسونگ [تیر ۱۴۰۴]

در مقاله‌ی پیش‌‌رو با در نظر گرفتن امکانات مناسب در مقابل قیمت مقرون‌به‌صرفه، بهترین گوشی‌های میان‌رده‌ی سامسونگ را معرفی می‌کنیم.

151
حدود 6 ساعت قبل
 بهترین برنامه‌ های مترو تهران
نقشه، زمان حرکت قطارها و بهترین برنامه‌ های مترو تهران در سال ۱۴۰۴

اگر به‌دنبال سفری آسان، دقیق و بدون سردرگمی با مترو تهران هستید، این راهنمای ۱۴۰۴ همان چیزی‌ است که باید پیش از حرکت بخوانید.

46
حدود 8 ساعت قبل
راهنمای خرید ساعت هوشمند
بهترین مچ بند و ساعت هوشمند بازار ایران [تابستان ۱۴۰۴]

برای رصد فعالیت‌های ورزشی و ازدست‌ندادن تماس‌ها و کنترل راحت‌تر گوشی، در این راهنمای خرید ساعت هوشمند سراغ بهترین گزینه‌های موجود در بازار رفته‌ایم.

206
1 روز قبل
بیوگرافی نیکلا تسلا
سرگذشت نیکولا تسلا؛ نابغه‌ای که تاریخ در حقش کم‌لطفی کرد

فراتر از رقابت با ادیسون؛ با زندگی پر فراز و نشیب، وسواس‌ها و ایده‌های انقلابی نیکولا تسلا، نابغه‌ای که تاریخ مدیون اوست، آشنا شوید.

118
1 روز قبل
تصویر هوش مصنوعی زن جوان در حال مرور بهترین وبسایت های کاریابی با لپتاپ
بهترین سایت های فریلنسری ایرانی و خارجی ۱۴۰۴

فریلنسرها می‌توانند با پلتفرم‌های خارجی و ایرانی، از مهارت‌های خود درآمد داشته باشند.

39
1 روز قبل
تبلیغات

نظرات

با چشم باز خرید کنید
زومیت شما را برای انتخاب بهتر و خرید ارزان‌تر راهنمایی می‌کند
ورود به بخش محصولات