بررسی یک دیدگاه جنجالی: زمین تخت چیست؟

زمین تخت، پیشینه‌ای بسیار طولانی دارد که آن‌ را بررسی می‌کنیم؛ اما دیدگاهی که بیان می‌کرد زمین تخت است، سال‌ها پیش با دلایلی تا حدودی عقلانی، از سوی دانشمندان باطل شد و به جای آن، ما دیدگاهی را که بیان می‌کند زمین گرد است و به دور خورشید می‌گردد، قبول داریم. دیدگاهی که توسط دانشمندان رد شد، سنتی بود؛ اما دیدگاه زمین تخت مدرن، کمی متفاوت‌ است. افرادی که بر تخت بودن زمین اصرار می‌ورزند، دانسته‌های بنیادین علم فیزیک، مانند گرانش را زیر سؤال می‌برند و به همین دلیل است که معمولاً از بحث کروی‌گرایان و تخت‌گرایان، نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود و هر کدام از طرفین بر باورهای خود تأکید دارند و دیگری را به نداشتن علم متهم می‌کنند.

مدل زمین تخت، یک تصور باستانی است و مردم در آن زمان گمان می‌کردند زمینی که روی آن زندگی می‌کنیم، به شکل یک صفحه‌ی مسطح یا یک دیسک است. بسیاری از تمدن‌های باستانی، مانند یونان تا زمان اروپای دوران قدیم، باور داشتند که زمین کاملاً مسطح است؛ حتی در عصر برنز و عصر آهن نیز بسیاری از تمدن‌ها تصور می‌کردند زمین تخت است. تا عصر هلنی، تمدن‌های خاور نزدیک اعتقادی مشابه داشتند و چینی‌ها تا قرن ۱۷ میلادی زمین را تخت فرض می‌کردند و قبایل بومی آمریکا نیز اعتقادی مشابه داشتند. بسیاری از این جوامع بر این باور بودند که این زمین تخت، توسط گنبدی به نام آسمان محافظت می‌شود و در واقع زمین، گویی در درون یک حباب است.

دیدگاه زمین تخت همچنان در میان جوامع رایج بود تا این‌که در قرن ششم پیش از میلاد مسیح، نخستین نشانه‌ها از دیدگاه زمین کروی نمود پیدا کردند و فیثاغورث، یکی از افرادی بود که مدل کروی زمین را بیان کرد. با وجود گفته‌های فیثاغورث، تا قرن پنجم پیش از میلاد مسیح و شهرت سقراط، کسی دیدگاه زمین کروی را باور نکرد. حدود سال ۳۳۰ پیش از میلاد مسیح بود که ارسطو، برای نخستین‌بار توانست با توجه به آزمایش‌های تجربی، شواهدی از گرد بودن زمین به مردم نشان دهد. دانش ما در مورد کروی بودن زمین، پس از عصر هلنی گسترده و فراگیر شد. البته این دیدگاه زمین تخت باستانی بود که باطل شد و اکنون دیدگاه زمین تخت مدرن پدید آمده است و انجمن‌های بزرگی که مخصوص پیروان این دیدگاه هستند، سعی دارند با شبه علم، دیدگاه خود را جایگزین کروی بودن زمین کنند.

تمدن‌های اولیه‌ی مصر و بین‌النهرین، جهان را یک صفحه گرد (دیسک مانند) فرض کرده بودند که درون اقیانوس شناور است. یک گزارش مشابه نیز در نوشته‌های هومر یافت شده که مربوط به قرن هشتم پیش از میلاد مسیح است. هومر در نوشته‌های خود، آب را در قالب یک شخصیت توصیف می‌کند که زمین دیسک مانند را در آغوش گرفته و به‌عنوان سرچشمه حیات روی زمین و همه‌ی خدایان توصیف شده است. اقوام بنی‌اسرائیل نیز دیدگاه مشابهی داشتند؛ آن‌ها بر این باور بودند که زمین یک دیسک تخت و شناور در آب است و توسط گنبد آسمان پوشیده شده و این گنبد، بهشت را از دید زمینیان مخفی کرده است. با توجه به متونی که در اهرام مصر پیدا شده‌اند و نوشته‌های حکاکی شده روی تابوت فراعنه، مشخص شده است که مصریان باستان نیز به شناور بودن زمین در آب اعتقاد داشته‌اند و بر این باور بوده‌اند که این آب، خشکی‌ها را احاطه کرده است.

چند فیلسوف که پیش از سقراط زندگی کرده‌اند، بر این باور بوده‌اند که در حقیقت زمین تخت است. طبق گفته برخی منابع، فلاسفه‌ای همچون تالس، لئوکیپوس و دموکریت، از جمله افرادی بودند که زمین را تخت فرض می‌کردند.

در عصر مدرن، صحبت در مورد زمین تخت شاید کمی غیرعقلی باشد؛ اما در طول چند سال گذشته انجمنی شکل گرفته است که با نام انجمن زمین تخت‌گرایان شناخته می‌شود. آن‌چه در مورد این انجمن نگران‌کننده شده، این است که هر روز افراد بسیاری جذب آن می‌شوند و زمین تخت‌گرایان با شبه علم، دیدگاه خود را بر سر زبان‌ها انداخته‌اند. این دیدگاه هم اکنون میلیون‌ها طرفدار دارد که بر اعتقاد خود پافشاری می‌کنند و بر این باورند که هیچ‌گونه مدرکی وجود ندارد که بتوان با استناد به آن‌، کروی بودن زمین را ثابت کرد.

دیدگاه زمین تخت در اواخر قرن ۱۹ میلادی بود که دستخوش تغییراتی اساسی شد؛ یعنی درست در همان زمانی که همگان پذیرفته بودند زمین مرکز عالم نیست و همچون سایر سیارات، به دور ستاره‌ای به نام خورشید گردش می‌کند. افرادی که به زمین تخت باور داشتند، در آن زمان اعلام کردند که افراد معتقد به کروی بودن زمین، بی‌دین هستند و با گفتن این‌که زمین به دور فلان چیز در حال گردش است، سعی در کم‌ارزش کردن ادیان دارند. این افراد که خود را بازگویان حقیقت می‌دانند، تمام افرادی را که به نوعی در شکل‌گیری نظریه زمین مرکزی دخیل بوده‌اند، فراماسون و عضو لژهای ماسونی می‌دانند و می‌گویند آن‌ها افرادی بی‌دین بوده‌اند و سعی کرده‌اند با کنترل ذهن افراد، دانش بشری را به سمتی هدایت کنند که خودشان می‌خواهند.

انجمن زمین تخت‌گرایان، بیان می‌کند که زمین ما در اصل یک دیسک و گرانش تنها یک توهم است و وجود ندارد. این انجمن در قسمت توضیحات دیدگاه زمین تخت، این چنین می‌نویسد:

زمین، یک صفحه گرد است که در مرکز آن قطب شمال و در اطراف آن، کوه‌هایی یخی که به نام قطب جنوب می‌شناسیم، قرار گرفته‌اند. این کوه‌های یخی که زمین را احاطه کرده‌اند، ارتفاعی در حدود ۵۰ متر دارند. کارمندان ناسا از این کوه یخی محافظت می‌کنند تا افراد نتوانند از آن بالا بروند و به کوه‌های یخی آسیبی برسانند؛ اما آن‌ها در واقع مانع رفتن افراد به لبه صفحه زمین می‌شوند.ماه و خورشید، دو کره کوچک‌تر از زمین با قطر ۵۱ کیلومتر هستند که در ارتفاع ۴۸۲۸ کیلومتری از سطح زمین قرار دارند و در مدارهایی حرکت می‌کنند تا روز و شب را به‌وجود بیاورند و ستاره‌ها در ارتفاع ۴۹۸۸ کیلومتری و در گنبد آسمان قرار گرفته‌اند. خورشید و ماه همچون نور افکن‌هایی، به هنگام گردش بر فراز زمین، در یک چرخه ۲۴ ساعته بخش‌هایی از آن را روشن می‌کنند. به هنگام ماه‌گرفتگی و خورشیدگرفتگی، یک پدیده به نام ضد ماه (یا سایه، که در افسانه‌ها نیز به آن اشاره شده است) از مقابل ماه و خورشید عبور می‌کند و آن‌ها را تاریک می‌سازد.

این دیدگاه، همچنان توسط انجمن زمین‌ تخت‌گرایان تبلیغ می‌شود و توانسته است در طول سالیان گذشته، به خوبی در میان مردم رواج پیدا کند. بسیاری از بازگویان حقیقت، در چند سال گذشته گوشه‌گیر شده بودند و دیدگاه گیج‌کننده‌ی آن‌ها را کسی نمی‌پذیرفت؛ اما باز هم به تازگی آن‌ها بازگشته‌اند. طبق گفته‌ی رئیس انجمن زمین تخت‌گرایان، از سال ۲۰۰۹ تا به امروز، هر ساله ۲۰۰ فرد جدید به عضویت انجمن درآمده‌اند و اکنون تعداد پیروان این دیدگاه به هزاران و یا شاید میلیون‌ها نفر رسیده است. این افراد به چیزهایی که ما اعتقاد داریم، باور ندارند؛ به عنوان مثال، آن‌ها به چیزی به نام گرانش معتقد نیستند و بر این باورند که در اطراف زمین هیچ‌ ماهواره‌ای وجود ندارد و این‌ها همگی دروغ‌های بزرگ سازمان‌های فضایی هستند. زمین تخت‌گرایان می‌گویند تا به امروز هیچ کسی نتوانسته است به فضا برود و ویدیوها و تصاویر ارسال‌شده از فضا همگی ساختگی و جعلی هستند.

زمین تخت‌گرایان دیدگاه خود را در یوتیوب گسترش داده‌اند. این افراد سعی می‌کنند به جای ارائه‌ی پاسخی علمی، با ویدیوهایی که ذهن هر بیننده‌ای را مشغول می‌کنند، به این دیدگاه رونق ببخشند. البته آمار لایک‌ها و تماشای این ویدیوها در یوتیوب و توییتر نشان می‌دهد بسیاری از افراد به این دیدگاه اعتقاد پیدا کرده‌اند و عملاً باور دارند که زمین تخت است؛ اما آیا در قرن ۲۱ چنین چیزی امکان‌پذیر است؟ اگر این امر ممکن است، تأثیرات آن از نظر روان‌شناختی چگونه خواهد بود؟

زمین تخت‌گرایان حتی پا را فراتر گذاشته‌اند و می‌گویند جاذبه تنها یک توهم است؛ زیرا اگر گرانش مرکزگرا وجود داشته باشد، دیدگاه زمین تخت بی‌معنی می‌شود و از بین می‌رود. زمین تخت‌گرایان بر این باورند که اجرام، به سمت پایین شتاب نمی‌گیرند و این در واقع زمین است که با شتاب ۹.۸ متر مربع به سمت بالا حرکت شتاب‌دار دارد. البته برخی دیگر نیز بر این باورند که زمین کاملاً ثابت و چیزی به نام وزن، از ویژگی‌های ذاتی یک شیء است. یعنی یک وسیله‌ی یک کیلوگرمی، ماهیتی یک کیلوگرمی دارد و این یعنی مجموع جرم ذرات آن یک کیلوگرم است و این اصلاً به جاذبه ربطی ندارد. این اجرام به هنگام سقوط هوا را می‌شکافند و در واقع هوا یک نقش کلیدی در این بین ایفا می‌کند. زمین تخت‌گرایان می‌گویند گرانش آن‌قدر قوی است که می‌تواند اقیانوس را روی زمین نگه دارد؛ اما نمی‌تواند مانع پرواز یک پرنده یا یک بالون شود. آن‌ها بر این باورند که گرانش اصلاً هیچ نقشی در این بین ندارد و صرفاً سبک‌تر بودن اجرام از هوا باعث بالا رفتنشان می‌شود.

با توجه به این تفاسیر، زمین یک دیسک تخت و ثابت است و توسط گنبد آسمان پوشیده شده و اطراف این زمین را کوه‌های یخی (کوه قاف) فرا گرفته‌اند (از هر نقطه‌ای به سمت جنوب حرکت کنید به یخ‌های قطب جنوب می‌رسید). اما در زیر این دیسک تخت چه چیزی قرار گرفته است؟ زمین‌ تخت‌گرایان هنوز پاسخ این سؤال را نمی‌دانند؛ اما به متون کتب مقدس اشاره می‌کنند و بر این باورند که در زیر این دیسک تخت، سنگ‌ قرار گرفته است.

زمین تخت‌گرایان دیدگاه بسیار جالبی دارند؛ آن‌ها می‌گویند  تمام تصاویر منتشرشده از فضا که زمین را به صورت کره نشان می‌دهند، توسط نرم‌افزارهای ویرایش تصویر، اصلاح شده‌اند و فتوشاپ هستند! زمین تخت‌گرایان می‌گویند هیچ انسانی تاکنون نتوانسته است به فضا برود و ویدیوهای منتشرشده همگی جعلی و دروغ‌های بزرگی هستند که سازمان‌های فضایی می‌گویند. زمین تخت‌گرایان بر این باورند که ماهواره‌ای در آسمان وجود ندارد و سرویس GPS به‌وسیله‌ی بالون‌های هوایی و دکل‌ها کار می‌کند. بسیاری از افراد ادعا می‌کنند که توانسته‌اند در شب، ماهواره‌ها را در آسمان مشاهده کنند؛ زمین تخت‌گرایان می‌گویند یک هواپیما در ارتفاع ۱۵ کیلومتری از سطح زمین، به شکل یک نقطه دیده می‌شود یا اصلاً دیده نمی‌شود، پس چگونه می‌توان ماهواره‌ای را که چند برابر از هواپیما کوچک‌تر است، در ارتفاع چند صد کیلومتری سطح زمین مشاهده کرد؟ چرا وقتی فضانوردان تصاویری از زمین منتشر می‌کنند، در هیچ یک از این تصاویر، نمی‌توان یکی از چند هزار ماهواره‌ی موجود در فضا را مشاهده کرد؟ چرا هیچ تصویر حقیقی از ماهواره‌ها در فضا وجود ندارد؟

زمین تخت‌گرایان همان‌طور که چند ویدیو مختلف نیز نشان می‌دهند، بر این باورند که ویدیوهای فضانوردان همگی در استودیوهای هالیوود ساخته می‌شوند و فضانوردان به وسیله‌ی طناب معلق شده‌اند. هنوز معلوم نیست چرا باید دولت‌ها شکل واقعی زمین را از مردم مخفی کنند؛ اما زمین تخت‌گرایان بر این باورند که به احتمال زیاد، دولت‌ها قصد دارند دین را کمرنگ کنند و از این راه پول‌های زیادی به‌دست می‌آورند.

دیدگاه زمین تخت، توسط روش‌های مشاهداتی پیش می‌رود و توضیحی علمی ندارد. این روش که با نام «روش Zetetic» شناخته می‌شود، جایگزین روش علمی است و در قرن ۱۹ میلادی توسط یک زمین تخت‌گرا توسعه داده شده است. در واقع در این روش، مشاهدات حسی به نتایج علمی ارجحیت دارند. با توجه به توضیحاتی که در مورد تفکر زمین تخت‌گرایان داده شد، شاید دیدگاه آن‌ها شبیه یک شوخی باشد؛ اما طرفداران این دیدگاه، کاملاً آن را پذیرفته‌اند و نوشته‌های باستانی را معتبرتر از ستاره‌شناسی مدرن می‌دانند. به طور خلاصه، زمین تخت‌گرایان اصلاً با ما شوخی نمی‌کنند.

دیدگاه زمین تخت معمولاً بر افرادی تأثیر می‌گذارد که دانش کافی ندارند و افرادی که دانشمند و در زمینه علوم سیاره‌ای یا روان‌شناسی حرفه‌ای هستند، دیدگاه زمین تخت را به راحتی رد می‌کنند. کارن داگلاس، روان‌شناس دانشگاه کِنت بریتانیا می‌گوید:

دیدگاه زمین تخت، شباهت بسیاری به سایر تئوری‌های توطئه دارد و من مدت‌ها است که روی آن‌ها کار می‌کنم. همه‌ی تئوری‌های توطئه در یک چیز مشترک هستند: همه‌ی آن‌ها سعی می‌کنند برای یک مسئله‌ی بسیار مهم، نظریه‌ی متفاوتی ارائه دهند و معمولاً نمی‌توانند بیان کنند چرا یک شخص باید حقیقت اصلی را از همگان مخفی کنند. تئوری‌های توطئه معمولاً برای دلیل مخفی ماندن حقیقت، توضیحی نامفهوم ارائه می‌دهند. شاید تئوری‌های توطئه در ظاهر درست و منطقی به نظر برسند؛ اما وقتی وارد جزئیات می‌شویم، آن‌ تئوری‌ها را پوچ می‌بینیم.

یکی از چیزهایی که زمین تخت‌گرایان روی آن اصرار دارند و از آن برای پیش بردن دیدگاه خود استفاده می‌کنند، قطب جنوب است. این افراد می‌گویند اگر زمین گرد است و مشکلی ندارد، چرا پرواز بر فراز قطب جنوب ممنوع است؟ چرا دولت‌ها سعی می‌کنند از قطب جنوب محافظت کنند؟ این افراد می‌گویند دولت‌ها همگی می‌خواهند از رسیدن مردم به لبه‌ی زمین و گنبد آسمان جلوگیری کنند.

زمین تخت‌گرایان می‌گویند  جنس گنبد آسمان از کریستال و پشت آن به احتمال زیاد آب است. بسیاری از مردم برای باطل کردن دیدگاه زمین تخت، می‌گویند اگر زمین تخت است از لبه‌ی آن سقوط می‌کنیم؛ اما در واقع این‌گونه نیست. دیدگاه زمین تخت مدرن به صورت حرفه‌ای بازطراحی شده است تا بتواند به همه‌ی این شبهات پاسخ دهد که البته بسیاری از آن‌ها غیر عقلانی هستند. گرداگرد زمین را کوه یخی فرا گرفته است، پس قرار نیست از لبه‌ی آن سقوط کنید. زمین تخت‌گرایان حتی برای پدید آمدن فصل‌ها نیز توضیحاتی ارائه کرده‌اند که هرچند غیر علمی هستند؛ اما توسط خودشان به راحتی پذیرفته می‌شوند. این افراد بر این باورند که خورشید در طول یک سال، در چند مدار مختلف گردش می‌کند که مواقعی خاصی از سال، به برخی مناطق مایل و به برخی منطق به صورت عمود می‌تابد و فصل‌ها را به‌ وجود می‌آورد.

بسیاری از دانشمندان، زمین تخت‌گرایان را درست همانند افرادی می‌دانند که به یوفوها باور دارند. دانشمندانی که در زمینه‌ی تئوری‌های توطئه تحقیق کرده‌اند، می‌گویند بیش از نیمی از آمریکایی‌ها به تئوری‌های توطئه باور دارند؛ پس با این تفاسیر باید انتظار داشته باشیم که روز به روز بر تعداد افراد زمین تخت‌گرا افزوده شود. بسیاری از افراد سرشناس، مانند B.o.B، رپر مشهور، به جمع زمین تخت‌گرایان پیوسته‌اند و بارها گفته‌اند زمین تخت است.

زمین تخت‌گرایان می‌گویند راکت‌های آماتوری که به سمت فضا پرتاب شده‌اند، هیچ‌گونه انحنایی نشان نمی‌دهند و افق همواره به صورت یک خط صاف است. این افراد می‌گویند تصاویر فضایی معمولاً توسط لنزهای Fisheye و دوربین‌های Go Pro ثبت می‌شوند و زمین را به صورت منحنی نشان می‌دهند. شاید اگر شما نیز ویدیوها را مشاهده کنید، متوجه این موضوع شوید که انحنای زمین خیلی غیر طبیعی نشان داده می‌شود؛ اما این دلیل نمی‌شود که فرض کنیم زمین تخت است. اگر زمین تخت باشد و گرانشی وجود نداشته باشد، چگونه دیگر سیارات به دور خورشید گردش می‌کنند؟

زمین تخت، دیدگاهی است که هزاران سال قدمت دارد و گویا در قرن ۲۱ نیز بسیاری به آن معتقد هستند و به این سادگی نمی‌شود پیروان آن را متقاعد کرد. زمین گرد است و همچون سیارات دیگر به دور خورشید گردش می‌کند؛ اما این نمی‌تواند بازگویان حقیقت و زمین تخت‌گرایان را از دیدگاه خود منصرف کند؛ آن‌ها همچنان هستند و دیدگاه خود را تبلیغ می‌کنند و بهتر است با دانش کافی با این افراد مذاکره کرد؛ زیرا اگر دانش کافی نداشته باشید، به راحتی یک زمین‌ تخت‌گرا خواهید شد.

آیا شما نیز از پیروان این دیدگاه هستید یا به نظریه‌ی خورشید مرکزی اعتقاد دارید؟