خوراکیهای صنعتی شاید عامل جهش سرطان روده در جوانان باشند
در سالهای اخیر، روند ابتلای افراد زیر ۵۰ سال به سرطان روده با سرعتی نگرانکننده رو به افزایش گذاشته است. این تغییر الگو که قبلاً بیشتر در سنین بالاتر دیده میشد، نشان میدهد عامل یا عوامل تازهای در سبک زندگی و تغذیه نسلهای جدید نقش دارند.
اکنون پژوهشی جدید سرنخ مهمی مطرح کرده است: نقش احتمالی مصرف بالای غذاهای فوقفرآوریشده. این پژوهش نشان میدهد زنانی که زیر ۵۰ سال سن دارند و مقدار زیادی غذای فوقفرآوریشده مصرف میکنند، بیشتر در معرض ایجاد پولیپهای رودهای هستند که میتوانند بعدها به سرطان تبدیل شوند.
غذاهای بهشدت فرآوریشده (UPF) محصولات صنعتی و آمادهمصرفی هستند که بخش زیادی از ترکیبات آنها را مواد افزودنی، طعمدهندهها، رنگها، شیرینکنندهها و نگهدارندهها تشکیل میدهد و معمولاً مقدار کمی غذای کامل، فیبر و مواد مغذی واقعی در آنها دیده میشود. این خوراکیها برای خوشطعمتر، ارزانتر و ماندگارتر شدن، چند مرحله فرآوری را پشت سر میگذارند و در نهایت به محصولی سرشار از چربیهای اشباع، شکر، نمک و کالری بالا تبدیل میشوند.
مصرف زیاد غذاهای بهشدت فوقفرآوریشده با تشکیل پولیپهای پیشسرطانی در روده زنان زیر ۵۰ سال مرتبط است
نمونههای رایج UPF شامل چیپس و اسنکهای شور، نوشابهها و نوشیدنیهای انرژیزا، کیک و بیسکویتهای صنعتی، سوسیس و کالباس، فستفودها، نودل و غذاهای آماده بستهبندی، بستنیهای صنعتی و حتی بعضی غلات صبحانه شیرین هستند.
هرچند میان متخصصان بحث وجود دارد که آیا همه غذاهای به شدت فرآوریشده بهطور یکسان ناسالماند یا نه، شواهد نشان میدهد مصرف زیاد این خوراکیها با مشکلاتی مانند چاقی، بیماری قلبی، اختلالات متابولیک، دیابت نوع ۲ و حتی افزایش خطر مرگ زودرس ارتباط دارد. به همین دلیل، پژوهشگران توجه ویژهای به نقش غذاهای فوقفرآوریشده در سلامت روده و احتمال ارتباط آنها با افزایش برخی سرطانها از جمله سرطان روده دارند.
- چرا شیوع سرطان در میان جوانان رو به افزایش است؟28 اسفند 02مطالعه '7
- سرطان روده بزرگ چیست؟ علائم، عوامل خطر و راههای پیشگیری12 تیر 04مطالعه '8
- غذاهای فوق فرآوریشده چگونه در ابتلا به سرطان روده نقش دارند؟05 دی 03مطالعه '3
- دانشمندان میگویند ماست پتانسیل بالایی در مقابله با سرطان روده دارد09 اسفند 03مطالعه '3
پژوهش تازه میگوید زنانی که بیش از دیگران غذاهای فوقفرآوریشده مصرف میکنند، بیشتر احتمال دارد که در رودهشان آدنوم کلاسیک ایجاد شود؛ یعنی همان پولیپهایی که در برخی موارد مقدمه سرطان روده محسوب میشوند. دکتر اندرو چن از بیمارستان عمومی ماساچوست میگوید هدف از تحقیق این بوده که مشخص شود چه چیزی باعث افزایش سرطان روده در افراد جوان شده است. او تأکید میکند: «بسیاری از پولیپها تبدیل به سرطان نمیشوند، اما بیشتر سرطانهای روده جوانان از همین ضایعات آغاز میشود.»
طبق گزارش گاردین، مطالعه براساس دادههای «سلامت پرستاران ۲» انجام شد؛ پروژهای که از سال ۱۹۸۹ شروع شده و زنان پرستار متولد ۱۹۴۷ تا ۱۹۶۴ را دربرمیگیرد. از سال ۱۹۹۱، شرکتکنندگان هر چهار سال یکبار پرسشنامه غذایی تکمیل و مشخص میکردند در سال گذشته چه چیزهایی را چندبار خوردهاند. دادههای بیش از ۲۹ هزار نفر بررسی شد؛ افرادی که کولونوسکوپی انجام داده بودند و سابقه بیماریهای رودهای یا سرطان جدی نداشتند.
تا سال ۲۰۱۵ که همه این افراد به ۵۰ سال رسیده بودند، ۱۱۸۹ مورد آدنوم زودهنگام و ۱۵۹۸ مورد پولیپ دیگری به نام ضایعه دندانهدار ثبت شد. وقتی افراد از نظر میزان مصرف خوراکیهای فوقفرآوریشده به پنج گروه تقسیم شدند، مشخص شد کسانی که بیشترین مقدار این غذاها را میخورند (حدود ۱۰ وعده در روز)، نسبت به کسانی که کمترین مقدار را مصرف میکنند (حدود ۳ وعده) ۴۵ درصد بیشتر احتمال دارد دچار آدنوم زودهنگام شوند. این نتیجه پس از درنظرگرفتن عواملی مثل وزن، سیگار و فعالیت بدنی به دست آمده است. البته این رابطه درباره ضایعات دندانهدار دیده نشد.
پژوهش حاضر محدودیتهایی دارد؛ مثلاً به یادآوری غذایی افراد متکی است و طبقهبندی همه خوراکیها بهعنوان غذاهای فوقفرآوریشده همیشه آسان نیست. ضمن اینکه خودِ سرطان روده را بررسی نکرده، بلکه به مراحل اولیهای پرداخته که ممکن است گاهی به سرطان برسند؛ بنابراین نمیتوان گفت غذاهای فوقفرآوریشده مستقیماً باعث ایجاد پولیپ میشوند.
بااینحال، چن توضیح میدهد که چند دلیل علمی وجود دارد که میتواند این ارتباط را توضیح دهد. برای مثال، غذاهای فوقفرآوریشده با چاقی و دیابت نوع ۲ مرتبطاند و این دو، خطر سرطان روده را بالا میبرند. همچنین غذاهای مذکور ممکن است باعث التهاب مزمن شوند یا روی باکتریهای روده و لایه محافظ روده تأثیر بگذارند.
چن میگوید احتمالاً همین نتایج درباره مردان نیز صدق میکند، اما باید تحقیق بیشتری انجام شود. او تأکید میکند: «این مطالعه نمیگوید اگر غذاهای فوقفرآوریشده مصرف میکنید، حتماً سرطان میگیرید. چنین برداشتی کاملاً اشتباه است. اما مصرف این غذاها میتواند بخشی از علت افزایش نرخ سرطان باشد.»
مطالعات روی مردان هم نشان میدهد مصرف بالای غذاهای فوقفرآوریشده با افزایش خطر ابتلا به سرطان روده مرتبط است. پژوهشها نشان دادهاند مردانی که بیشترین مقدار این غذاها را مصرف میکنند، حدود ۳۰ درصد بیشتر در معرض سرطان کلورکتال قرار دارند. این خطر بهویژه برای گوشتهای آمادهمصرف، نوشیدنیهای شیرین و فستفودها دیده میشود. این یافتهها نشان میدهد پیامدهای رژیم غذایی سرشار از غذاهای بهشدت فرآوریشده تنها محدود به زنان نیست و مردان نیز در معرض خطر مشابهی هستند، بنابراین کاهش مصرف این خوراکیها میتواند نقش مهمی در پیشگیری از سرطان روده داشته باشد.
سخنگوی سازمان سرطان بریتانیا میگوید این تحقیق گرچه مستقیماً خطر سرطان را اندازهگیری نکرده، سرنخ مهمی میدهد که نشانگر تأثیر رژیم غذایی روی تغییرات اولیه روده است. او میافزاید تغییرات سیاستگذاری لازم است تا مردم راحتتر به غذاهای سالم دسترسی داشته باشند؛ زیرا فقط خوردن یک خوراکی خاص، تعیینکننده اصلی خطر سرطان نیست. آنچه مهمتر است، ترکیب کلی غذایی است که هر روز میخوریم.
پژوهش در ژورنال Jama Oncology منتشر شده است.