نبرد فرمول‌ها؛ مسابقات جهانی اکسل، المپیک ذهن‌های خلاق و سریع

چه کسی تصور میکرد که مایکروسافت اکسل که همیشه نماد کارهای یکنواخت اداری بود، روزی مورد تشویق‌ پرشور تماشاگران قرار گیرد؟

این یار غار دیجیتالی که زمانی محدود به مدلسازی‌های مالی و گزارش‌های بودجه بود، امروز مخاطبان سراسر دنیا را مسحور خود کرده، استادان فرمول‌نویسی را به ستاره‌هایی درخشان بدل ساخته و شبکه‌ی سلول‌های بی‌پایان خود را به میدان نبرد ذکاوت و سرعت تبدیل کرده است.

ایده‌ی مسابقات اکسل از سال ۲۰۱۲ آغاز شد؛ زمانی که رویدادی جسورانه به نام «مدل‌آف» (ModelOff) قالب‌های حوصله‌سربر مسابقات الکترونیک را دگرگون کرد. حتی تصورش هم دور از ذهن است؛ یک عرصه‌ی پر حرارت که در آن خوره‌های اعداد در مسابقاتی پر هیجان برای حل معماهای مالی به ظاهر غیرممکن به رقابت می‌پردازند.

رقابت‌های اولیه اکسل بیشتر به کارشناسان وال استریت اختصاص داشت، اما همین مسابقات جرقه‌ی یک تغییر عظیم را زد، زیرا نرم‌افزار سبز رنگ صفحات گسترده ثابت کرد که می‌توانند فراتر از ابزاری پیش پاافتاده ظاهر شود. اما واقعاً هیجان تماشای کسی که یک جدول پر از اعداد و ارقام می‌سازد، به‌اندازه‌ی هیجان تماشای خشک شدن رنگ دیوار است! پس جادوی واقعی مسابقات اکسل در چیست؟

نقطه‌ی عطف تبدیل اکسل به یک ورزش تماشایی، به سال ۲۰۲۰ برمی‌گردد. پس از توقف برگزاری مدل‌آف، یکی از شرکت‌کنندگان سابق این رقابت‌ها به نام اندرو گریگولیونوویچ (Andrew Grigolyunovich) فرصتی استثنایی را در پیش پای خود دید. او با هدف حرفه‌ای‌تر و جذاب‌تر کردن مسابقات مدل‌آف، رقابتی را با نام «جام جهانی مدل‌سازی مالی» (Financial Modeling World Cup - FMWC) پایه‌گذاری کرد. رقابت FMWC با آزمودن قالب‌های مختلف، به‌تدریج مسابقات اکسل را شکل داد.

Financial Modeling World Cup

تحول دیگر در ۸ ژوئن ۲۰۲۱ رخ داد که اکنون از آن به‌عنوان روز تولد ورزش الکترونیکی اکسل (Excel Esports) یاد می‌شود. در آن روز، FMWC رویدادی با نام «نبرد ۸۸۸» را برگزار کرد؛ رقابتی که در آن هشت شرکت‌کننده به رقابت پرداختند و به‌نوعی، اولین استاندارد مسابقات اکسل را شکل دادند. این رویداد توجه گسترده‌ای را به خود جلب کرد و فقط در عرض ۲۴ ساعت، بیش از ۱۰۰ هزار بازدید در فضای مجازی داشت.

در سال ۲۰۲۲، رقابت‌ها با حمایت رسمی مایکروسافت، اعتبار بیشتری یافتند. این غول فناوری اجازه داد تا نامش به‌طور رسمی به مسابقات افزوده شود و رویداد با عنوان «مسابقات جهانی مایکروسافت اکسل» (MEWC) رسمیت پیدا کند. این حمایت نشان داد که مسابقات اکسل به عنوان یک شاخه‌ی جدید از ورزش‌های الکترونیکی (Esports) مورد پذیرش همگان قرار دارد.

آنچه مسابقات اکسل را جذاب می‌کند، ترکیب منحصربه‌فردی از مهارت‌های فنی، قدرت حل مسئله و فشار رقابتی است. شرکت‌کنندگان با چالش‌هایی فراتر از عملکردهای ساده‌ی صفحه‌گسترده روبه‌رو می‌شوند. آن‌ها ممکن است وظیفه‌ی چرخاندن جدول‌های پیچیده، پایش وضعیت سلامت شخصیت‌های یک بازی ویدیویی، یا حل معماهای دشوار مرتبط با بازی‌های کارتی و تخته‌ای را بر عهده داشته باشند.

با پیشرفت فناوری و وابستگی بیشتر کارها به ابزارهای دیجیتال، نرم‌افزارهایی که در ابتدا فقط برای کارهای اداری طراحی شده بودند، حالا به عنوان بستری برای سرگرمی و رقابت بازتعریف می‌شوند.

به علاوه، این مسابقات نور صحنه را روی افرادی که مهارت آن‌ها معمولاً در ورزش‌های سنتی مورد توجه قرار نمی‌گیرد، می‌اندازد. این رویدادها فرصتی را فراهم می‌کنند تا تحلیلگران مالی و افراد ماهر در داده‌پردازی بتوانند به ستاره‌هایی در دنیای رقابت‌های دیجیتالی تبدیل شوند؛ جایی که توانایی حل مسائل پیچیده به اندازه‌ی قدرت فیزیکی ارزشمند است.

مسابقات جهانی اکسل مایکروسافت در قالب یک رقابت بین‌المللی، نرم‌افزار صفحه‌گسترده‌ی خسته‌کننده را به یک ورزش الکترونیکی مهیج تبدیل کرده و نوابغ اکسل را در نبردی از مهارت‌های دیجیتالی و تحلیل داده به چالش می‌کشد. این رویداد منحصر‌به‌فرد، هم شامل چالش‌های گروهی است و هم برای نابغه‌های تک‌نفره چالش‌هایی دارد. در جام جهانی سال ۲۰۲۵، این رقابت‌ها به گونه‌ای ساختاربندی شده که مسیرهای متعددی برای موفقیت شرکت‌کنندگان فراهم کند:

• مرحله‌ی مقدماتی: این مرحله شامل مجموعه‌ای از رقابت‌های آنلاین در طول سال است که به نام «نبردهای ورزش الکترونیکی اکسل» (Excel Esports Battles) شناخته می‌شود. این مسابقات نه‌تنها به‌عنوان انتخابی برای مرحله‌های بعدی عمل می‌کنند، بلکه فرصتی را برای شرکت‌کنندگان فراهم می‌آورند تا مهارت‌های خود را در برابر رقابت‌های بین‌المللی تقویت کنند.
• مرحله‌ی حذفی: شرکت‌کنندگانی که از مرحله‌ی مقدماتی عبور کنند، وارد دورهای حذفی آنلاین می‌شوند که در آن رقابت‌ها شدت بیشتری می‌گیرد. این مرحله‌ها، سطح شرکت‌کنندگان را بیشتر غربال کرده و بهترین‌های این رقابت‌ها را برای فینال حضوری مشخص می‌کند.
• فینال بزرگ: نقطه‌ی اوج این رقابت‌ها یک رویداد حضوری و پرهیجان در لاس وگاس است، جایی که برترین متخصصان اکسل در دنیا، رو در رو در برابر یکدیگر رقابت می‌کنند. این مسابقه‌ها با حضور تماشاگران برگزار می‌شود و تحلیلگران اکسل نیز به تفسیر رقابت‌ها می‌پردازند.

عنوان رسمی مسابقات مالی اکسل، تداعی‌کننده‌ی چالش‌های مربوط به حوزه‌ی مالی است، اما این نام بازتاب‌دهنده‌ی تمام رقابت‌های موجود نیست. بااین‌حال، مدل‌سازی مالی همچنان یکی از بخش‌های اصلی رقابت‌ها محسوب می‌شود. مسابقات MEWC از شرکت‌کنندگان در مجموعه‌ای متنوع از چالش‌های پیچیده‌ی اکسل آزمون می‌گیرد. این رقابت‌ها فراتر از کارهای ساده‌ی معمول هستند و مهارت‌های پیشرفته‌ای را طلب می‌کنند. برخی از مهم‌ترین انواع چالش‌ها شامل موارد زیر هستند:

در ماده‌ی مدل‌سازی مالی، از رقبا خواسته می‌شود تا سناریوهای تجاری پیچیده‌ای را مدل‌سازی کنند و بهترین تصمیم‌ها را برای رسیدن به نتایج بهینه بگیرند. این نوع چالش‌ها، کاربردهای اکسل را در دنیای واقعی و محیط‌های کسب‌وکار نشان می‌دهد.

تنوع در چالش‌های این ماده‌ی ورزشی باعث می‌شود که شرکت‌کنندگان تنها به دانش فنی وابسته نباشند، بلکه خلاقیت، سرعت و توانایی مدیریت فشار را نیز به نمایش بگذارند.

در بخش تحلیل داده، رقبا باید مجموعه‌ی داده‌های حجیمی را تجزیه و تحلیل کرده، الگوها و اطلاعات مهم را استخراج کنند و نتایج را به شکلی شفاف و خلاصه ارائه دهند. مهارت‌های پردازش داده و مصورسازی اطلاعات (مانند رسم نمودارها) در این مرحله بسیار حیاتی است.

نوید عموزاده

ساخت نمودار گرافیکی در اکسل؛ راهنمای تبدیل تصاویر به ستون‌ های نمودار در اکسل

مطالعه '8

یکی از بخش‌های غیرمنتظره‌ی رقابت‌های اکسل، توسعه‌ی بازی در محیط اکسل است! در برخی از مراحل مسابقه، از شرکت‌کنندگان خواسته می‌شود که یک بازی قابل اجرا در اکسل ایجاد کنند. چالش‌های قبلی شامل ساخت بازی‌هایی مانند دستگاه اسلات، مسابقه‌ی قایقرانی و حتی بازی‌هایی شبیه به سوپر ماریو بوده است.

بخش معماهای منطقی شامل تست‌های هوش و معماهای منطقی نیز هست. این چالش‌ها توانایی حل مسئله و تفکر خلاقانه‌ی شرکت‌کنندگان را محک می‌زنند.

علاوه بر مسابقات اصلی، یک بخش ویژه تحت عنوان «چالش دانشگاهی» نیز در این رقابت‌ها وجود دارد که شامل رویدادهای فردی و تیمی برای دانشجویان است. این بخش، فرصتی برای نمایش استعدادهای جدید اکسل فراهم می‌کند و به دانشجویان امکان می‌دهد مهارت‌های خود را در سطحی بین‌المللی به نمایش بگذارند.

مسابقات جهانی اکسل از یک سیستم امتیازدهی دقیق و پیچیده استفاده می‌کند که در آن هم دقت و هم سرعت اهمیت دارد. هر چالش شامل چندین سؤال یا وظیفه‌ی مختلف است. امتیاز هر بخش نیز بر اساس میزان دشواری آن تعیین می‌شود.

برای تضمین عدالت بین مراحل مختلف مسابقه، امتیازات در نهایت نرمال‌سازی می‌شوند. یعنی امتیاز نفر اول در هر مرحله، برابر با ۱۰۰۰ در نظر گرفته شده و امتیازات سایر شرکت‌کنندگان به نسبت عملکرد خود تنظیم می‌شود.

در رقابت‌های اکسل، زمان نقش مهمی دارد. شرکت‌کنندگانی که چالش‌ها را سریع‌تر تکمیل کنند، امتیازات اضافه دریافت می‌کنند. در برخی از ماده‌ها، به ازای هر دقیقه‌ی صرفه‌جویی شده، تا ۱۰ امتیاز اضافی داده می‌شود، اما این امتیازات تنها در صورتی تعلق می‌گیرند که شرکت‌کننده، امتیاز بالایی در خود چالش‌ها به دست آورده باشد.

در فینال حضوری مسابقات، شرایط حتی سخت‌تر می‌شود. شرکت‌کنندگان باید در کمتر از ۳۰ دقیقه چالش‌های پیچیده‌ای را حل کنند، آن‌هم در حالی که تماشاگران و مفسران مسابقه، لحظه‌به‌لحظه‌ی عملکرد آن‌ها را تحلیل می‌کنند.

یکی از مهم‌ترین استراتژی‌ها، استفاده‌ی بهینه از میانبرهای صفحه‌کلید است. کاهش وابستگی به ماوس، به رقبا کمک می‌کند تا چندین ثانیه‌ی حیاتی در زمان حل مسائل صرفه‌جویی کنند. توابعی مانند XLOOKUP و ترکیب INDEX و MATCH از پرکاربردترین ابزارها در بین نخبگان این رقابت‌ها هستند، چرا که امکان جستجوی سریع و انعطاف‌پذیر داده‌ها را فراهم می‌کنند.

همچنین، توانایی رسم نمودارهای گویا، نقش مهمی در تعیین برنده‌ی نهایی ایفا می‌کند. توانایی نمایش داده‌های پیچیده به شکلی واضح و قابل درک می‌تواند تفاوت بین پیروزی و شکست را رقم بزند. به همین دلیل، قهرمانان اکسل نه‌تنها در تحلیل داده‌ها، بلکه در طراحی و ارائه‌ی اطلاعات نیز مهارت بالایی دارند.

مسابقات جهانی مایکروسافت اکسل به عنوان ترکیبی منحصربه‌فرد از مهارت‌های صفحه‌گسترده و ورزش‌های الکترونیکی رقابتی شناخته می‌شود و شرکت‌کنندگانی از سراسر دنیا را به خود جذب می‌کند. این رقابت‌ها، طیف گسترده‌ای از مهارت‌ها، از ابتدایی تا پیشرفته را به چالش می‌کشد.

به عنوان اصلی جدایی ناپذیر در رقابت‌ها، مسابقات جهانی اکسل به درک جامعی از قابلیت‌های اکسل نیاز دارد. با کمک توابع موجود، از LAMBDA گرفته تا ابزارهای پرکاربردی مانند PivotTable و SUMIF، شرکت‌کنندگان باید در کوتاه‌ترین زمان، بهترین راه‌حل را پیدا کنند. به‌علاوه، شرکت‌کنندگان باید توانایی ایجاد مدل‌های پیچیده، فرم‌های تعاملی و قالب‌های سفارشی را داشته باشند. تسلط بر PivotTables، Power Query و فرمول‌های پیشرفته‌ای همچون INDEX MATCH، OFFSET و SUMPRODUCT برای موفقیت ضروری است.

اما سرعت تنها عامل موفقیت نیست. همان‌طور که گریگولیونویچ اشاره می‌کند: «می‌توانید خیلی سریع کلیک کنید، اما باید توابع درست را بدانید. اگر از توابع LAMBDA آگاهی داشته باشید، احتمالاً عملکرد بهتری نسبت به کسی خواهید داشت که فقط تایپ سریعی دارد، اما این توابع را نمی‌شناسد.»

زهرا شفیعی

بیش‌از ۱۰ ترفند اکسل برای صرفه‌‌جویی در زمان انجام پروژه

مطالعه '10

یکی از مهم‌ترین مهارت‌ها برای شرکت‌کنندگان، بهره بردن از آرایه‌های پویا است. این ابزار قدرتمند امکان انجام محاسبات همزمان روی چندین سلول را فراهم می‌کند و در رقابت‌هایی که هر ثانیه اهمیت دارد، موجب صرفه‌جویی در زمان می‌شود. به علاوه، تسلط بر توابع جستجو مانند VLOOKUP و XLOOKUP نیز برای بازیابی و تجزیه و تحلیل سریع داده‌ها ضروری می‌باشد.

اما مهارت‌های فنی تنها عامل تعیین‌کننده‌ی پیروزی نیستند. شرکت‌کنندگان موفق باید توانایی کار در شرایط فشار شدید را نیز داشته باشند. برخی چالش‌ها دارای محدودیت زمانی ۲۰ تا ۳۰ دقیقه هستند و شرکت‌کنندگان باید سریع موقعیت را ارزیابی کرده و تصمیم بگیرند.

در حالی که مهارت‌های فنی اهمیت زیادی دارند، شرکت‌کنندگان باید ذهنیتی استراتژیک نیز داشته باشند. این موضوع شامل تجزیه و تحلیل سریع مشکلات، شناسایی مؤثرترین راه‌حل و اجرای دقیق آن می‌شود. همان‌طور که تیم هنگ، یکی از متخصصان برتر اکسل، توضیح می‌دهد:

موضوع فقط دانستن توابع نیست، بلکه دانستن زمان و نحوه‌ی استفاده از آن‌ها به طور مؤثر نیز تعیین کننده است.

- تیم هنگ، متخصص اکسل

در فینال هیجان‌انگیز که در سالن HyperX Arena در لاس‌وگاس برگزار شد، مایکل جارمن، مدیر مدل‌سازی مالی از تورنتو، توانست عنوان قهرمانی مسابقات جهانی اکسل ۲۰۲۴ را از آنِ خود کند. پیروزی جارمن کار ساده‌ای نبود. او در رقابتی نفس‌گیر، در ۳۰ ثانیه‌ی پایانی، اندرو نِگای، قهرمان سه دوره‌ی متوالی را شکست داد. جارمن در سال‌های گذشته همیشه یکی از مدعیان اصلی قهرمانی بود و بارها به مراحل پایانی رسیده بود. اما در فینال ۲۰۲۴ توانست کمربند قهرمانی و جایزه‌ی ۵٬۰۰۰ دلاری را به خانه ببرد.

پیش از درخشش جارمن، اندرو نِگای بود که بی‌رقیب بر دنیای اکسل حکومت می‌کرد. این متخصص آمار و محاسبات بیمه از شهر سیدنی استرالیا، به مدت سه سال متوالی قهرمان مسابقات بود و همین باعث شد که لقب نابودگر را به او بدهند. نِگای به دلیل توانایی شگفت‌انگیزش در حل چالش‌های غیرمنتظره مشهور بود.

مسابقات جهانی اکسل فقط به افراد حرفه‌ای و نام‌های شناخته‌شده اختصاص ندارد، بلکه بستری برای درخشش استعدادهای جدید نیز فراهم می‌کند. نمونه‌ای از این اتفاق را می‌توان در بنیامین وبر، دانشجوی دانشگاه علوم کاربردی و تکنیکی وین، مشاهده کرد که با موفقیت در رقابت‌ها، نشان داد که مهارت‌های اکسل در سطحی جهانی مورد توجه بوده و استعدادهای جدید می‌توانند از محیط‌های دانشگاهی نیز به این رقابت‌ها راه پیدا کنند.

مسابقات جهانی مایکروسافت اکسل در سال ۲۰۲۵ به اوج جدیدی خواهد رسید و بر موفقیت فصل پیشین بنا خواهد شد. فصل جدید یک برنامه‌ی جاه‌طلبانه را معرفی می‌کند که شامل ۹ مسابقه‌ی مقدماتی تحت عنوان «راهی به لاس‌وگاس» در طول سال خواهد بود.

رقابت‌های اولیه به عنوان مرحله‌ی مقدماتی برای رویداد اصلی عمل می‌کنند و هر مسابقه ۱۰ جایگاه ارزشمند برای مرحله‌ی نهایی مسابقات ارائه می‌دهد. این ساختار، نه تنها فرصت‌های متعددی را برای قهرمانان مشتاق اکسل فراهم می‌کند، بلکه تضمین می‌کند که در طول سال، مسابقات با هیجان بالا به طور مداوم برگزار شوند. در نهایت فینال بزرگ برای اوایل دسامبر ۲۰۲۵ در لاس‌وگاس برنامه‌ریزی شده است.

افزایش محبوبیت ورزش‌های الکترونیکی اکسل را می‌توان در تعداد فزاینده‌ی شرکت‌کنندگان مشاهده کرد. نخستین مسابقه‌ی «راهی به لاس‌وگاس» در سال ۲۰۲۵ رکورد جدیدی با ۳۶۷ شرکت‌کننده ثبت کرد که گسترش روزافزون این ورزش را برجسته می‌کند. این رشد چشم‌گیر، احتمالاً تحت تأثیر پوشش رسانه‌ای اخیر، از جمله گزارش نیویورک تایمز، قرار گرفته که ورزش‌های الکترونیکی اکسل را به جریان اصلی رسانه‌ای معرفی کرده است.

با پیشرفت فصل ۲۰۲۵، انتظار می‌رود که علاوه‌بر مهارت‌های فردی، تحولات جدیدی در رقابت‌های تیمی و مربیگری استراتژیک نیز دیده شود. دستورالعمل مسابقات همچنان در حال تکامل هستند و ممکن است در آینده شامل رقابت‌های گروهی و حتی تایم‌اوت‌های استراتژیک برای بحث‌های تاکتیکی شوند.

با ترکیبی از تفکر تحلیلی، حل سریع مسائل و اکنون ادغام هوش مصنوعی پیشرفته، مسابقات جهانی مایکروسافت اکسل ۲۰۲۵ آماده است تا مخاطبان جهانی را مجذوب خود کند و ثابت کند که محبوب‌ترین نرم‌افزار صفحه‌گسترده دنیا می‌تواند به یک رقابت الکترونیکی مهیج تبدیل شود.

مسابقات اکسل در حال تغییر نگاه کاربران به نرم‌افزار اکسل و افرادی است که در استفاده از آن مهارت دارند. اکسل که زمانی ابزاری فقط برای پردازش داده‌های عددی به حساب می‌آمد، اکنون به عنوان یک بستر برای نمایش خلاقیت، مهارت‌های حل مسئله و توانمندی‌های تحلیلی شناخته می‌شود. به شرکت‌کنندگان دیگر به عنوان کارمندان ساده‌ی دفتری نگاه نمی‌شوند، بلکه به عنوان ستارگان بالقوه‌ای در نظر گرفته می‌شوند که استعدادهای خود را در این مسابقات نشان می‌دهند.

شرکت‌کنندگان با سناریوهای مختلفی مواجه می‌شوند، از مدل‌سازی انتخابات، تا بازی‌های ویدئویی مبتنی بر اکسل، همه‌ی این‌ها در حالی است که با زمان محدود و در رقابت با یکدیگر مبارزه می‌کنند. این چالش‌های متنوع نه تنها مهارت‌های فنی را آزمایش می‌کنند، بلکه توانایی تفکر خلاقانه و عملکرد تحت فشار را نیز مانند رقابت‌های سنتی ورزش‌های الکترونیکی می‌سنجند.

همزمان با رشد چشمگیر مسابقات جهانی اکسل، برگزارکنندگان برنامه‌های بلندپروازانه‌ای برای آینده دارند. گریگولیونویچ امیدوار است که میزان جایزه‌ی این رقابت‌ها را به ۱ میلیون دلار افزایش داده و نیز دامنه‌ی این مسابقات را گسترش دهد. برگزارکنندگان این رقابت‌ها به طور غیررسمی به آینده‌ای فکر می‌کنند که در آن مسابقات اکسل با ورزش‌های الکترونیکی سنتی رقابت خواهد کرد و حرفه‌ای‌ها برای جوایز میلیون دلاری و شناخت گسترده مبارزه خواهند کرد.

با توجه به رشد سریع و پیچیدگی‌های روزافزون مسابقات جهانی اکسل، اهداف بلندپروازانه‌ی گریگولیونویچ چندان هم دور از ذهن نیست. مسابقات جهانی اکسل نمونه‌ای بارز از این است که چگونه حتی مهارت‌های غیرمنتظره نیز می‌توانند در کانون توجه قرار گیرند و مرزهای بین ورزش‌های سنتی، ورزش‌های الکترونیکی و رقابت‌های فکری را محوتر کنند.