از سال ۲۰۱۴ که رقابتهای فرمول E شروع شد، تب نمایش تواناییهای خودروهای برقی بالا گرفته است. فصل سوم این رقابتها با رانندگیهای تماشایی و مقام قهرمانی لوکاس دی گراسی همراه بود. مسابقه در شهرهای بزرگ، صحنههای هیجانانگیز و حمایت شرکتهای مهم همچون آئودی، به رشد فرمول E کمک فراوانی کرد. اما این سری مسابقات هنوز مشکلات زیادی دارد که در ادامه به چند مورد مهم اشاره میکنیم.
محدودیت در انتخاب لاستیک
به نظر میرسد محدودیت در انتخاب و استفاده لاستیک، از ملزومات هر سری مسابقات اتومبیلرانی باشد؛ اما در فرمول E این مسئله قدری فرق میکند.
در دور زمانگیری، خودروها حدود ۲۰۰ کیلووات (۲۷۰ اسب بخار) نیرو تولید میکنند و در عرض ۳ ثانیه به سرعت ۱۰۰ کیلومتر بر ساعت میرسند. در هنگام مسابقه، قدرت خودروها به ۱۷۲ کیلووات (۲۳۰ اسب بخار) کاهش پیدا میکند. فارادی فیوچر میگوید خودروی ۸۸۰ کیلوگرمی این کمپانی، به حداکثر سرعت ۲۴۱ کیلومتر بر ساعت میرسد. البته در پیستهای مسابقات فرمول E برای رسیدن خودرو به حداکثر سرعت، مسیرهای مستقیم زیادی وجود ندارد.
خودروهای مسابقات فرمول یک و مسابقات جهانی استقامت، لاستیکهای مخصوص برای شرایط آب و هوایی خشک و بارانی دارند. اما خودروهای فرمول E فقط مجاز به استفاده از لاستیک میشلنِ چهارفصل (All-weather) هستند که دقیقا مشابه لاستیکهای موجود در فروشگاههای محلی است.
این محدودیت به دلیل ایجاد تشابه شرایط مسابقات با شرایط رانندگی خارج از مسابقات است؛ ولی به نظر میرسد به ظرفیت باتریهای خودروها هم مربوط باشد. هر چند که تماشای سر خوردن خودروها در پیست جالب است؛ ولی این مسابقات برای نمایش توانایی خودروهای برقی ایجاد شده است. بهجای اینکه خودروها را با لاستیکهای معمولی جادهای محدود کنیم، بهتر است لاستیکهای مسابقهای در اختیارشان بگذاریم و توانایی واقعی پیشرانههای برقی را نشان دهیم.
تعویض خودرو در میانه مسابقه
افرادی که مسابقات فرمول E را ندیدهاند یا با خودروی برقی رانندگی نکردهاند، از محدودیت مسافتی که میتوان با این خودروها طی کرد، اطلاعی ندارند. به دلیل اینکه خودروهای فعلی مسابقات فرمول E نمیتوانند با یک بار شارژِ باتری مسابقه را تمام کنند، در نیمه مسابقه به جایگاه تیم میروند و خودرو خود را با نمونهی دیگر و شارژ شده تعویض میکنند.
نگرانی از خالی شدن باتری، یکی از مشکلات اساسی افرادی است که به خودروهای برقی روی میآورند. این مشکل بهشدت بر مسابقات با خودروی برقی تأثیرگذار است و باید حل شود. در زمان شکلگیری مسابقات فرمول E، ایده تعویض باتری در مسابقه مطرح شد، ولی فدراسیون بینالمللی اتومبیلرانی به دلیل امنیت بیشتر، تصمیم گرفت بدنه خودرو بسته بماند و باتری غیر قابل جدا شدن باشد.
خوشبختانه مؤسسان مسابقات فرمول E از این مشکل آگاه هستند. فصل ۲۰۱۸ پایانی برای باتریهای ۲۸ کیلووات ساعت خواهد بود و باتریهای ۵۴ کیلووات ساعت که ظرفیت ماندگاری در طول یک مسابقهی کامل را دارند، جایگزین خواهند شد. البته هنوز هم باید یک فصل از مسابقات را با دیدن تعویض خودرو در میانه مسابقه طی کنیم.
نمایش بهتر پشت پردههای فرمول E
با اینکه این خودروها جعبهدنده ۸ سرعته یا سیستم سوخترسانی پیچیده ندارند، اما باز هم راننده پشت فرمان کارهای زیادی برای انجام دادن دارد. خودروهای فرمول E جعبهدنده ۲ سرعته دارند و روی فرمان آنها پر از انواع دکمهها است که راننده بهطور دائم در حال دستکاری آنها است.
یکی از جالبترین جنبههای فرمول یک، نحوه مدیریت لاستیکها و سوخت در خودرو است. فرمول E میتواند از فناوری بهکاررفته در این خودروها نمایش بهتری ارائه دهد. مثلا راننده در حال استفاده از کدام حالت مصرف انرژی است یا مجموع زمان ترمز کردن و گاز دادن راننده چقدر است تا بیننده درک بهتری از دلایل برتری یک راننده بر رانندهی دیگر پیدا کند.
فصل ۲۰۱۸
فدراسیون جهانی اتومبیلرانی (FIA) توجه ویژهای به فصل ۲۰۱۸ مسابقات فرمول E دارد. برای اولین بار FIA نظارت مستقیمی بر طراحی خودروها دارد و مدیریت محدودیتهای موجود را بر عهده گرفته است. با اینکه ژان تات جزئیاتی از خودروها که ماه قبل در مونترال در اختیار شرکای مهم مسابقات فرمول E قرار گرفته بود، فاش نکرده است؛ اما به نظر میرسد طراحی آیندهنگرانه، قدم بزرگی برای تغییر از ظاهر کلاسیک تکصندلی باشد.
همچنین گفته شده است که ظاهر جدید، با طراحی شرکت اسپارک (Spark Technologies) که اوایل سال جاری منتشر شد، بسیار متفاوت خواهد بود (تصویر زیر).
باور بر این بوده است که کانال هوایی بدنه خودرو فقط بخشی از باله عقب نیست؛ بلکه جزئی از طراحی بدنه به شمار میرود. انتظار میرود اتاقک محافظ هیلو (Halo) که در مسابقات فرمول یک ۲۰۱۸ استفاده خواهد شد، در خودروهای فرمول ای نیز به کار گرفته شود.
ژان تات میگوید:
میخواهیم چند شگفتی قابل توجه داشته باشیم. خودروهای فصل ۵ مسابقات با داشتن تجهیزات ایمنی و فناوریهای جدید، شما را شگفتزده میکنند. بزرگترین تغییر در مسابقات، مجاز بودن فقط یک خودرو به ازای هر مسابقه و هر راننده است. در مسابقات اتومبیلرانی، برای من فرمول E رؤیایی است.
خودرو فصل ۵ در ماه سپتامبر امسال بهصورت محرمانه آزمایش میشود و در بهار ۲۰۱۸، هر خودروساز شرکتکننده در مسابقات، یک خودرو برای آزمایش محرمانه آماده میکند. خودروسازان علاوه بر ۱۵ روز قبل از شروع مسابقات، ۸ روز دیگر نیز برای آمادهسازی فرصت خواهند داشت.
آیندهی فرمول E امیدوارکننده است
به نظر تات، بعد از اعلام دولتهای بریتانیا و فرانسه مبنی بر اینکه از سال ۲۰۴۰ فروش خودروهای سواری و ونهایی که فقط احتراق داخلی دارند، ممنوع خواهد شد، جایگاه فرمول E بهتر شده است. تات اضافه کرد:
فرمول E یک نمایش و یک آزمایشگاه است. مردم طرفدار نمایشهای سرگرمکننده هستند؛ به همین دلیل ما هم میخواهیم این مسابقات سرگرمکننده باشد.
این مرد فرانسوی اذعان کرد که نظر مثبت پورشه، بیامو آئودی و مرسدس برای پیوستن به فرمول E، تمام نگرانیها در مورد محبوبیت این مسابقات در بین خودروسازان را از بین برده است.
تات افزود:
مطمئن نبودیم کدام شرکتها وارد مسابقات شوند. مانند افتتاح یک رستوران که بعد از باز کردن آن تمام تلاشت را میکنی و اصلا نمیدانی که چه کسی برای غذا خوردن به رستوران خواهد آمد، شروع فرمول E به همین صورت بود.در این سری مسابقات با برگزارکننده و فدراسیون جهانی اتومبیلرانی رابطه خوبی ایجاد شده است و واقعا به این سری ایمان داریم. حالا میبینیم که شرکتهای خودروسازی برای پیوستن به فرمول E با یکدیگر رقابت میکنند. ما هم دقیقا همین را میخواستیم.
سخن آخر
یکی از تماشاییترین صحنههای فرمول E سبقت گرفتنهای پیاپی است. ترکیب پیستهای خیابانی باریک و مسافت کم، یعنی جابهجایی مداوم و تصادفهای شدید که به دلیل فاصلهی کم خودروها از یکدیگر، اجتنابناپذیر است.
آیا تابهحال مسابقات فرمول E را تماشا کردهاید؟ به نظر شما در چه زمینههایی از این سری مسابقات، باید تغییرات اعمال شود؟