دنیای پردازنده در دهه‌ای که گذشت؛ پیروزی‌های متعدد AMD بر اینتل

قدمت رقابت AMD و اینتل به سال‌های پایانی دهه‌ی ۱۹۶۰ بازمی‌گردد و همیشه نیز شدید بوده است. در سال‌های ابتدایی دهه‌ی ۲۰۱۰، AMD هنوز پشت‌سر اینتل حرکت می‌کرد و در آن سال‌ها، غول دنیای پردازنده نیز با محصولات مهم و حرفه‌ای فاصله‌ی خود را در حوزه‌های دسکتاپ و موبایل افزایش می‌داد.

حل مشکل FX

در سال ۲۰۱۱، AMD ریزمعماری‌ بولدوزر (Bulldozer) را معرفی کرد که استقبال چندان چشمگیری از آن نشد. برخی کاربران و کارشناسان پردازنده‌های آن دسته را برای کامپیوترهای اقتصادی مناسب می‌دانستند؛ اما دیگران عملکرد ضعیف آن‌ها را به باد انتقاد می‌گرفتند. درنهایت، کاملا روشن بود بولدوزر قدرتی برای مقابله با محصولات آن زمان اینتل ندارد.

پردازنده‌های AMD مجهز به معماری بولدوزر با وجود مشکلات در پذیرش جامعه آنلاک بودند و امکان بهبود قدرت را به علاقه‌مندان اورکلاک می‌دادند. حتی با وجود اورکلاک نیز قدرت پردازنده‌های AMD در حالت تک‌هسته‌ای از محصولات اینتل ضعیف‌تر بود. به‌عنوان مثال، پردازنده‌ی FX-4100 که با اورکلاک به سرعت پنج گیگاهرتز می‌رسید، در بنچمارک‌ها عملکرد موفقی از خود نشان نمی‌داد.

روری رید، مدیرعامل وقت AMD، اعتراف کرد معماری بولدوزر نمی‌توانسته عملکرد موردانتظار را ارائه کند. البته آن‌ها به‌هرحال مجبور بودند درکنار تلاش برای طراحی معماری جدید، با همان معماری نه‌چندان قوی بولدوزر به تولید پردازنده ادامه دهند. در سال ۲۰۱۲، AMD پردازنده‌هایی موسوم به Piledriver معرفی کرد که با هدف جایگزینی پردازنده‌های بولدوزر در بازار کامپیوتر شخصی طراحی شده بودند. بااین‌همه، بازار مجددا از محصولات AMD چندان استقبال نکرد.

AMD بالاخره پس از سال‌ها تحقیق و توسعه به مرحله‌ای رسید که امکان اشتراک‌گذاری پروژه‌های داخلی خود را با دنیای بیرونی داشت. آن‌ها در این مسیر سه نسل دیگر از معماری پردازنده معرفی کرده بودند. در آن دوران، اینتل وضعیت پایداری را سپری می‌کرد و سهم عمده‌ای از کامپیوترهای شخصی از پردازنده‌های آن‌ها استفاده می‌کردند و درواقع، AMD اصلا در بازار دیده نمی‌شد. همین برتری باعث شد اینتل از برتری در بازار احساس راحتی بیش‌ازحدی کند و هزینه‌ای اضافی برای نوآوری در خط‌تولید خود در نظر نگیرد.

طلوع رایزن از خاکستر

مدیران AMD قطعا سال ۲۰۱۷ را نقطه‌ی مهمی در تاریخ خود ثبت می‌کنند؛ زیرا با معرفی رایزن توانستند مسیر بازار را تغییر دهند. اینتل برای مقابله با محصول جدید AMD آماده نبود و بازار نیز اعتماد زیادی به معماری جدید نداشت. درواقع، هیچ‌کس تصور نمی‌کرد رایزن بتواند اینتل را شکست دهد.

اینتل در آن سال‌ها پردازنده‌های کبی‌لیک را در بازار داشت که از میان آن‌ها می‌توان به Core i7-7700K اشاره کرد که پردازنده‌های قدیمی FX رقیب را شکست می‌دادند. Ryzen 7 1800X غولی بود که شباهتی به محصولات قبلی AMD نداشت و آماده‌ی شکست رقیب بود. AMD همیشه در عملکردهای چندهسته‌ای بهتر از اینتل عمل می‌کرد و حتی پردازنده‌های FX هم به حداکثر هسته‌های ممکن مجهز بودند. ناگفته نماند رایزن نماینده‌ی پلتفرم کاملا جدیدی بود و در بنچمارک‌های تک‌هسته‌ای هم رقیب را دچار زحمت می‌کرد.

در رقابت اینتل و AMD، نباید از دو آسیب‌پذیری بزرگ و خطرناک اسپکچر (Spectre) و ملت‌داون (Meltdown) غافل‌ شد که خسارت‌های عظیمی به اینتل وارد کردد. البته اسپکچر به همه‌ی پردازنده‌ها ازجمله AMD آسیب زد؛ اما محصولات AMD از نفوذهای ملت‌داون در امان بودند. درنتیجه‌ی تهدیدهای امنتی مذکور، برند اینتل ضربه‌ی شدیدی خورد و اعتماد به آن کاهش یافت. همچنین، پچ‌های امنیتی که شرکت معرفی می‌کرد، کارایی و قدرت پردازنده‌ها را کاهش می‌داد. به‌علاوه با گذشت زمان، بازهم چندین آسیب‌پذیری به پردازنده‌های اینتل گزارش شد.

در سال‌های ابتدایی دهه‌ی گذشته، AMD ضربه‌های سختی در رقابت متحمل شد؛ چراکه اینتل رویکردی موسوم به تیک‌تاک داشت که امکان ارائه‌ی بهبودهای جزئی به پردازنده‌ها بدون ترس از رقابت را فراهم می‌کرد. به‌هرحال، هر بهبود کلی با پردازنده‌ای جدید از اینتل یا محصولی از AMD جایگزین می‌شد و این روند پله‌کانی با نسل‌های جدید ادامه داشت. این روند تا سال ۲۰۱۹ ادامه یافت و Zen 2 و نسل سوم رایزن، حتی آخرین پردازنده‌های دسکتاپ اینتل را شکست دادند.

رقابت تنگاتنگ اینتل و AMD تا زمانی ادامه داشت که اولین نمونه از پردازنده‌های رایزن به بازار عرضه شدند. AMD سه سال پیش از پایان دهه‌ توانست برتری خود را به اینتل اثبات کند و رقیب قدیمی حتی نتوانست برای پاسخ مناسب برنامه‌ریزی کند. تیر خلاص AMD پردازنده‌ی Ryzen 9 3950X بود که امروز در بازار کامپیوترهای شخصی پادشاهی می‌‌کند و اینتل، موسوم به تیم آبی را با پردازنده‌های Core i9 در گوشه‌ای از میدان نبرد تنها گذاشته است.

فروش پردازنده‌های AMD اکنون در وضعیت بسیار مناسبی قرار دارد و بسیاری از رسانه‌ها برتری این شرکت را تأیید و به فروش بهتر رایزن اذعان می‌کنند. البته ازلحاظ سهم بازار، AMD هنوز راه زیادی پیش رو دارد؛ حتی پوشش رسانه‌ای نیز در سال‌های اخیر به‌سمت AMD، موسوم به تیم قرمز، متمایل شده است و انتشار اخبار بیشتری درباره‌ی محصولات آن‌ها را شاهد هستیم. 

استیم گزارش می‌دهد ۲۰ درصد از کامپیوترهای حاضر در اکوسیستم گیمینگ از پردازنده‌های AMD استفاده می‌کنند که پیروزی چشمگیری برای تیم قرمز محسوب می‌شود. البته همه‌ی آمارها نیز به سود AMD نیستند و اینتل هنوز با پردازنده‌های موبایل خود در بازار لپ‌تاپ فرمانروایی می‌کند. به‌هرحال، AMD امیدوار است سازنده‌های کامپیوتر شخصی را به استفاده‌ی هرچه‌بیشتر از پردازنده‌های خود مجاب کند.

قوی‌ترین پردازنده‌ی کنونی AMD در بازار کامپیوترهای شخصی Ryzen 9 3900X است که برچسب قیمتی ۴۹۴ دلاری دارد. شاید در نگاه اول، این قیمت برای پردازنده گران به‌نظر برسد؛ اما فراموش نکنید با غول ۱۲ هسته‌ای مجهز به ۲۴ رشته‌ی پردازشی سروکار داریم. چنین قدرتی برای کارایی‌های بسیار متعدد و حتی بازی‌های حرفه‌ای بسیار مناسب خواهد بود. AMD در بخش محصولات اقتصادی نیز با عرضه‌ی Ryzen 5 3600X با قیمت ۲۰۰ دلار، فروش رضایت‌بخشی را تجربه می‌کند.

شکست اینتل به تراشه‌های چندجانبه‌ی APU

اگرچه سهم عمده‌ای از برتری‌های AMD در بازار محصولات حرفه‌ای به‌دست آمد، نباید از عملکرد عالی آن‌ها در دسته‌ی محصولات اقتصادی غافل شد. در پایین‌ترین دسته‌ی پردازنده‌ها، تراشه‌ی APU شرکت AMD بهترین گزینه محسوب می‌شود که انواع کارایی‌های موردنیاز را برای مصرف‌کننده فراهم می‌کند.

AMD در پایین‌ترین دسته‌ی پردازنده‌های خود، سه هسته‌ی پردازشی Vega را درون یک تراشه‌ی یکپارچه‌ی APU ادغام می‌کند. ازاین‌رو، هشت هسته در دسته‌ی میان‌رده و ۱۱ هسته در پردازنده‌ی Ryzen 5 3400G پرچم‌دار دیده می‌شود. شاید تنها نکته‌ی منفی درباره‌ی پردازنده‌های عادی AMD این باشد که برای گرفتن خروجی نمایشگر، به کارت گرافیک مجزا نیاز دارید؛ درحالی‌که با استفاده از APU دیگر به قطعه‌ی اضافه نیاز نخواهد بود.

در پایین‌ترین دسته‌ی محصولات AMD، پردازنده‌ی یکپارچه‌ی Athlon را داریم که با قیمت ۵۰ دلار فروخته می‌شود و هنوز از هسته‌های Zen بهره می‌برد و تنها دو هسته‌ی این پردازنده به هایپرتردینگ مجهز است. قدرت پردازنده‌های یکپارچه‌ی AMD در نوع خود مثال‌زدنی محسوب می‌شود و کاربر می‌تواند با استفاده از پردازنده‌ی Athlon 200G، بازی‌هایی همچون توم ریدر و نسخه‌ی اول درت رالی را با کیفیت 720P نرخ ۳۰ فریم‌برثانیه اجرا کند. با کمی هزینه‌ی بیشتر و خرید پردازنده‌ی Ryzen 5 3400G مجهز به چهار هسته و هشت رشته‌ی پردازشی و ۱۱ هسته‌ی پردازش گرافیکی، می‌توان بازی همچون F1 2019 را با کیفیت 1080P و نرخ ۶۰ فریم‌برثانیه اجرا کرد.

برتری دیگر AMD در دسته‌ی APU این است که با وجود قیمت ارزان، تراشه‌های مذکور آنلاک هستند؛ درنتیجه، کاربران مشتاق اورکلاک می‌توانند کار بیشتری از پردازنده‌های خود بکشند. بهبود پردازنده‌های اصلی و گرافیکی در محصولی همچون 3400G می‌تواند نتایج چشمگیری با قیمتی مناسب به‌ارمغان آورد.

درنهایت، با بررسی وضعیت کنونی APU متوجه می‌شویم اضافه‌شدن معماری Zen به این دسته از تراشه‌های یکپارچه‌ی AMD رقابت را در بازار تغییر داد. امروزه، سازنده‌های کامپیوترهای اقتصادی نیز گزینه‌هایی برای ساختن محصولاتی قدرتمند دراختیار دارند و حتی برای کاربری‌های گیمینگ نیز دلیلی برای استفاده‌نکردن از APUهای شرکت AMD وجود ندارد.

نگاهی به آینده

دوران کنونی برای سازنده‌های کامپیوتر شخصی و کاربران ویژگی‌های مثبت زیادی دارد؛ چراکه رقابت بین اینتل و AMD باعث می‌شود قیمت و کارایی محصولات آن‌ها روز‌به‌روز بهتر شود. کارشناسان انتظار دارند رقابت به عملکرد بسیار بهتر هر دو شرکت تبدیل شود؛ چون هر دو آن‌ها به‌شدت تلاش می‌کنند کارایی و قدرت محصولات خود را برای رقابت بهتر افزایش دهند.

درحال‌حاضر، AMD از فروش درخورتوجه Ryzen 3900X لذت می‌برد و اینتل باید راهی جدید برای بازگشت به رقابت پیدا کند. رقابت مذکور در ۱۰ سال آینده قطعا روندهای فراوانی خواهد داشت؛ زیرا بازیگران جدید همچون کوالکام هم به آن افزوده می‌شوند.

مشخصات فنی کامل، قیمت پردازنده در فروشگاه‌های اینترنتی و مقایسه‌ی کامل انواع CPU را در بخش محصولات مشاهده کنید؛انواع CPU اینتل از  جمله سری‌ Core i3، Core i5 و Core i7 و پردازنده‌های مرکزی AMD رایزن (Ryzen) برای مقایسه و خرید در دسترس کاربران است.