آیا دوستان فیسبوکی میتوانند موجب بیماری فرد شوند
پژوهشگران با فراگیر شدن فعالیت شبکههای اجتماعی تاثیر این فعالیتها را روی سلامت جسمی و روانی افراد بررسی میکنند. در مطالعهای که اخیرا منتشر شده است، این موضوع مورد بررسی قرار گرفته است که کاربران فیسبوک اطلاعاتی را که از مقایسات اجتماعی بهدست میآورند، چگونه تفسیر میکنند و چگونه این فرایند با درک آنها از سلامت جسمی مرتبط است. نتایج نشان میدهد که استفاده از فیسبوک و انجام مقایسات اجتماعی با آگاهی بیشتر درمورد ناراحتیهای جسمی همراه است.
بریجت دیب نویسندهی مقاله میگوید:
افراد بسیاری هستند که زمان زیادی را در فیسبوک میگذارنند و برای این افراد، انجام مقایسات اجتماعی بخش اجتنابناپذیری از تجربهی بودن در این شبکهها است. این موضوع مهم است که ما درمورد چگونگی تاثیر این فعالیت روی خود آگاه شویم و بدانیم که این امر با فرض رابطهی قوی بین بهزیستی، کیفیت زندگی و سلامت جسمی، چگونه میتواند موجب تغییر احساس ما نسبتبه خودمان شود. مطالعهی ما نخستین موردی است که روی ارتباط بین تفسیر اطلاعات حاصل از مقایسات اجتماعی در رسانههای اجتماعی و درک علایم جسمی تمرکز داشته است. مهمترین یافتهی ما این بود که شرکتکنندگانی که فیسبوک را بخش مهمی از زندگی خود میپندارند، علایم بیشتری را نیز در زمینهی مقایسات اجتماعی و آگاهی از سلامت جسمی بدتر نشان میدهد. البته باید مطالعات بیشتری در این مورد انجام دهیم زیرا ما هنوز نمیدانیم که آیا مقایسات درحین استفاده از فیسبوک منجر به درک بیشتری از علایمی جسمی میشود یا اینکه افرادی که درحال تجربهی این علایم جسمی هستند، خود را بیشتر در فیسبوک مورد مقایسه قرار دهند.
مقایسهی اجتماعی فرایندی است که ما در آن بهمنظور ارزیابی خویشتن، خود را با دیگران مقایسه میکنیم. این کار چیزی است که تقریبا هر کسی وقتی احساس عدم اطمینان میکند، آن را انجام میدهد. مقایسهی رو بهبالا زمانی اتفاق میافتد که ما خودمان را با کسی مقایسه میکنیم که تصور میکنیم از ما بهتر است و مقایسهی رو به پایین زمانی اتفاق میافتد که ما خود را با کسی که فکر میکنیم از ما بدتر است، مقایسه کنیم. مقایسهی اجتماعی در رسانههای اجتماعی معمولا از نوع مقایسهی رو به بالا است، زیرا اغلب مردم عکسهای جذاب خود را در صفحات خویش قرار داده و در مورد خبرهای خوبشان مینویسند.
در حالیکه ممکن است تصور کنیم مقایسهی رو به بالا میتواند موجب تضعیف اعتماد بهنفس فرد مقایسهکننده شود و مقایسهی رو بهپایین موجب تقویت آن شود، ولی این تاثیر ساده و مستقیم نیست. پژوهشهای قبلی نشان دادهاند که تجربهی فرد بعد از انجام مقایسات اجتماعی، بیشتر از جهت مقایسات، به چگونگی تفسیر اطلاعات توسط فرد مقایسهکننده وابسته است. دکتر دیب ۱۶۵ کاربر فیسبوک را با میانگین سنی ۳۱/۴ سال مورد بررسی قرار داد. دو سوم آنها را زنان تشکیل میدادند. این افراد از قومیتهای مختلف ولی بیشتر آنها اروپایی بودند. بیش از نیمی از اعضای گروه حداقل ۴۰۰ دوست فیسبوکی داشتند. شرکتکنندگان یک پرسشنامهی الکترونیکی را برای اندازهگیری میزان استفاده از فیسبوک، مقایسات اجتماعی فیسبوک، عزت نفس، افسردگی، اضطراب، رضایت از زندگی و سلامت جسمی پر کردند.
میانگین نمرهی عزت نفس شرکتکنندگان بالاتر از حد متوسط بود. پس از انجام تصحیح برای متغیرهای جمعیتی و روانشناختی، مشخص شد که مقایسات رو به بالای مثبت ارتباط معنیداری با علایم جسمی داشتند. این بدان معناست افرادی که بعد از مقایسه با دوستان فیسبوکی که از آنها بهتر هستند، دارای احساسات مثبتی هستند، آگاهی بیشتری را از مشکلات سلامتی گزارش میکنند. دیگر مقایسات ارتباط معنیداری با علایم جسمی نداشتند. افرادی که نقش برجستهتری را برای فیسبوک در زندگی خود قائل بودند، علایم جسمی بیشتری را درک میکردند. دکتر دیب توضیح میدهد که این مطالعه پاسخ این پرسش را نمیدهد که آیا مقایسات اجتماعی موجب تشدید علایم جسمی منفی میشوند یا اینکه افرادی که دارای مشکلات جسمی بیشتری هستند، بیشتر از فیسبوک استفاده میکنند. او گفت:
ما هنوز در حال یادگیری در مورد اثرات مثبت و منفی استفاده از رسانههای اجتماعی هستیم و رابطهی علی و معلولی بین این موضوعات از زمینههای مناسب برای مطالعات آینده است.