نئاندرتال‌ها چه کسانی بودند و چرا منقرض شدند؟

وقتی در سال ۱۸۵۶ کارگران یک معدن سنگ آهک در دره نئاندر آلمان استخوان‌های فسیل‌شده را پیدا کردند، فکر کردند بقایای یک خرس را کشف کرده‌اند، اما آن‌ها چیزی را کشف کرده بودند که تاریخ را تغییر می‌داد: شواهدی از گونه‌ای منقرض‌شده‌ای از اجداد انسان که حداقل ۴۰۰ هزار تا ۴۰ هزار سال پیش روی زمین زندگی می‌کرد.

طولی نکشید که پژوهشگران متوجه شدند در اوایل قرن ۱۹ نیز از این نوع فسیل‌ها پیدا شده ولی به اشتباه شناسایی شده و این کشف دانشمندان مشتاق تئوری‌های جدید تکامل را تشویق کرد و آغازگر جست‌وجویی جهانی برای فسیل‌های مشابه شد. همچنین این ایده را مطرح کرد که شاید در گذشته انسان‌تبار اسرارآمیزی بر اروپا تسلط داشته است.

انسان نئاندرتال (Homo neanderthalensis) نزدیک‌ترین خویشاوند شناخته‌شده انسان است. در ادامه اطلاعاتی درباره این گونه ازجمله اینکه چگونه زندگی می‌کردند و چرا از بین رفتند، آورده‌ایم. این اطلاعات در وب‌سایت نشنال جیوگرافیک منتشر شده است.

در نگاه اول، استخوان‌های فسیل‌شده نئاندرتال‌ها شبیه انسان به‌نظر می‌رسد. اما بررسی دقیق‌تر ویژگی‌هایی را آشکار می‌کند که اجداد باستانی ما را از انسان خردمند متمایز می‌کند.

نئاندرتال‌ها شبیه انسان‌ها بودند، اما ابروها و چهره‌های برجسته‌تر و قفسه سینه کوتاه‌تر، عمیق‌تر و پهن‌تری داشتند. علاوه‌بر‌این، کاسه چشم آن‌ها بسیار بزرگ‌تر بود، اگرچه مشخص نیست که آیا دید آن‌ها با دید ما فرق می‌کرد. پژوهشگران بر این باورند که نئاندرتال‌ها دارای مغز به اندازه مغز ما بودند اما مغز آن‌ها کمی کشیده‌تر بود.

نئاندرتال‌ها زمانی در سراسر اوراسیا زندگی می‌کردند. پژوهشگران معتقدند که آن‌ها به‌علت سازگاری با اقلیم سرد منطقه، ساختار عضلانی فشرده و بزرگی داشتند و برای زنده ماندن به ۴۴۸۰ کالری در روز نیاز داشتند.

جانوران عظیم‌الجثه‌ای مانند ماموت‌ها، فیل‌ها و کرگدن‌های پشمالو شکار را به یکی از جنبه‌های مهم زندگی نئاندرتال‌ها تبدیل کردند.

نئاندرتال‌ها در گروه‌های کوچکی زندگی و سفر می‌کردند و از ابزارهایی مانند نیزه برای تهیه رژیم غذایی پر از گوشت خود استفاده می‌کردند. آن‌ها همچنین از گیاهان تغذیه می‌کردند که نشان می‌دهد احتمالا در موقعیت‌ها، فصول و اقلیم‌های مختلف، از منابع غذایی که دردسترس آن‌ها قرار داشت، تغذیه می‌کردند.

گاهی اوقات، نئاندرتال‌ها همدیگر را نیز می‌خوردند. در سال ۲۰۱۶، پژوهشگرانی که بقایای نئاندرتال‌ها را در غاری در بلژیک مطالعه می‌کردند، شواهد آشکاری از هم‌نوع‌خواری را پیدا کردند.

پژوهشگران در ابتدا تصور می‌کردند نئاندرتال‌ها موجودات وحشی بودند که افکار خشونت‌آمیز داشتند و به دنبال خونریزی بودند. اما با کشف شواهدی از ویژگی‌های انسان‌مانند در میان نئاندرتال‌ها این طرز تفکر خود را تغییر داده‌اند.

نئاندرتال‌ها در محیط زندگی و شکار از ابزار استفاده می‌کردند. آن‌ها با استفاده از سنگ و چوب ابزارهای مورد نیاز خود را می‌ساختند.

با اینکه نئاندرتال‌ها احتمالاً توانایی تحمل سرما را داشتند، با پوست حیوانات برای خود لباس‌هایی می‌ساختند که می‌توانست تا ۸۰ درصد بدن آن‌ها را بپوشاند. تصور می‌شود که آن‌ها مانند انسان‌ها پاها و سایر قسمت‌های حساس بدن خود را می‌پوشاندند، اما از آنجا که لباس‌های آن‌ها مدت‌ها است پوسیده و متلاشی شده، پژوهشگران فقط می‌توانند مورد لباس پوشیدن نئاندرتال‌ها استنباط کنند.

نئاندرتال‌ها شاید دارای توانایی تفکر نمادین نیز بودند. در چندین محوطه‌ی باستان‌شناسی استخوان‌های تزئین‌شده و اشیایی پیدا شده است که تصور می‌شود در مراسم خاکسپاری مورد استفاده قرار می‌گرفته و شواهدی از تفکر و سنت پیشرفته به شمار می‌رود.

در سال ۲۰۱۸، پژوهشگران اعلام کردند شواهدی از نقاشی‌های غار منسوب به نئاندرتال‌ها را پیدا کرده‌اند که مربوط به ۶۵ هزار سال پیش بوده و قدیمی‌ترین آثار هنری در نوع خود به شمار می‌روند.

نئاندرتال‌ها با هر توانایی شناختی‌ای که داشتند، درنهایت نابود شدند. انقراض آن‌ها نیز به اندازه سایر جنبه‌های زندگی آن‌ها بحث‌برانگیز است و دانشمندان هنوز دراین‌باره تردید دارند که چه عاملی موجب شد نئاندرتال‌ها در حدود ۴۰ هزار سال پیش از بین بروند.

پژوهشگران می‌دانند که حداقل در برخی موارد نئاندرتال‌ها با انسان خردمند که حدود ۳۰۰ هزار سال پیش در آفریقا ظاهر شد، همزیستی و تلاقی داشته‌اند. اما انسان خردمند درنهایت از نظر ژنتیکی پیروز شد و بیشتر ژن‌های انسان‌های مدرن از اجداد آفریقایی ما می‌آید.

برخی گمان می‌کنند رقابت با انسان‌ها بر سر غذا و سرپناه یا تکامل در جهت انتخاب صفات انسانی موفق‌تر موجب انقراض نئاندرتال‌ها شد. برخی دیگر بر این باورند از آنجا که نئاندرتال‌ها در گروه‌های کوچکی می‌زیستند، از نظر تعداد مغلوب انسان‌ها شدند.

تئوری دیگری نیز درباره علت انقراض نئاندرتال‌ها وجود دارد که شامل سلاح می‌شود: شاید انسان‌های اولیه سلاح‌های بهتری داشتند و در مبارزه با نئاندرتال‌ها پیروز شدند.

با وجود نابودی نئاندرتال‌ها، بقایای شگفت‌انگیزی از آن‌ها را می‌توان در ماده ژنتیکی برخی از انسان‌های امروزی یافت. تا ۴ درصد از دی‌ان‌ای انسان‌هایی که در خارج از آفریقا زندگی می‌کنند که مهد انسان خردمند بوده، به نئاندرتال‌ها برمی‌گردد. این همپوشانی نشان می‌دهد نئاندرتال‌ها با انسان‌ها تلاقی داشتند. جمعیت کنونی انسان‌ها حدود هشت میلیارد نفر است، بنابراین، می‌توان گفت هرگز تا این حد دی‌ان‌ای نئاندرتال روی زمین وجود نداشته است.

از زمانی که نئاندرتال‌ها در اوراسیا زندگی می‌کردند، مدت زمان بسیار طولانی می‌گذرد. بنابراین، غیرممکن است که بتوانیم به‌طور واقعی نحوه زندگی و مرگ آن‌ها را بازسازی کنیم. اما اسرار این اجداد انسان‌ها و شواهد وسوسه‌انگیزی که نشان می‌دهند آن‌ها شباهت زیادی به ما داشتند، همچنان انگیزه‌بخش پژوهش و بحث درباره آن‌ها است.