چرا اومیکرون به سرعت به‌عنوان گونه نگران‌کننده در نظر گرفته شد؟

روز جمعه، سازمان جهانی بهداشت رسما نسخه‌ی جدید ویروس SARS-CoV-2 را به‌عنوان «گونه نگران‌کننده» اعلام کرد و از حرف یونانی «اومیکرون» برای اشاره به آن استفاده کرد.

گونه اومیکرون به‌علت تعداد زیاد جهش‌هایی که در پروتئین اسپایک ویروس وجود دارد، مورد توجه است. درحالی‌که به‌نظر می‌رسد اومیکرون در آفریقا شروع به گسترش کرده باشد، اکنون در کشورهای اروپایی مانند بلژیک و بریتانیا ظاهر شده است و این کشورها در تلاش هستند تا ازطریق نظارت و ردیابی تماس گسترش آن را محدود کنند.

درحال‌حاضر، اطلاعاتی محدودی درباره این گونه وجود دارد و نمی‌دانیم توانایی انتقال آن نسبت‌به گونه‌های دیگر چقدر است و همچنین نمی‌دانیم واکسن‌ها یا عفونت‌های گذشته تا چه حد دربرابر گونه جدید محافظت می‌کنند.

درحالی‌که اسپایک گونه دلتا درمقایسه‌با ویروسی که دنیاگیری را آغاز کرد، دارای ۹ تفاوت ژنتیکی بود، اومیکرون دارای ۳۰ تفاوت است. اگرچه، بسیاری از این تغییرات قبلا شناسایی نشده بودند، تعدادی از آن‌ها در سویه‌های دیگر دیده شده‌اند و اثرات متنوعی دارند. یکی از این‌ اثرات، افزایش عفونت‌زایی ویروس است، زیرا برخی تغییرات میل ترکیبی میان پروتئین اسپایک و پروتئین موجود روی سلول‌های انسان را افزایش می‌دهد و توانایی ویروس در آغاز عفونت جدید را تقویت می‌کند.

درحالی‌که این جهش‌ها نشان می‌دهند که ویروس احتمالا چه خصوصیاتی خواهد داشت، برای درک اینکه آن‌ها و جهش‌های جدیدی که قبلا توصیف نشده است، چگونه رفتار اومیکرون را تغییر می‌دهند، به داده‌های دنیای واقعی نیاز است. درحال‌حاضر، داده‌های زیادی دراین زمینه نداریم.

خوشبختانه، تشخیص اومیکرون نسبتا ساده است. به‌گفته‌ی کارشناسان سازمان جهانی بهداشت، برخی از مجموعه بزرگ جهش‌ها در ژن کدکننده پروتئین اسپایک، در تشخیص این ژن توسط نسخه‌های رایج آزمایش‌های PCR اختلال ایجاد می‌کند.

این آزمایش‌ها برای تشخیص حضور ویروس، علاوه بر اسپایک، بخش‌های دیگری از ژنوم آن را نیز مورد هدف قرار می‌دهند. بنابراین، آزمایش PCR که اسپایک-منفی ولی ویروس-مثبت درآید، به حضور اومیکرون اشاره دارد که سپس می‌تواند با توالی‌یابی ژنوم تأیید شود.

این آزمایش‌ها نشان داده است که اومیکرون به‌‌سرعت در تعدادی از کشورها در جنوب آفریقا درحال گسترش است، اگرچه تعداد کل مواد تا این زمان، در بوتسوانا و آفریقای جنوبی نسبتا پایین بوده است، بنابراین پیامد این گسترش مشخص نیست. نرخ واکسیناسیون نیز در این کشورها پایین است و این امر تعیین میزان خطرناک بودن گونه اومیکرون را برای کسانی که مصونیت کسب کرده‌اند، دشوار می‌سازد.

موارد شناسایی‌شده در خارج از آفریقا تاکنون عمدتا مربوط به مسافرانی بوده است که مدتی در این منطقه بوده‌اند، به‌استثنای فردی که به مصر رفته بود. مقامات بهداشت عمومی این کشورها در تلاش برای محدود کردن گسترش ویروس، درحال ردیابی تماس‌ها هستند. چند کشور نیز مسافرت از این کشورها را ممنوع کرده‌اند.

آزمایش و ردیابی تماس بخشی از مجموعه اقدامات بهداشتی آشنا است که می‌تواند تأثیر اومیکرون را محدود کند. مردم نیز همچنان باید فاصله‌گیری اجتماعی و پوشیدن ماسک در فضاهای بسته را رعایت کنند و در صورت امکان، واکسن را دریافت کنند. درحالی‌که مطمئن نیستیم واکسن‌ها چقدر دربرابر اومیکرون محافظت می‌کنند، کاملا اطمینان داریم که اثربخشی آن‌ها دربرابر گونه مذکور به‌طور قابل‌توجهی بیشتر از صفر است.