سازمان جهانی بهداشت درباره تأیید واکسن‌های چینی کرونا تصمیم‌گیری می‌کند

سازمان جهانی بهداشت در حال بررسی تأیید دو مورد از واکسن‌های کووید ۱۹ چین برای استفاده اضطراری است که به‌طور بالقوه می‌تواند راه را برای توزیع گسترده واکسن در کشورهای کم‌درآمد ازطریق ابتکار دسترسی جهانی واکسن‌های کووید ۱۹ (کوواکس) باز کند.

دانشمندان می‌گویند نتیجه موفق در هفته‌‌های پیش رو ممکن است اعتماد جهانی به این واکسن‌ها را افزایش دهد. به‌گزارش نیچر، پنج واکسن متفاوت چین به‌طور گسترده‌ای در کشورهای ثروتمند استفاده نشده است؛ ولی در‌حال‌حاضر از کارزارهای واکسیناسیون در جنوب جهانی پشتیبانی می‌کنند. فرداوسی قدری، ایمنی‌شناس مرکز بین‌المللی تحقیقات بیماری‌های اسهالی در بنگلادش می‌گوید: «تقاضای زیادی برای واکسن‌های چینی وجود دارد.»

یکی از دو واکسن بررسی‌شده را شرکت دولتی سینوفارم مستقر در پکن ساخته است. واکسن دیگر کروناواک نام دارد و شرکت خصوصی سینواک واقع در پکن آن را تولید می‌کند. اگر این واکسن‌ها تأیید شوند، به پنج واکسن مجاز کووید ۱۹ می‌پیوندند که تأیید سازمان جهانی بهداشت را دریافت کرده‌اند؛ اما اولین واکسن‌هایی هستند که از ویروس غیرفعال‌شده استفاده می‌کنند و تنها واکسن‌های خواهند بود که به‌طور گسترده در کشورهای غربی استفاده نمی‌شوند.

دانشجویان در مرکز واکسیناسیون جمعی در دانشگاه پکینگ پکن واکسن کووید ۱۹ را دریافت می‌کنند

واکسن‌های سینوفارم و سینواک قسمت عمده واکسن‌های عرضه‌شده کووید ۱۹ را در چین تشکیل می‌دهند که تاکنون، ۲۴۳ میلیون نفر آن‌ها را دریافت کرده‌اند. بیش از ۴۵ کشور استفاده از واکسن‌های مذکور را تأیید کرده‌اند؛ اما سازمان جهانی بهداشت از اولین سازمان‌های سختگیری است که داده‌ها را بررسی می‌کند. رافائل آرائوس، پزشک و همه‌گیرشناس دانشگاه توسعه در سانتیاگو می‌گوید: «داشتن حمایت سازمان جهانی بهداشت بسیار مهم است. پاسخ مثبت خبر بسیار خوشی برای تولیدکنندگان واکسن و کشورهایی خواهد بود که به دریافت این واکسن‌ها علاقمند هستند.»

قدری می‌گوید در فرایند تأیید سازمان جهانی بهداشت، ایمنی و کارایی و کیفیت تولید واکسن‌ها ارزیابی می‌شود. محصولات تأییدشده را آژانس‌های وابسته‌ به سازمان ملل متحد می‌توانند می‌خرند. او می‌افزاید: «تا وقتی این اتفاق نیفتد، کشورها باید به‌صورت انفرادی واکسن تهیه کنند و بیشتر کشورها نخواهند توانست این کار را انجام دهند.»

همچنین، این واکسن‌ها می‌توانند به رفع کمبود کنونی واکسن‌های موجود در ابتکار کوواکس کمک کنند. کوواکس ابتکاری است که با مشارکت سازمان‌ها و همکاری‌های بین‌المللی، ازجمله سازمان جهانی بهداشت برای اطمینان از توزیع عادلانه واکسن‌های کووید ۱۹ تشکیل شده است. تاکنون، کوواکس فقط حدود پنجاه‌‌میلیون از دو‌میلیارد دُز واکسنی را ارسال کرده است که قصد دارد در سال ۲۰۲۱ به‌صورت جهانی تحویل دهد.

قرار است هند با یک‌میلیارد دُز واکسن کووی‌شیلد خود در این طرح مشارکت کند؛ اما به‌علت بحران جاری کووید ۱۹ در این کشور، صادرات آن متوقف شده است. ارسال فایزر نیز محدود می‌شود که یکی دیگر از واکسن‌هایی است که ازطریق کوواکس توزیع می‌شود. افزون‌براین، هنوز هیچ محموله‌ای از واکسن جانسون اند جانسون ارسال نشده است و سازمان جهانی بهداشت واکسن مدرنا را نیز ۳۰ آوریل در این فهرست وارد کرد.

گاگاندیپ کنگ، ویروس‌شناس دانشکده پزشکی کریستین در هند و یکی از اعضای گروه فنی درزمینه ایمن‌سازی است که به سازمان جهانی بهداشت مشاوره می‌دهد. او می‌گوید واکسن‌ها چینی به‌شدت موردنیاز هستند. این گروه ۲۹ آوریل برای بررسی داده‌های دو واکسن چینی جلسه‌ای تشکیل دادند و به‌زودی توصیه‌هایی درباره استفاده از آن‌ها ارائه می‌دهند.

به‌طورکلی، واکسن‌های ساخته‌شده از ویروس غیرفعال‌شده درمقایسه‌با دیگر واکسن‌های استفاده‌شده تأثیر کمتری نشان داده‌اند. اگرچه بنا به استدلال مورات آکوا، پژوهشگر بیماری‌های عفونی در دانشگاه حاجت‌تپه ترکیه، آن‌ها از آستانه کارایی ۵۰ درصدی سازمان جهانی بهداشت عبور می‌کنند که برای تأیید استفاده اضطراری نیاز است و موجب می‌شود برای کاهش کمبود جهانی مهم باشند. او می ‌گوید: «اگر هیچ چیز دیگری دردسترس نباشد، فکر می‌کنم این واکسن‌ها انتخاب خوبی باشند.»

پژوهشگران چینی از اولین افرادی بودند که اوایل سال ۲۰۲۰ ساخت واکسن‌های کووید ۱۹ را آغاز کردند؛ اما هنوز نتایج کامل کارآزمایی‌هایشان را منتشر نکرده‌اند. برخی پژوهشگران ابراز نگرانی کرده‌اند که شفاف‌نبودن ممکن است باعث تردید درباره واکسن‌ها شود؛ اما دیگران می‌گویند جمع‌آوری داده‌ها به زمان و منابع نیاز دارد و این داده‌ها در چند هفته آینده برای هر دو واکسن پیشرو دردسترس قرار می‌گیرد.

جورج گائو، رئیس مرکز کنترل و پیشگیری بیماری چین در پکن، می‌گوید واکسن‌های چین باید در مناطق دیگر آزمایش شوند؛ زیرا این کشور برای انجام آن‌ها نرخ انتقال کافی ندارد. هیلدا باستین دانشمند مستقلی است که در استرالیا به مطالعه پزشکی مبتنی‌بر شواهد مشغول است. وی اعتقاد دارد تاکنون فقط اطلاعات پراکنده‌ای از کشورهای مختلف درباره واکسن سینوفارم پکن منتشر شده است. سینوفارم در حال تولید واکسن دوم مبتنی‌بر ویروس غیرفعال‌شده در ووهان است. باستین امیدوار است که سازمان جهانی بهداشت به‌زودی اطلاعات دقیق را منتشر کند.

اوایل دسامبر، امارات متحده عربی و بحرین واکسن سینوفارم را تأیید کردند. تأیید آن‌ها مبتنی‌بر داده‌های کارآزمایی مرحله آخر بود؛ ازجمله مطالعه‌ای شامل ۳۱ هزار نفر شرکت‌کننده که در امارات انجام شد. این داده‌ها نشان داد که واکسن در پیشگیری از کووید ۱۹ پس از دو نوبت تزریق ۸۶ درصد مؤثر است و هیچ مورد مرگ‌و‌میری در میان افراد واکسینه‌شده دیده نشد. اسناد منتشرشده پس از جلسه ۲۹ آوریل نشان می‌دهد کارایی ترکیبی حاصل از کارآزمایی‌ها در چندین کشور ۷۸ درصد بوده است.

داده‌های مربوط به کروناواک از کارآزمایی‌های بالینی و کارزارهای واکسیناسیون ملی نیز منتشر شده و نتایج مختلفی داشته است. کارآزمایی‌های برزیل و ترکیه به‌ترتیب کارایی‌های ۵۰/۷ و ۸۳/۵ درصد را نشان داده‌اند. پژوهشگران می‌گویند کارایی کمتر گزارش‌شده در برزیل ممکن است به این علت باشد که برزیل موارد خفیف کووید ۱۹ را به‌حساب آورده است. همچنین، ممکن است در آنجا گونه P.1 در گردش باشد که قدرت انتقال بیشتری دارد و بهتر می‌تواند از ایمنی فرار کند. نتایج تجزیه‌و‌تحلیل حاصل از واکسیناسیون گروهی در شیلی ۶۷ درصد بوده است.

پنج واکسن کووید ۱۹ برای استفاده در چین تأیید شده است. برخلاف واکسن‌های مبتنی‌بر RNA که در مناطق دیگر جهان در حال عرضه است، واکسن‌های چینی را می‌توان در دمای ۲ تا ۸ درجه سانتی‌گراد نگه‌داری کرد. اگرچه نتایج نهایی و کامل کارایی وکسن‌ها هنوز منتشر نشده است، داده‌های موقت از کارآزمایی‌های بالینی در بیش از دَه کشور حاصل شده است که از این واکسن‌ها برای محافظت ده‌ها میلیون نفر استفاده کرده‌اند.

ماه گذشته، آژانس دارویی چین مجوز استفاده اضطراری واکسن شرکت آنهوی ژیفی لونگکوم را نیز صادر کرد. این واکسن با وارد‌کردن بخشی از پروتئین دامنه اتصال‌ گیرنده ویروس به سلول‌های انسانی عمل می‌کند و اکنون در ازبکستان در کارآزمایی‌های مرحله سوم قرار دارد. گائو می‌گوید واکسن‌های چینی به‌طورکلی محافظت خوبی فراهم می‌کنند؛ اما برای ایجاد محافظت قوی‌تر ممکن است به تقویت‌کننده‌ نیاز داشته باشند. وی می‌افزاید مخلوط‌کردن واکسن‌هایی که از فناوری‌های مختلف یا روش‌های متفاوت ورود به بدون استفاده می‌کنند (مانند اسپری بینی)، ممکن است مفید باشد.

واکسن‌های کووید چین درحال‌حاضر کارزارهای‌های واکسیناسیون را در بیش از ۴۰ کشور جهان سرعت داده‌اند. این کشور قصد دارد در سال جاری چیزی بین سه تا پنج‌میلیارد دُز واکسن تولید کند و دُزهای بیشتری ممکن است از قراردادهای تولید واکسن با کشورهای دیگری مانند امارات تولید شود که در حال ساخت نسخه‌ای از واکسن سینوفارم پکن است که حیات‌واکس نام دارد. برای بسیاری از کشورها، واکسن‌های چینی یگانه گزینه دردسترس بودند. در کشورهای دیگر مانند برزیل و ترکیه و چین که در آن‌ها دَه‌ها‌میلیون نفر واکسینه شده‌اند، این واکسن‌ها ۸۰ تا ۹۰ درصد از دُزهای تزریق‌شده را شامل می‌شوند.

پژوهشگران در کشورهایی که واکسن چینی در آن‌ها استفاده شده است، در حال دیدن شواهدی از تأثیر آن‌ها بر کنترل دنیاگیری هستند. اسپر کالاس، پژوهشگر بیماری‌های عفونی در دانشگاه سائو پائولو در برزیل، می‌گوید برخی گزارش‌ها حاکی از شیوع اندک عفونت‌های رخ‌داده با وجود دریافت واکسن و بیماری شدید و مرگ در میان افراد کاملا واکسینه‌شده در برزیل است. او می‌گوید: «از‌آنجا‌که به کروناواک دسترسی داریم، مجبوریم از آن استفاده کنیم. نمی‌گویم این واکسن، واکسن ترجیحی آینده خواهد بود.»

وارد‌شدن واکسن‌های چینی به فهرست واکسن‌های تأییدشده برای استفاده اضطراری، موجب اعتبار بیشتر و اعتماد به این واکسن‌ها می‌شود؛ اما پرسشهای بسیاری درباره این واکسن‌ها همچنان وجود دارد. پژوهشگران اطلاعات بیشتری درباره محافظت آن‌ها از افراد سال‌خورده، کودکان، زنان باردار و افراد دچار نقص سیستم ایمنی می‌خواهند. افزون‌براین، می‌خواهند بدانند این واکسن‌ها موجب آغاز چه نوع پاسخ ایمنی می‌شوند و محافظت حاصل از آن‌ها تا کِی دارد و میزان کارایی‌شان دربرابر گونه‌های جدید چقدر است. به‌گفته کالاس، هرچه داده‌های بیشتری داشته باشیم، بهتر است.