نگاهی به گرم شدن بی‌ سابقه اقیانوس‌ ها و علل آن

دانشمندان می‌گویند اقیانوس‌های روی زمین درمقایسه‌با آنچه قبلا تصور می‌شد، سریع‌تر در‌حال‌گرم‌شدن هستند. این یافته‌ها پیامدهای نگران‌کننده‌ای از منظر تغییرات اقلیمی به‌تصور می‌کشند؛ زیرا تقریبا تمام گرمای اضافی جذب‌شده‌ی سیاره در آب‌های آن ذخیره می‌شود. تجزیه‌و‌تحلیل جدیدی نشان داده سرعت گرم‌شدن اقیانوس‌ها درمقایسه‌با برآورد منتشرشده‌ی سازمان‌ملل در پنج سال پیش، ۴۰ درصد بیشتر است.

پژوهشگران همچنین متوجه شدند دمای اقیانوس‌ها برای چندین سال متوالی رکوردشکنی کرده است. زیک هوسفاثر، تحلیلگر سیستم‌های انرژی در گروه پژوهشی مستقل اقلیمی برکلی ارث و نویسنده‌ی مقاله می‌گوید:

دمای اقیانوس‌ها در سال ۲۰۱۸ گرم‌ترین مورد ثبت شده بود. همان‌طورکه سال‌های ۲۰۱۷ و ۲۰۱۶ نیز درمقایسه‌با سال‌های قبل از خودشان گرم‌ترین سال بودند. با گرم‌شدن سیاره، اقیانوس‌ها همچون سپری بسیار مهم عمل کرده‌اند. آن‌ها اثرهای تغییرات اقلیمی را با جذب ۹۳ درصد از گرمایی کاهش می‌دادند که درنتیجه‌ی انتشار گازهای گلخانه‌ای حاصل از فعالیت‌های بشری وارد اتمسفر می‌شد.

مالین ال‌پینسکای، استاد دانشگاه راتجرز می‌گوید:

اگر اقیانوس‌ها چنین گرمایی را جذب نمی‌کردند، سطح زمین بسیار سریع‌تر از آنچه دیده می‌شود، گرم خواهد شد. درحقیقت، اقیانوس‌ها درحال‌حاضر ما را از هجوم گرمای طاقت‌فرسا نجات می‌دهند.

یکی از پیامدهای افزایش دمای اقیانوس‌ها، ازبین‌رفتن اکوسیستم‌های دریایی و افزایش سطح دریا و تشدید طوفان‌های مخرب است. دانشمندان می‌گویند با ادامه‌ی گرم‌شدن اقیانوس‌ها، این تأثیرات فاجعه‌بارتر می‌شوند. طوفان‌های شدیدتر و پرباران‌تری نظیر طوفان هاروی در سال ۲۰۱۷ و طوفان فلورانس در سال ۲۰۱۸ در‌حال عادی‌شدن هستند و خطوط ساحلی در سرتاسر جهان مکررا دچار سیل می‌شوند. صخره‌های مرجانی که جوامع ماهی آن‌ها منبع غذای میلیون‌ها نفر است، به‌شدت زیرفشار قرار گرفته‌اند و طی سه سال گذشته، یک‌پنجم مرجان‌ها ازبین رفته‌اند. کاترین متیوس می‌گوید:

مردم مناطق گرم‌سیری که برای تامین پروتئین لازم خود به جوامع ماهی وابسته‌اند، ممکن است به‌شدت تحت‌تأثیر این موضوع قرار گیرند. ظرفیت اقیانوس‌های گرم برای تولید غذا محدود است و آن‌ها سریع‌تر به محدوده‌ی ناامن غذایی نزدیک می‌شوند.

به‌دلیل اینکه اقیانوس‌ها چنین نقش مهمی در گرم‌شدن زمین دارند، این اکوسیستم‌ها یکی از حوزه‌های مهم‌ پژوهشی برای دانشمندان اقلیمی به‌حساب می‌آیند. هوسفاثر گفت:

میانگین دماهای اقیانوس‌ها راهی مناسب برای ردیابی اثرهای انتشارات گازهای گلخانه‌ای هستند؛ زیرا آن‌ها تحت‌تأثیر الگوهای آب‌و‌هوایی کوتاه‌مدت قرار نمی‌گیرند. اقیانوس‌ها بهترین دماسنج‌هایی هستند که برای ردیابی تغییرات زمین داریم.

ازلحاظ تاریخی، درک دمای اقیانوس‌ها دشوار بوده است. گزارش معتبری که مجمع بین‌المللی تغییرات اقلیمی در سال ۲۰۱۴ منتشر کرد، پنج برآورد مختلف از گرمای اقیانوسی ارائه کرد. باوجوداین، میزان گرمایشی که این‌ها نشان می‌دادند، کمتر از میزانی است که مدل‌های اقلیمی کامپیوتری پیش‌بینی کرده است. براین‌اساس، می‌توان گفت یا اندازه‌گیری‌های گرمای اقیانوس یا مدل‌ها اقلیمی دقیق نبوده‌اند. از اوایل دهه‌ی ۲۰۰۰، دانشمندان گرمای اقیانوس را با استفاده از شبکه‌ای از شناورهای مخصوصی به‌نام آرگو اندازه‌گیری می‌کردند. شناورها اطلاعات مربوط به دما و شوری آب را اندازه‌گیری می‌کردند و این اطلاعات ازطریق ماهواره‌ها جمع‌آوری می‌شدند.

گفتنی است قبل از آرگو، پژوهشگران حسگرهای دمایی را به‌کار می‌گرفتند که سیم‌های مسی از کشتی‌ها وارد اقیانوس‌ها می‌کردند. این سیم‌ها تا وقتی سیم شکسته می‌شد و حسگر دورازدسترس قرار می‌گرفت، داده‌ها را از حسگر به کشتی منتقل می‌کردند. این روش، به‌ویژه در ارتباط با دقت عمقی که در آن اندازه‌گیری انجام می‌شد، کمی نامطمئن و بی‌دقت بود. این بی‌دقت موجب مشکلاتی در برآوردهای دمایی مربوط به قرن بیستم می‌شود؛ زیرا دانشمندان از ترکیب این اطلاعات برای مطالعاتشان استفاده می‌کنند.

در تجزیه‌و‌تحلیلی جدید، هوسفاثر و همکارانش سه مطالعه‌ی اخیر را ارزیابی کردند که اریب‌های ناشی از استفاده از ابزارهای قدیمی را بهتر درنظر گرفته بودند. نتایج کلی این مطالعات برآوردی از گرم‌شدن اقیانوس‌ها را نشان می‌داد که بیش از گزارش سازمان‌ملل در سال ۲۰۱۴ و نیز مدل‌های اقلیمی بود. آب‌های نزدیک به سطح بیشتر گرم می‌شوند و این گرم‌شدن در دو دهه‌ی اخیر، روندی افزایشی داشته است.

اقیانوس‌ها در‌حال‌گرم‌شدن هستند. داده‌های جمع‌آوری‌شده از دهه‌ی ۱۹۴۰ نشان می‌دهند محتوای گرمای اقیانوس‌ها در‌حال‌افزایش بوده است. آب‌های نزدیک سطح در دو دهه‌ی اخیر به‌طور درخورتوجهی گرم‌تر شده‌اند. منظور از گرم‌شدن سطحی اقیانوس، گرم‌شدن آب تا عمق هفتصد متری است. گرم‌شدن عمق اقیانوس به اعماق هفتصد تا دوهزار متری اقیانوس اشاره می‌کند.

با گرم‌شدن اقیانوس‌ها، سطح آب دریا نیز افزایش پیدا می‌کند؛ زیرا آب گرم درمقایسه‌با آب سرد فضای بیشتری را اشغال می‌کند. درحقیقت، عمده‌ی افزایش سطح دریایی که تاکنون مشاهده شده، ناشی از تأثیر گرم‌شدن آب بوده و نه به‌‌دلیل ذوب‌شدن یخ. نویسندگان می‌گویند با نبود اقدام جهانی برای کاهش انتشارات کربنی، تا سال ۲۱۰۰ همین گرم‌شدن به‌تنهایی موجب افزایش سطح دریا تا حدود سی سانتی‌متر خواهد شد و ذوب‌شدن یخ‌ها نیز به تسریع این روند منجر خواهند شد. این امر ممکن است آسیب‌های ناشی از سیلاب‌های شدید ساحلی و طوفان‌ها را بدتر کند. پینسکای گفت:

اثرهای ناشی از گرم‌شدن آب ممکن است پیامدهای گسترده‌ای روی زندگی دریایی داشته باشد. با گرم‌شدن اقیانوس، ماهی‌ها به مناطق جدیدتر می‌روند و این امر حتی موجب بُروز نزاع‌ در بین کشورها خواهد شد. این موضوع چیزی فراتر از ماهی‌ها است و به بُروز جنگ‌های تجاری و اختلافات سیاسی منجر می‌شود.

مطالعه‌ی چهارمی که این پژوهشگران بررسی کردند نیز این نتایج را تقویت کرد. در آن مطالعه، از روش جدیدی برای برآورد غیرمستقیم دمای اقیانوس‌ها استفاده و نشان داده شد روند گرم‌شدن اقیانوس‌های زمین درمقایسه‌با گزارش سال ۲۰۱۴ بیشتر است. این مطالعه در ابتدا دچار خطایی شده بود که موجب شد نویسندگان در برآوردهایشان تجدیدنظر کنند. این تجدیدنظر باعث نزدیک‌ترشدن نتایج آن‌ها به نتایج مطالعه‌ی جدید شد. هوسفاثر گفت:

این اصلاح موجب شد نتایج مطالعه با رکوردهای مشاهده‌ای تطابق بیشتری پیدا کند. پیش‌ازاین، این مطالعه گرمای بسیار بیشتری درمقایسه‌با هر بررسی دیگری نشان می‌داد و به‌طور بالقوه موجب بُروز این نگرانی می‌شد که شاید برآوردهای مشاهده‌ای ما با مشکلاتی همراه است. اکنون، بهترین برآورد آن‌ها با سه مطالعه‌ی دیگر هم‌خوانی دارد. دانشمندانی که این چهار مطالعه را منتشر کرده‌اند، برای تطابق نتایج خود تلاش نمی‌کردند و گروه‌های مشغول کار روی مشاهده‌های گرمای اقیانوس‌ها مدل‌سازان اقلیمی نبودند. آن‌ها به‌ویژه درباره‌ی این موضوع نگرانی نداشتند که آیا مشاهده‌های آن‌ها با مدل‌های اقلیمی سازگار است یا نه.

لائور زانا‌‌، استاد دانشگاه آکسفورد که در این مطالعه مشارکت نکرده، می‌گوید پژوهش جدید خلاصه‌ی بسیار سودمندی از اطلاعاتی است که درباره‌ی اقیانوس‌ها می‌دانیم و اینکه تاحد برآوردهای جدید به‌هم نزدیک هستند. اخیرا زانا پژوهش جدیدی منتشر کرده که از داده‌های موجود برای برآورد درجه حرارت اقیانوس تا سال ۱۸۷۱ استفاده می‌کند. هدف این مطالعه پیداکردن مناطقی بود که در آنجا، به‌دلیل انتشار مجدد گرمای جریان‌های اقیانوسی، افزایش سطح دریا بیش ازحدانتظار بوده تا با این اطلاعات، مناطق درخطر برنامه‌ریزی بهتری برای آن تغییرات کنند. زانا گفت:

در‌حال‌گرم‌کردن زمین هستیم؛ اما اقیانوس‌ها به‌موازات زمین گرم نمی‌شوند و میزان افزایش سطح دریا در مناطق مختلف بسته به میزان گرم‌شدن‌ متفاوت خواهد بود.

هوسفاثر گفت:

اگرچه یافته‌های جدید پیش‌بینی نگران‌کننده‌ای از آینده‌ی اقیانوس‌ها را به‌دست می‌دهد، تلاش برای کاهش گرم‌شدن زمین شاید بتواند کمک کند. فکر می‌کنم دلایلی برای اعتماد وجود دارد؛ حتی اگر در مسیر پیامدهایی که می‌خواهیم نباشیم؛ ولی می‌توانیم از پیامدهای بسیار بد دوری کنیم.