پژوهش دانشمندان درباره افزایش سطح آب دریاها حاوی نتایجی هراسناک است

براساس پژوهشی جدید که با هدف درک وقوع رخدادهای احتمالی در مسیر تغییرات اقلیمی فعلی انجام شد، در آخرین دوره‌ی گرمایش زمین که ۱۲۵ هزار سال پیش رخ داد، سطح آب دریا ۱۰ متر افزایش پیدا کرد.

نتایج این پژوهش به‌تازگی در مجله‌ی Nature Communications منتشر شده است و نشان می‌دهد ذوب یخ‌های جنوبگان دلیل اصلی افزایش سطح آب دریا در آخرین دوره‌ی بین‌یخبندان (دوره میان‌یخچالی) بود که حدود ۱۰ هزار سال طول کشید. افزایش سطح آب دریا یکی از بزرگ‌ترین مشکلاتی است که دراثر تغییرات اقلیمی رخ می‌دهد و اگر بخواهیم دربرابر آن اقداماتی انجام دهیم، باید آن را به‌درستی پیش‌بینی‌ کنیم.

نتایج این پژوهش حاکی از آن است جنوبگان که مدت‌ها تصور می‌شد در فرایند افزایش سطح آب دریا غول خفته‌ای باشد، درواقع نقش مهمی در این فرایند ایفا می‌کند. صفحه‌های یخی به‌سرعت ذوب می‌شوند و پیامدهای عظیمی برای جوامع ساحلی و زیرساخت‌ها خواهند داشت.

تصاویر هوایی نشان‌دهنده‌ی ویرانی ناشی از طوفان‌های شدید کولاروی در سواحل شمالی سیدنی در ژوئن ۲۰۱۶

چرخه‌های زمین شامل دوره‌های یخبندان سرد و دوره‌ی بین‌یخبندان است. در دوره‌های یخبندان، بخش‌های بزرگی از جهان با صفحات یخی پوشانده می‌شود و در دوره‌های بین‌یخبندان، هوا گرم‌تر و یخ‌ها ذوب می‌شود و سطح آب دریا افزایش پیدا می‌کند.

در‌حال‌حاضر، زمین در دوره‌ی بین‌یخبندان قرار دارد که حدود ۱۰ هزار سال پیش آغاز شده است. بااین‌حال، انتشار گازهای گلخانه‌ای در ۲۰۰ سال گذشته موجب شده است تغییرات اقلیمی درمقایسه‌با آنچه در آخرین دوره‌ی بین‌یخبندان رخ داده، سریع‌تر و شدیدتر باشد. این بدان‌معنا است که میزان افزایش سطح آب دریا در گذشته فقط پیش‌بینی‌ حداقلی از اتفاقی است که در آینده ممکن است رخ دهد.

وقتی در آغاز دوره‌ی بین‌یخبندان دمای اقیانوس جنوبگان افزایش پیدا کرد، یخ‌ها نیز شروع به ذوب‌شدن کردند. این امر روی جریان‌های اقیانوسی تأثیر گذاشت و موجب گرم‌شدن شمالگان و آغاز ذوب یخ‌های گرینلند شد.

سگ‌ها در حال کشیدن سورتمه‌ای روی آب‌های حاصل از ذوب صفحه‌ی یخی در سواحل شمال غربی گرینلند حین سفر اکتشافی (ژوئن ۲۰۱۹)

تخمین زده می‌شود درحال‌حاضر میانگین جهانی افزایش سطح آب دریا بیش از سه میلی‌متر در سال باشد. طبق پیش‌بینی‌ها، این نرخ افزایش پیدا می‌کند و بسته به استراتژی ما ازنظر انتشار گازهای گلخانه‌ای، افزایش سطح آب دریا تا سال ۲۱۰۰ درمقایسه‌با سال ۲۰۰۰ به ۷۰ تا ۱۰۰ سانتی‌متر می‌رسد. چنین پیش‌بینی‌هایی معمولا متکی بر داده‌هایی است که در قرن جاری، از روی میزان جزرومد و از دهه‌ی ۱۹۹۰، از اطلاعات ماهواره‌ای جمع‌آوری شده است. بسیاری از این پیش‌بینی‌ها فرایند طبیعی مهمی، یعنی ناپایداری صخره‌های یخی را در نظر نمی‌گیرند. این عامل در داده‌های کوتاه‌مدت دیده نمی‌شود؛ به‌همین‌دلیل، برای چنین پیش‌بینی‌هایی مشاهده‌های زمین‌شناسی بسیار حیاتی هستند. وقتی یخ به اقیانوس می‌رسد، به صفحه‌ای شناور تبدیل و درنهایت، به صخره‌ای یخی ختم می‌شود. این صخره‌ها با بزرگ‌شدن، ناپایدار می‌شوند و می‌توانند به‌سرعت فروبریزند. این فروپاشی موجب می‌شود یخ بیشتری در اقیانوس تخلیه شود و نتیجه‌ی نهایی آن، افزایش سطح آب دریا در سطح جهانی است.

در مدل‌های متعددی سعی شده است بی‌ثباتی صخره‌های یخی در نظر گرفته شود؛ اما نتایج بحث‌برانگیز بوده است. با‌این‌حال، به‌طور کلی طبق پیش‌بینی‌ حاصل از چنین مدل‌هایی، افزایش در سطح آب دریا شبیه چیزی است که در پژوهش حاضر درباره‌ی دوره‌ی بین‌یخبندان اخیر به‌دست آمده است.

برخلاف تصور قبلی، جنوبگان نقش اصلی در افزایش سطح آب دریا ایفا خواهد کرد.

پژوهشگران در پژوهش جدید خود میزان تغییر در سطح آب دریا را با بررسی موارد مختلفی مانند تغییرات شیمیایی در پوسته‌ی پلانکتون‌های فسیل‌شده در رسوبات دریا بررسی کردند. این اطلاعات همراه‌با شواهدی از میزان ورودی آب ذوب‌شده در اطراف جنوبگان و گرینلند نشان می‌دهد سطح آب دریا با چه سرعتی افزایش می‌یابد و بین صفحات یخی مختلف ازنظر میزان مشارکت آن‌ها در افزایش سطح آب دریا تمایز قائل می‌شود.

موضوع مهم درباره‌ی آخرین دوره‌ی بین‌یخبندان این است که افزایش در سطح آب دریا با چه سرعتی و چه میزان اتفاق افتاد. دمای هوا در جریان آخرین دوره‌ی بین‌یخبندان شبیه چیزی بود که برای آینده‌ی نزدیک پیش‌بینی شده است. معنای این امر آن است که ذوب‌شدن صفحات یخ قطبی احتمالا درمقایسه‌با پیش‌بینی‌های گذشته تأثیر بسیار بیشتری روی افزایش سطح آب دریا می‌گذارد. البته آخرین عصر بین‌یخبندان سناریو کاملی برای آینده‌ی زمین نیست. در آن زمان موقعیت زمین نسبت‌به خورشید متفاوت بود و زمین درمعرض تابش بیشتری قرار داشت. همچنین، سطوح کربن‌دی‌اکسید فقط ۲۸۰ پی‌پی‌ام بود؛ در‌حالی‌که امروزه سطح این گاز در اتمسفر ۴۱۰ پی‌پی‌ام است.

دراین‌میان، نکته‌ی مهم‌تر این است که گرم‌شدن دو قطب در آخرین دوره‌ی بین‌یخبندان به‌طور هم‌زمان اتفاق نیفتاد؛ اما در شرایط تغییرات اقلیمی ناشی از گازهای گلخانه‌ای امروزی، گرمایش و کاهش یخ‌های دریا به‌طور هم‌زمان در دو منطقه درحال وقوع است. این بدان‌معنا است که اگر روند کنونی تغییرات اقلیمی ادامه داشته باشد، افزایش چشمگیر سطح آب دریا در گذشته، تنها گوشه‌ای از اتفاقی است که در آینده رخ می‌دهد.