انقلاب صنعتی بعدی بالای سر شماست، نه روی زمین!

هر انقلاب صنعتی با یک مکان شناخته می‌شود؛ از کارخانه‌های نخ‌ریسی منچستر گرفته تا خطوط مونتاژ دیترویت و آزمایشگاه‌های پژوهشی سیلیکون‌ولی. این بار اما، نقطه‌ی آغاز انقلاب تازه نه در شهرها و کارخانه‌ها، بلکه در سکوت مدارهایی است که بالای سرمان جریان دارند.

تصور کنید در سال ۲۰۴۰ به‌سر می‌بریم: تراشه‌ها در مدار زمین ساخته می‌شوند تا به کیفیتی دست یابند که روی زمین امکان‌پذیر نیست. سامانه‌های انرژی فضایی در ابعادی عظیم‌تر از بزرگ‌ترین مزارع خورشیدی زمینی به کار گرفته شده‌اند. اقتصاد فضا به مرز ۲ هزار میلیارد دلار نزدیک می‌شود؛ اقتصادی که همه‌چیز را شامل می‌شود، از زنجیره‌های تأمین و حمل‌ونقل گرفته تا کالاهای مصرفی و سبک زندگی.

اما تحقق این آینده به شرطی اساسی وابسته است: ادامه‌ی روند نزولی هزینه‌ی پرتاب موشک‌ها به فضا. طی ۱۵ سال گذشته، این هزینه از ۵۰ هزار دلار برای هر کیلوگرم به کمتر از ۲ هزار دلار رسید. انتظار می‌رود استارشیپ، پرتابگر سنگین و چندبارمصرفی که اسپیس‌ایکس در دست توسعه دارد، این نرخ را به زیر ۲۰۰ دلار برای هر کیلوگرم کاهش دهد.

درواقع هزینه‌های پرتاب حالا دیگر بیشتر به تعرفه‌ی فدکس شباهت دارند تا «علم موشکی». همین کاهش قیمت راه را برای شرکت‌های بیشتری باز می‌کند تا در مدار دست به آزمایش بزنند؛ از جمله استارتاپ‌هایی مثل Space Forge در بریتانیا که به‌تازگی ۳۰ میلیون دلار سرمایه جذب کرده تا نیمه‌رساناها را در مدار تولید کند. سرمایه‌گذاری خصوصی در حوزه‌ی فضا نیز سال گذشته از مرز ۲۶ میلیارد دلار گذشت.

اما در کنار این طرح‌های بلندمدت، فرصت‌های دیگری هم وجود دارند که می‌توانند همین امروز هم به منبع درآمد تبدیل شوند.

برخی آلیاژها تنها در محیط‌های تولید می‌شوند که گرانش پایینی دارند. پنل‌ها و نیروگاه‌های خورشیدی که به‌جای زمین در مدار نصب می‌شوند؛ می‌توانند ۲۴ ساعته و بدون وابستگی به آب‌وهوا یا چرخه‌ی شب‌وروز انرژی جمع‌آوری کنند. این فناوری می‌تواند گام بعدی در مسیر انرژی پاک باشد.

بسیاری از اوقات بحث به این شکل مطرح می‌شود که یا باید روی زمین سرمایه‌گذاری کرد یا در فضا؛ اما این تقابل در واقع یک دوگانه‌ی غلط است. زیرساخت‌هایی که در مدار ساخته می‌شوند، می‌توانند مستقیم به زندگی روی زمین کمک کنند.

به همین دلیل برخی کشورها نظیر بریتانیا روی سامانه‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کنند که این انرژی را به زمین بازگردانند. اگر این تلاش‌ها نتیجه بدهد، هم هزینه‌ی برق کاهش می‌یابد و هم ردپای کربنی کمتر خواهد شد.

شرکت‌های جمع‌آوری و پردازش داده در حال آموزش هوش مصنوعی با تصاویر ماهواره‌ای هستند. صندوق‌های پوشش ریسک (hedge funds) از این اطلاعات برای معامله‌ی کالاها استفاده می‌کنند و شرکت‌های لجستیک با آن مسیرها را بهینه می‌کنند.

به لطف همین داده‌ها می‌توان پیش‌بینی کرد چه تعداد مشتری به فروشگاه‌ها سر می‌زنند، برداشت محصولات کشاورزی چه میزان خواهد بود، منابع آب زیرزمینی کجا پنهان‌اند و کدام گره‌های زنجیره‌ی تأمین دچار اختلال می‌شوند.

برای مثال استارتاپ آمریکایی Locus Lock گیرنده‌های GPS پیشرفته‌ای تولید می‌کند که با پشتیبانی ماهواره‌ها، حتی در محیط‌های نامساعد و دارای اختلال هم دقتی فوق‌العاده دارند؛ ابزاری که می‌تواند در خودروهای خودرانِ شهرهای پرتراکم، عملیات نظامی در مناطق مورد مناقشه و ناوبری فضاپیماها در مدار نقشی حیاتی ایفا کند.

تا اواسط دهه‌ی ۲۰۳۰ حجم داده‌ای که ماهواره‌ها به‌دست می‌آورند، چندبرابر خواهد شد. هزاران ماهواره‌ی رصدکننده‌ی زمین، هر روز پتابایت‌ها داده تولید خواهند کرد؛ یعنی تقریباً دوبرابر سطح امروز.

هر انقلاب صنعتی، پیش‌گامان را پاداش می‌دهد و عقب‌ماندگان را مجازات می‌کند. فضا هم باید همچون یک بازار نوظهور دیده شود؛ بازاری که نیازمند نگاه استراتژیک است. کسانی که امروز وارد این عرصه می‌شوند، فردا موقعیت بهتری برای بهره‌برداری از فرصت‌های مداری خواهند داشت.

اما گروهی که بی‌تفاوت می‌مانند و چشم بر این تحولات می‌بندند، ممکن است روزی خود را در برابر فناوری‌هایی ببینند که روی زمین هیچ راهی برای رقابت با آن‌ها وجود ندارد.