اجلاس اقلیمی لهستان؛ صدای اروپا و کشورهای آسیب‌‌پذیر بلندتر شده است

کارشناسان می‌گویند با انتشار پیش‌‌نویس جدید اجلاس، امیدها برای دستیابی به توافق در مذاکرات اقلیمی جهان در لهستان افزایش ‌یافته است.

برنامه‌‌ی اصلی این نشست، ایجاد یک دستورالعمل اقلیمی برای تمام کشورها با حفظ انعطاف‌پذیری برای حمایت از کشورهای فقیرتر است. همچنین قرار است از همه‌‌ی کشورها درخواست شود تا تعهدات بیشتری را برای کاهش انتشار کربن تا سال ۲۰۲۰ از خود نشان دهند.

اما بسیاری از مسائل هنوز حل‌‌و‌‌فصل نشده‌‌اند و مذاکره‌‌کنندگان تلاش‌‌های خود را افزایش داده‌‌اند تا پیش از پایان رسمی اجلاس COP24 در عصر جمعه‌‌ بتوانند به نتیجه‌‌ی مطلوب برسند. اکثر وزیران حاضر در اجلاس بر این باورند که نقاط ضعف و قدرت روند دستیابی به توافق در موضعی متوازن قرار گرفته‌اند.

یکی از کلیدی‌‌ترین مسائل حل‌‌نشده، مسئله‌‌ی آسیب‌‌ها و خسارات است. این موضوع روند نتیجه‌‌گیری در مذاکرات اقلیمی را برای سال‌ها طلسم کرده است؛ چراکه کشورهای در حال توسعه هنوز درصدد به رسمیت شناختن و جبران خسارات ناشی از گرمایش جهانی هستند.

پذیرفتن مسئولیت قانونی تغییرات اقلیمی موضوعی است که کشورهای ثروتمند برای مدت‌‌های مدیدی از آن سرباز زده‌‌اند؛ چراکه از ابعاد هزینه‌‌های احتمالی آن در آینده واهمه دارند.

در جریان این گفتگوها، مسئله‌‌ی آسیب‌‌ها و خسارات تنها به‌‌عنوان یک پاورقی در متن فعلی آمده و این موضوعی بوده که خشم کشورهای در حال توسعه را برانگیخته است.

اما بسیاری از ناظران بر این باورند که به‌‌طور کلی روند فعلی رو به پیشرفت است. آلدن مایر از اتحادیه‌‌ی UCS می‌‌گوید:

تا زمانی که آمریکا نقش ترمز را در این مذاکرات ایفا می‌‌کند، انتظار نمی‌‌رود بتوانیم به عالی‌‌ترین نتیجه‌‌ی ممکن دست یابیم؛ اما من فکر می‌کنم که اگر در مسیر درستی قرار بگیریم، همچنان می‌توان به یک نتیجه‌‌ی مناسب دست یافت.

پیش‌‌تر رئیس‌جمهور سابق مالدیو و هم‌‌اکنون محمد نشید، مذاکره‌کننده‌‌ی اصلی آن‌ها در اجلاس خواستار اقدامی فوری در زمینه‌‌ی کاهش انتشار کربن شدند. او در روز پنج‌‌شنبه طی یک نشست مطبوعاتی گفت:

این جنون‌‌آمیز است اگر اجازه دهیم که سطح جهانی دی‌‌اکسید کربن (در اتمسفر) از ۴۵۰ واحد در میلیون تجاوز کند و دما بیش از ۱/۵ درجه افزایش یابد. هنوز هم می‌توان از این روند جلوگیری کرد. اگر ما بر سر اضطرار وضع موجود به درک مشترکی برسیم، از پس این مشکل بر خواهیم آمد. عدم موفقیت ما موجب خشم و نارضایتی تمامی اعضای این اجلاس خواهد شد.

محمد نشید، یکی از شخصیت‌‌های تأثیرگذار در فرآیند مذاکرات اقلیمی سازمان ملل

نمایندگان ۱۹۶ کشور در لهستان در تلاش هستند تا برخی از پیچیده‌‌ترین مسائل مربوط به دستورالعمل توافق پاریس را که قرار است در سال ۲۰۲۰ اجرایی شود، حل‌‌و‌‌فصل کنند.

این دستورالعمل شامل مقرراتی خواهد بود که بر سازوکار کاهش انتشار کربن از سوی کشورها نظارت خواهد کرد. همچنین کمک‌های مالی مورد نیاز کشورهای فقیرتر را تأمین کرده و تضمین خواهد کرد که تمامی کشورها وظایف محول‌‌شده را به‌‌درستی انجام خواهند داد.

برخی از متون مهم این دستورالعمل شامل شفافیت در گزارش‌‌ اقدامات کشورها بسیار مستحکم هستند. این پیشرفت خوبی نسبت به هفته‌‌ی پیش محسوب می‌‌شود.

اما موانع قابل‌توجهی هم در پیش‌روست. کشورهای فقیرتر خواهان انعطاف‌پذیری بیشتری در قوانین هستند تا این کشورها اسیر در قوانینی دست‌‌وپاگیر و خارج از ظرفیت اجرایی خود نشوند.

جنیفر مورگان از سازمان Greenpeace می‌‌گوید:

دستورالعمل در حال حاضر در وضعیتی متعادل است؛ ما نیاز داریم که همه‌‌ی کشورها به این حرکت ملحق شوند؛ به همین دلیل باید از کشورهای در حال توسعه حمایت به عمل آورد. عبارت «انعطاف‌پذیری» می‌تواند معانی زیادی داشته باشد و من فکر می‌کنم برخی کشورها از این عبارت با هدف به تأخیر انداختن اجرای دستورالعمل استفاده می‌کنند و برخی دیگر نیز گمان‌‌ می‌‌کنند که واقعاً ظرفیت پیاده‌‌سازی این قوانین را ندارند. تا زمانی که یک اراده‌‌ی واقعی از سوی کشورهای توسعه‌یافته برای حمایت از این قوانین دیده نشود، احساس عدم اطمینان همچنان پابرجا خواهد بود.

فشارهای زیادی برای به رسمیت شناختن گزارش مجمع بین‌‌المللی تغییرات اقلیمی دیده می‌‌شود؛ گزارشی که کمی قبل‌‌تر به‌‌شکلی انتقادآمیز در مورد اثرات جهانی افزایش ۱/۵ درجه‌‌ای دما تا سال ۲۱۰۰ هشدار داده بود.

تصمیم برای استقبال از این گزارش در بحبوحه‌‌ی منازعات روزهای اول این کنفرانس و به‌‌علت اعتراض کشورهایی نظیر عربستان ‌سعودی، ایالات‌ متحده، کویت و روسیه لغو شد.

در نتیجه به‌‌خاطر عدم اجماع طرفین، گزارش مجمع در میان ناباوری اغلب کشورها کنار گذاشته شد؛ با این حال همچنان عزم راسخی وجود دارد که تا پایان اجلاس جاری، گزارش اقلیمی IPCC به رسمیت شناخته شود. نشید می‌‌گوید:

ما در سازمان ملل ۱۹۶ کشور داریم که از میان آن‌‌ها ۱۹۲ کشور با این گزارش موافق‌‌اند. ما تنها با چهار کشور مخالف مواجه هستیم و این چهار کشور ما را زیر فشار گذاشته‌‌اند.

فشار زیادی روی کشورها وجود دارد تا با افزایش سطح توقعات فعلی، سیاست کاهش انتشار کربن را با جدیت و شدت بیشتری دنبال کنند. با توجه به گزارش مجمع، بسیاری از نمایندگان می‌‌خواهند کشورها تلاش خود را تا قبل از سال ۲۰۲۰ افزایش دهند تا همچنان شانس حفظ افزایش دمای جهان به زیر ۱/۵ درجه‌‌ی سانتی‌‌گراد را داشته باشیم.

مذاکره‌‌کنندگان و وزرا تنها گروه‌هایی نیستند که می‌خواهند شاهد پیشرفت در موضوع کاهش انتشار کربن باشند؛ کسب‌وکارها نیز به دنبال خروجی از این اجلاس هستند تا درمورد سیاست‌‌های آینده‌‌ی خود تصمیم‌گیری کنند. کارلوس سالی، به نمایندگی از یک شرکت‌‌های بزرگ انرژی اسپانیا با نام ایبردرول می‌گوید:

شرکت‌ها برای سرمایه‌گذاری و بانک‌ها برای تأمین مالی آماده هستند. بنابراین ما به هدفی بلندپروازانه در سیاست نیاز داریم تا کسب‌‌وکارها بتوانند بیشتر و سریع‌‌تر اقدام کنند.

ریاست‌ اجلاس COP24 را لهستان به عهده دارد؛ اما نمایندگان همچنان نگران‌‌اند که شرکت‌‌کنندگان فاقد یک درک کلی از خروجی نهایی این اجلاس باشند. مردم جهان خواهان وضع یک دستورالعمل مستحکم و تعهد کشورها برای افزایش اراده‌‌ی خود در کاهش انتشار کربن تا پیش از سال ۲۰۲۰ هستند. آن‌‌ها همچنین می‌‌خواهند شفافیت بیشتری را در تخصیص بودجه به کشورهای فقیرتر و زمان اجرایی شدن آن ببینند.

در حالی که برخی از مذاکره‌‌کنندگان می‌گویند مقامات لهستان در شرایط دشوار، معمولاً عملکرد خوبی از خود به نمایش می‌‌گذارند؛ اما بسیاری از افراد این انتقاد را وارد می‌‌کنند که این مقامات بیشتر به خواسته‌‌های اقشار ثروتمند توجه دارند تا اقشار ضعیف. جنیفر مورگان گفت:

من فکر می‌کنم که طرز تفکر ریاست‌جمهوری فعلی لهستان تا حد زیادی با سیاست‌‌های کشورهای آلاینده هم‌راستا است و این امر ممکن است منجر به دستیابی به یک نتیجه‌‌ی ضعیف در اجلاس شود. معمولاً در مذاکراتی با این سطح پیچیدگی که از رهبری مشخصی نیز برخوردار نیست، زمینه برای ورود و کارشکنی کشورهایی نظیر عربستان سعودی فراهم می‌‌شود؛ به همین دلیل است که ما به مداخله‌‌ی وزرا از اتحادیه‌‌ی اروپا نیاز داریم تا با همکاری کشورهای فقیرتر، توطئه‌‌ی کشورهایی نظیر عربستان و لهستان را خنثی کنیم.

بیش از ۲۰ هزار نفر در این مذاکرات شرکت خواهند داشت. اکثر آن‌ها حدود دو هفته است که اینجا حضور داشته‌‌اند. تاریخ رسمی پایان مذاکرات عصر جمعه‌‌ی آینده (۲۱ دسامبر) تعیین شده است؛ ولی امید می‌‌رود مذاکرات حداقل تا روز شنبه نیز به درازا بکشد.

برخی نگران این هستند که اجلاس ممکن است به روز یکشنبه نیز کشیده شود؛ اما با توجه به احتمال بازگشت بسیاری از نمایندگان در این روز، فشارها برای جمع‌‌بندی پیش از موعد مذاکرات بیشتر خواهد شد.