معاون وزیر ارتباطات: انحصار آموزش در یک پیام‌رسان به‌گروگان‌گرفتن آینده کودکان است

جمعه‌شب، موضوع برنامه‌ی پرسشگر شبکه‌ی آموزش سیما درباره‌ی بررسی عدالت آموزشی و آموزش آنلاین بود. مهدی شرفی، سرپرست مرکز برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات وزارت آموزش‌وپرورش، امیر ناظمی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان فناوری اطلاعات و رضا تقی‌پور، عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی، از حاضران در این برنامه بودند. در برنامه‌ی پرسشگر اعلام شد در سه ماه گذشته و به‌دنبال همه‌گیری ویروس کرونا که به تعطیلی موقت مدارس منجر شد، شبکه‌ی آموزشی کشور ۱۸ میلیون گیگابایت دیتا ازطریق پیام‌رسان‌ها مبادله کرده است. هزینه‌ی ارسال و دریافت این حجم از دیتا رقمی معادل ۴۰ میلیارد تومان است.

مهدی شرفی، سرپرست مرکز برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات وزارت آموزش‌وپرورش، درباره‌ی این هزینه و تعارض آن با اصل رایگان‌بودن آموزش‌وپرورش که در قانون اساسی ایران به آن اشاره شده، به کاهش هزینه‌های رفت‌و‌آمد خانواده‌ها باتوجه‌به تعطیلی مدارس اشاره کرد و گفت این وزارتخانه در تلاش است هزینه‌های دسترسی به شبکه‌ی شاد رایگان شود تا از این طریق دانش‌آموزان ساده‌تر به شبکه‌ی اختصاصی آموزش‌وپرورش دسترسی داشته‌ باشند.

امیرناظمی، رئیس سازمان فناوری اطلاعات، برای رایگان‌شدن این خدمان دو پیشنهاد مطرح کرد. او گفت:

راه‌حل اول، این است که این دو باند فرکانسی (باندهای ۷۰۰ و ۸۰۰) آزاد شود که در مدت یک هفته آن را بالا می‌آوریم و اینترنت برای آموزش‌وپرورش رایگان می‌شود. راه‌حل دوم، این است که در شبکه‌ی ملی اطلاعات ظرفیت داریم و حاضریم اینترنتی را رایگان کنیم که دولت می‌فروشد؛ به‌شرط آنکه اپراتورها آن را رایگان دراختیار مردم قرار دهند. کل هزینه‌ای که دولت متحمل می‌شود، ۸ درصد است. دلیل افزایش هزینه این است که به‌نظر می‌رسد مکانیزم‌های مالی را طوری تنظیم کرده‌ایم که به‌ضرر مردم و به‌نفع منافع گروهی باشد. آموزش را به پیام‌‌رسان انحصاری تقلیل داده‌اند که درست نبود و ما آینده کودکانمان را به گروگان گرفته‌ایم.

 نرخ نفوذ اینترنت در کشور ۹۰ درصد است و جزو یک‌چهارم مثبت دنیا هستیم. سال ۱۳۹۲ ضریب نفوذ اینترنت در آمریکا ۷۴ درصد بود و ضریب نفوذ اینترنت در ایران ۲۲ درصد. توان زیادی برای افزایش دسترسی به اینترنت صرف کردیم. بررسی‌های ما نشان می‌دهد امروز درحدود ۷۰ میلیون ابزار هوشمند‌ به شبکه متصل است؛ اما این میزان تجهیزات همه به‌صورت برابر میان خانواده‌ها توزیع نشده‌است. ممکن است خانواده‌ای چهار گوشی هوشمند و خانوده‌ی دیگر فقط یک گوشی داشته یا اصلا نداشته باشد. در چنین وضعیتی، این سؤال مطرح می‌شود که آیا کودکان اجازه‌ی استفاده از تجهیزات پدر‌و‌مادرهای خود را خواهند داشت یا خیر؟درباره‌ی دردسترس‌بودن ابزار باید گفت همه‌ی مردم یک کشور پول دارند که ابزار بخرند؟ این امر به اقتصاد کشور برمی‌گردد و در بخش خدمات نیز پلتفرم‌ها و نرم‌افزارها بسیار مهم هستند.

معاون وزیر ارتباطات کیفیت محتوای تولیدشده در این حوزه را پایین‌تر از استانداردهای مدنظر اعلام کرد و گفت:

محتوا را معلم برای دانش‌آموزان خود تولید می‌کند؛ اما محتوای آموزشی متعدد و فیلم‌های حرفه‌ای قابل‌استفاده برای عموم وجود ندارد. هیچ‌کدام از این شاخص‌ها در وضع بهینه نیست. در حوزه‌ی زیرساخت اینترنت، فاصله‌ی ما با دنیا خیلی زیاد نیست؛ اما در شاخص خدمات و محتوا فاصله داریم. در محتوا هم وضع ما از همه بدتر است و در حوزه‌ی خدمات در میانه قرار داریم.

به‌گفته‌ی ناظمی، بررسی‌ها نشان می‌دهد تقریبا ۵۰ درصد خانواده‌ها از ابزارهای هوشمند برخوردار هستند و از این میزان ۱۰ درصد دانش‌آموزان ابزار شخصی خود را دارند و در ۴۰ درصد دیگر خانواده‌ها، این ابزار برای سایر اعضای خانواده است. رئیس سازمان فناوری اطلاعات پیشنهاد داد برای افزایش عدالت آموزشی، آموزش مجازی به بسترهای آفلاین مانند CD و DVD یا پلتفرم‌هایی مانند تلویزیون منتقل شود.

هم‌اکنون از ۹۰ درصد افرادی که به پهن‌باند دسترسی دارند، ۱۰ درصدشان از پهن‌باند ثابت و ۸۰ درصدشان از پهن‌باند سیار استفاده می‌کنند. این در حالی است که دسترسی به پهن‌باند سیار بسیار هزینه‌برتر از پهن‌باند ثابت است. اگر باند فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰ دراختیار صدا‌و‌سیما آزاد می‌شد، امکان توسعه‌ی پهن‌باند ثابت بیش‌ازپیش فراهم بود.

تقی‌پور، عضو حقیقی شورای عالی فضای مجازی، تلاش‌نکردن دولت برای راه‌اندازی شبکه‌ی ملی اطلاعات را دلیل اصلی گرانی هزینه‌های استفاده از خدمات آموزشی در دوره‌ی شیوع کرونا اعلام کرد و گفت:

در کشور ما، تلاش شده برابر با قانون اساسی رایگان‌بودن آموزش رعایت شود و مدارس و دولت هزینه‌ای بابت آموزش از خانواده‌ها طلب نکنند؛ اما تأمین هزینه‌ی اینترنت و پهنای باند بحث دیگری است. در شورای عالی فضای مجازی، بحث شده که باید با ایجاد شبکه‌ی ملی اطلاعات، تفاوتی بین پهنای باند داخل و خارج قائل شویم و این هزینه می‌تواند تا یک‌دوازدهم کاهش یابد و دراین‌زمینه تلاش‌های شده است. به‌عنوان مثال، اکنون برای استفاده از پیام‌رسان‌های داخلی یک‌سوم و برای سایت‌های داخلی یک‌دوم هزینه‌ی اینترنت از مشترکان دریافت می‌شود. فلسفه اصلی شبکه‌ی ملی اطلاعات همین بوده و تاکنون محقق نشده و این مطالبه‌ای عمومی است. دو سند در این زمینه تصویب و چهارچوب کار مشخص شده و از اینجا به‌بعد، وظیفه‌ی دولت بوده است که بودجه تصویب و آن را اجرا می‌کرد که اکنون درصد کمی اجرا شده است.

او درباره‌ی باندهای فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰ که دولت می‌گوید دراختیار صداوسیما است و آزادسازی آن‌ها باعث افزایش کیفیت و کاهش هزینه‌ها می‌شود، گفت:

در‌حال‌حاضر مشکل ما توسعه‌ی پهنای باند و مشکل فرکانس‌های صداوسیما نیست؛ زیرا اول اینکه اپراتورهای ما تجهیزاتی در این باند ندارند که بتوانند پهنای باند را افزایش دهند؛ دوم اینکه توسعه‌ی شبکه ما نامتجانس است و بین شبکه ثابت و موبایل تفاوت وجود دارد و آن نرم را رعایت نکردیم و شبکه را در قالب بی‌سیم توسعه دادیم و هزینه‌اش گران‌تر تمام می‌شود. همچنین در مصرف فرکانس باید مباحث اقتصادی را لحاظ کنیم. ازنظر فنی قاطعانه می‌گویم اپراتوری تجهیزات راه‌اندازی فرکانس را ندارد. اگر می‌خواستیم حافظ منافع مردم باشیم، باید شبکه ملی اطلاعات را راه می‌انداختیم.

ناظمی در پاسخ به این ادعای تقی‌پور گفت:

ایرانسل رسما اعلام کرده تجهیزاتش آماده است و باید حافظ منافع مردم باشیم.

مهدی شرفی، سرپرست مرکز برنامه‌ریزی و فناوری اطلاعات وزارت آموزش‌وپرورش، نیز اعلام کرد هم‌اکنون درحدود ۱۱ میلیون و ۳۰۰ هزار دانش‌آموز به شبکه‌ی دانش‌آموزی «شاد» متصل شده‌اند و بیش از پنج‌هزار محتوای آموزشی روی این شبکه بارگذاری شده است. شرفی می‌گوید کاربران این شبکه از آن راضی بوده‌اند و پیش از ایجاد این شبکه، چون معلمان و دانش‌آموزان از بسترهای دیگر استفاده می‌کردند، هزینه‌شان برای اتصال به شبکه‌ی بیشتر بود. حال باتوجه‌به اینکه این پلتفرمی ایرانی است، هزینه‌ها بسیار کاهش یافته است. او تأکید کرد شاد درحدود ۱۲ میلیون نصب مستمر داشته و تنها کانال رسمی آموزش به‌شمار می‌آید.