گزارش سالانه بازار منتشر شد؛ نگاهی بر صنعت برنامه‌های اندرویدی موبایل در سال ۹۸

فروشگاه اپلیکیشن و محتوای بازار که اغلب با عنوان کافه‌بازار شناخته می‌شود، امروز به‌عنوان بزرگ‌ترین مارکت مخصوص اپلیکیشن‌‌ها و بازی‌های اندرویدی ایرانی شناخته می‌شود. بازار را باید اولین محصولی خواند که توسط هلدینگ هزاردستان ارائه می‌شود. اکثر کاربران داخلی گوشی‌ها و تبلت‌های اندرویدی، برای دریافت بازی‌ها و برنامه‌های موردنظر خود از سرویس بازار استفاده می‌کنند. به‌علاوه، توسعه‌دهنده‌های اندرویدی نیز با بهره‌گیری از سرویس داخلی، درآمدزایی آسان‌تری را برای خود رقم می‌زنند. درنتیجه می‌توان آمار کاربران و روندهای رخ داده در بازار را با مقیاس مناسبی نشان‌دهنده‌ی بازار اپلیکیشن موبایل در ایران دانست. بررسی گزارش سالانه‌ی این شرکت، دید خوبی از وضعیت کنونی و رخدادهای پیش‌روی صنعت برای کاربران و توسعه‌دهنده‌ها ایجاد می‌کند.

اپلیکیشن بازار در سال ۹۸ رشد قابل‌توجهی را داشته و آمار ۴۱ میلیون نصب فعال برای آن گزارش می‌شود. تعداد دانلودها و به‌روزرسانی‌ها ازطریق بازار، در سال ۹۸ به ۱/۸۵ میلیارد بار رسید. در خلاصه‌ی آماری سال ۹۸، به تعداد خریداران محصول دیجیتال در بازار هم اشاره می‌شود که در سال ۹۸، به ۳/۷ میلیون کاربر رسید. خریداران مذکور، با ثبت بیش از ۲۴ میلیون تراکنش مالی، درآمد ۱۸۹ میلیارد تومانی خالص را برای توسعه‌دهنده‌‌ها فراهم کردند که رشد ۸۳ درصدی را نسبت به سال ۹۷ نشان می‌دهد.

تعداد کاربران ثبت‌نامی در بازار، طی سال ۹۸ به ۴۳ میلیون کاربر رسید. اضافه شدن کاربران، به‌معنای افزایش تراکنش‌های مالی هم بود که در سال گذشته به‌ مجموع ۹۰ میلیون تراکنش از زمان راه‌اندازی بازار در سال ۸۹ رسید. از آمارهای مهم دیگر، می‌توان به ثبت رکورد ۶۷ هزار توسعه‌‌دهنده‌ در بازار اشاره کرد که رشد قابل‌توجه اکوسیستم توسعه‌دهنده‌ها را در ایران نشان می‌دهد. درنهایت بازار سال ۹۸ را با رشد ۱۶ درصدی نسبت به سال ۹۷ با رکورد دانلود و به‌روزرسانی به‌میزان ۱/۸۵ میلیارد بار به پایان رساند. نکته‌ی جالب توجه اینکه رکورد بیشترین دانلود و به‌روزرسانی هم در سال گذشته با ۱۳/۷ میلیون دانلود و به‌روزرسانی ثبت شد. پرکاربرترین روز بازار در سال ۹۸ نیز آمار ۶/۴۴ میلیون کاربر فعال روزانه را ثبت کرد.

آمار خلاصه‌ی بازار از وضعیت توسعه‌دهنده‌ها و برنامه‌ها در سال ۹۸ نشان می‌دهد که تعداد توسعه‌دهنده‌های فعال در این پلتفرم با افزایش ۳۲ درصدی نسبت به سال ۹۷، به ۲۹ هزار توسعه‌دهنده رسیده است که پنج هزار توسعه‌دهنده در بخش بازی و ۲۴ هزار توسعه‌دهنده در بخش برنامه فعال هستند. فراموش نکنید توسعه‌دهنده‌ی فعال به فرد یا تیم توسعه‌دهنده‌ای گفته می‌شود که حداقل یک برنامه‌ی درحال انتشار در پلتفرم داشته باشد.

باوجود افزایش تعداد توسعه‌دهنده‌ها در بازار، تعداد کل برنامه‌ها در پایان سال گذشته با کاهش ۲۲ درصدی نسبت به سال ۹۷ همراه بود و به ۱۲۷ هزار برنامه رسید. درواقع به‌خاطر حذف تعدادی از برنامه‌ها، با کاهش در مجموع روبه‌رو بوده‌ایم. از میان ۱۲۷ هزار اپلیکیشن کنونی، ۱۰۹ هزار در دسته‌بندی برنامه و ۱۸ هزار در دسته‌بندی بازی قرار می‌‌‌گیرند. درواقع، تعداد برنامه‌های کنونی بازار نسبت به سال ۹۷ با کاهش ۱۷ درصدی و تعداد بازی‌ها با کاهش ۴۲ درصدی همراه بوده است. نکته‌ی قابل‌توجه در این بخش، کاهش شدید تعداد بازی‌ها در بازار است که باوجود درآمدزایی مناسب سازنده‌های بازی، دلیل روشنی برای چرایی کاهش انتشار بازی‌ها دیده نمی‌شود. به‌هرحال شاید دشواری‌های توسعه‌ی بازی و نیاز به تیمی متشکل از تخصص‌های گوناگون و همچنین دسترسی کاربران به بازی‌های بسیار حرفه‌ای بین‌المللی، دلیل کاهش تعداد بازی‌ها باشد. البته نمونه‌های موفق ایرانی متعددی در اکوسیستم بازی‌های اندرویدی دیده می‌شود که با بهره‌گری از ترکیب علایق و فرهنگ کاربر هدف، موفق به کسب سهم مناسب از بازار هم شده‌اند.

همان‌طور که گفته شد، درآمد خالص توسعه‌دهنده‌های اندرویدی در بازار که پس از کسر سهم بازار از هزینه‌ی پرداختی کاربر محاسبه می‌شود، سال گذشته به ۱۸۹ میلیارد تومان رسید. ۱۲۰ میلیارد تومان از درآمد مذکور متعلق به برنامه‌ها و ۶۹ میلیارد تومان متعلق به بازی‌ها بود. همین آمار نشان می‌دهد که بازی‌ها باوجود تعداد بسیار کمتر نسبت به برنامه‌ها (۱۸ هزار دربرابر ۱۰۹ هزار)، درآمدزایی بسیار بهتری داشته‌اند و نسبت مجموع درآمد بازی‌ها به برنامه‌ها، به ۰/۵ رسیده است. به‌علاوه، تعداد تراکنش‌های صورت‌گرفته در بازی‌ها، یک‌سوم برنامه‌ها (۶ میلیون در برابر ۱۸ میلیون) بوده که نشان‌دهنده‌ی هزینه کردن بیشتر کاربران در پرداخت برای بازی‌‌ها است.

گزارش بازار نشان می‌دهد بازی‌هایی که مدل درآمدی فروش یا کسب درآمد از پرداخت درون‌برنامه‌ای داشته‌اند، آمار میانگین نصب بیشتر و درآمد بالاتر را به‌ازار هر تراکنش ثبت کرده‌اند. بازی‌ها باوجود ثبت ۳۶ درصد از مجموع درآمد توسعه‌دهنده‌ها در سال ۹۸، میانگین درآمد به‌ازای هر تراکنش بیشتری را نسبت به برنامه‌ها (۱۹،۲۰۰ تومان در برابر ۱۰،۲۰۰ تومان) ثبت کردند. فراموش نکنید که تعداد تراکنش در بازی‌ها هم بسیار کمتر بود و ۲۳ درصد از مجموع تراکنش‌های سال گذشته را به خود اختصاص داد. درنهایت باز هم می‌توان ادعا کرد که درآمد توسعه‌دهنده‌های بازی، به نسبت بیش از توسعه‌دهنده‌ها برنامه بوده است و کاربران، تمایل بیشتری هم به پرداخت برای بازی‌ها نسبت به برنامه‌ها داشته‌اند.

سال ۹۸ با کاهش تعداد فروشنده‌های برنامه در بازار همراه بود. تعداد فروشنده‌های برنامه از ۴۱،۴۰۰ به ۳۲،۳۰۰ فروشنده رسید که کاهش ۲۲ درصدی را نشان می‌دهد. در بخش بازی‌ها نیز شاهد کاهش ۲۵ درصدی فروشنده‌ها از ۱۰،۲۰۰ به ۷،۷۰۰ بودیم. دراین‌میان، تعداد خریداران با افزایش روبه‌رو شد که تمایل بیشتر کاربران ایرانی اندروید را به پرداخت هزینه برای بازی‌ها و برنامه‌ها نشان می‌دهد. تعداد خریداران برنامه در سال ۹۸ به بیش از سه میلیون و تعداد خریداران بازی به ۹۶۳ هزار خریدار رسید. آذرماه سال گذشته، شاهد بیشترین تعداد خریدار بازی و برنامه در بازار بودیم که به‌ترتیب رکوردهای ۲۲۷ و ۵۷۵ هزار خریدار را ثبت کردند.

آمارهای دانلود و به‌روزرسانی برنامه و بازی ازطریق بازار در سال ۹۸، رشد مناسبی را نسبت به سال ۹۷ نشان می‌دهد. ۶۴ درصد از دانلودها به برنامه‌های اندرویدی اختصاص داشت و آذرماه، با ثبت ۱۳۷ میلیون دانلود برنامه و ۶۳ میلیون دانلود بازی، در صدر فهرست ماه‌ها قرار گرفت. مجموع برنامه‌ها و بازی‌های دانلودشده از بازار در سال ۹۸ به ۷۱۲ میلیون نصب فعال رسید. البته بازار در گزارش خود نصب فعال برنامه‌های پیش‌فرض شرکت‌های همچون سامسونگ و گوگل را در نظر نگرفته است.

آمار جست‌وجوی کلمات در بازار نشان می‌دهد که کاربران اندرویدی بیش از همه به‌دنبال بازی و اپلیکیشن‌های پیام‌رسان و شبکه‌های اجتماعی بوده‌اند. کلمه‌ی کلیدی بازی تقریبا هرماه در میان جست‌وجوهای برتر ماه قرار داشته است. از کلمه‌های پرکاربرد دیگر می‌توان به اینستاگرام، واتساپ و تلگرام اشاره کرد که تمایل کاربران ایرانی به دانلود برنامه‌های مشهور بین‌المللی از بازار را نشان می‌دهد.

بازار در بخش اختصاصی برنامه‌های اندرویدی گزارش سالانه سال ۹۸، ابتدا دسته‌بندی استانی توسعه‌دهنده‌ها و درآمد آن‌ها را شرح می‌دهد. در آماری قابل پیش‌بینی، استان تهران با داشتن ۲۷/۸ درصد از کل توسعه‌دهنده‌های برنامه، نزدیک به ۸۷ درصد از کل درآمد توسعه‌دهنده‌ها را به خود اختصاص می‌دهد. در رتبه‌ی بعدی خراسان رضوی با ۷/۲ درصد از درآمد قرار دارد و سهم سایر استان‌ها بسیار ناچیز گزارش می‌شود. به‌طوریکه مجموع سایر استان‌های کشور، ۵/۹ درصد از درآمد توسعه‌دهنده‌ها را در سال ۹۸ به خود اختصاص داده‌اند.

برتر بودن استان تهران از لحاظ تعداد توسعه‌دهنده و درآمد توسعه‌دهنده‌ها از برنامه‌های اندروید، دو روی سکه‌ی توسعه‌ی اکوسیستم فناوری را در ایران نشان می‌دهد. ازطرفی می‌توان امیدوار شد که تهران به‌مرور به مرکزی برای پرورش و رشد توسعه‌دهنده‌ها در کشور تبدیل شده است و شاید لقب بلندپروازانه‌ی سیلیکون‌ولی ایران برای پایتخت، دور از انتظار نباشد. در نگرشی دیگر و با رویکردی نه‌چندان خوشبینانه، می‌توان آمار مذکور را نشان‌دهنده‌ی تمرکز بی‌دلیل توسعه‌دهنده‌ها در پایتخت دانست. درواقع بسیاری از استان‌های دیگر، زیرساخت لازم را برای رشد این فعالان صنعت فناوری دارند، اما باز هم نگرش سنتی تجمیع منابع و فرصت‌ها در پایتخت، آن‌ها را به مهاجرت به تهران وا می‌دارد.

بررسی جزئی و دسته‌ای برنامه‌های منتشرشده در بازار نشان می‌دهد توسعه‌دهنده‌ها تمایل زیادی به ساختن و انتشار برنامه‌های آموزشی در این پلتفرم دارند. سهم برنامه‌های آموزشی در بازار در سال ۹۸ به ۲۳ درصد رسید. البته کاربران درمقابل تمایل بیشتری به دانلود ابزارهای کاربردی برای دستگاه اندرویدی خود دارند و ابزارها باوجود اختصاص تنها چهار درصد از مجموع برنامه‌ها، آمار دانلود ۱۵ درصدی را ثبت کرده‌اند. در رتبه‌های بعدی دانلود، برنامه‌های کاربردی و پیام‌رسان‌ها قرار دارند.

امتیازهای ثبت‌شده برای برنامه‌های اندرویدی موجود در بازار نشان می‌دهد که کاربران، برنامه‌های ورزشی را مفیدتر و کاربردی‌تر از دسته‌های دیگر می‌دانند. میانگین امتیاز ثبت‌شده برای برنامه‌های ورزشی، ۴/۶۴ بود. در رتبه‌های بعدی، برنامه‌های مذهبی و امور مالی با امتیازهای ۴/۶۵ و ۴/۵۲ قرار دارند. کاربران بازار، بیش از همه به ثبت امتیاز برای برنامه‌های مذهبی، شبکه‌های اجتماعی و کاربردی تمایل نشان داده‌اند و تقریبا ۶۰۰ هزار امتیاز برای برنامه‌های هر بخش ثبت شد. در مجموع، کاربران بازار ۷۸ میلیون امتیاز در سال ۹۸ ثبت کرده‌اند که میانگین امتیاز ثبت‌شده در همه‌ی دسته‌ها، بیش از ۴ بوده است.

بخش مهمی از گزارش بازار، سهم انواع مدل درآمدی را در برنامه‌های اندرویدی بررسی می‌کند. برنامه‌ها در جهار دسته‌بندی رایگان، اشتراکی، فروش برنامه و پرداخت درون‌برنامه‌ای دسته‌بندی می‌شوند. برخی از برنامه‌ها مانند تاکسی‌‌های آنلاین یا خرده‌فروشی‌ها، در دسته‌ی رایگان قرار دارند، اما از روشی دیگر برای درآمدزایی اسفتاده می‌کنند. به‌هرحال گزارش بازار نشان می‌دهد که در هر دسته، تعداد برنامه‌های رایگان بیشتر بوده است و بیشترین برنامه‌های رایگان، در دسته‌های اخبار و نشریات، آشپزی و رستوران و خرید منتشر شده‌اند.

بیشترین تعداد نصب فعال برنامه‌ها در سال ۹۸، با حفظ آمار سال ۹۷ متعلق به دسته‌های کاربردی، ابزارها و پیام‌رسان‌ها بود. دراین‌میان دسته‌های آب‌وهوا، سبک زندگی و ورزشی در پایین فهرست نصب فعال قرار گرفتند. دسته‌های مالی، موسیقی و صدا و شبکه‌های اجتماعی هم در سال گذشته بیشترین رشد تعداد نصب فعال را ثبت کردند. از پیشرفت‌های قابل‌توجه می‌توان به بهبود رتبه‌ی دسته‌ی امور مالی اشاره کرد که از جایگاه هفتم در سال ۹۷ به جایگاه چهارم در سال ۹۸ رسید. باتوجه به این آمار می‌توان ادعا کرد که کاربران بیشتری برای مدیریت فعالیت‌های مالی خود به اپلیکیشن‌های اندرویدی اعتماد می‌کنند که نشان‌دهنده‌ی ظرفیت بالای حوزه‌ی فین‌تک نیز خواهد بود.

تعداد تراکنش در دسته‌های گوناگون برنامه‌های بازار، نمادی از تمایل کاربران هر دسته به هزینه کردن بیشتر برای استفاده از خدمات دیجتال تفسیر می‌شود. دسته‌های خرید، شبکه‌های اجتماعی و ویدئو و رسانه در سال ۹۸ هم در صدر فهرست بیشترین تعداد تراکنش قرار داشتند. از میان دسته‌های موجود، پیام‌رسان‌ها و کسب‌وکار و سیروسفر بیشترین کاهش تعداد تراکنش را ثبت کردند.

آمار فروش برنامه‌ها در سال ۹۸ نشان می‌دهد که تا پایان سال چذشته، بیش از ۱۰/۸ میلیون خریدار از برنامه‌ها خرید کرده‌اند و سه میلیون خریدار، در سال ۹۸ هم گزارش خرید داشته‌اند. ازمیان خریداران برنامه در سال ۹۸، ۱/۷۵ میلیون خریدار اولین تجربه‌ی خرید خود را در سال ۹۸ ثبت کرده‌اند. ازطرفی حدود ۱/۸۶ میلیون خریدار سال ۹۷، در سال ۹۸ خریدی انجام نداده‌اند.

بازار در پایان گزارش تفصیلی خود از برنامه‌های اندرویدی در سال ۹۸، برترین برنامه‌های ایرانی موجود در پلتفرم را معرفی کرده است. از میان برنامه‌های موجود، دیوار و آپ و ایرانسل من به‌ترتیب با ۲۰، ۱۱ و ۱۱ میلیون نصب فعال در رتبه‌های اول تا سوم هستند. بیشترین رشد در میان برنامه‌های ایرانی نیز برای اپلیکیشن‌های صاپ، رمزساز سپه و ایزی‌پی (به‌ترتیب ۳۲ و ۲۸ و ۱۵ درصد رشد) ثبت شد. از میان برنامه‌های جدید نیز رمزبان، پیام‌رسان سروش پلاس و رمز یکبار مصرف امن ریما به ترتیب با سه و دو یک میلیون نصب فعال، در صدر فهرست قرار گرفته‌اند. به‌طور قطع می‌توان گفت که اصلی‌ترین دلیل برای بالا رفتن شتاب رشد اپلیکیشن‌های مالی و مخصوصا بانکی، اجباری شدن استفاده از رمز پویا است که آمار بازار را نیز تحت تأثیر قرار داده است. 

گزارش تفصیلی بازار از تعداد و درآمد توسعه‌دهنده‌های بازی در سال ۹۸، باز هم برتری ساکنان تهران را نشان می‌دهد. در بخش بازی‌ها، تهران و خراسان رضوی و اصفهان به‌ترتیب با آمار ۳۰/۲ و ۸/۳ و ۷/۷ درصد، بیشترین تعداد توسعه‌دهنده‌ را داشته‌اند. البته درآمد توسعه‌دهنده‌های بازی سهم بسیار بیشتری تهرانی‌‌ها را نشان می‌دهد که با آماری نزدیک به ۸۸ درصد، در صدر فهرست قرار دارند. خراسان رضوی با ۲/۲ درصد (حدود یک‌چهلم صدرنشین!) در رتبه‌ی دوم قرار می‌گرد و سایر استان‌ها در مجموع، ۱۰/۳ درصد درآمد توسعه‌دهنده‌های بازی را به خود اختصاص داده‌اند.

مجموع بازی‌های قابل دانلود در بازار در سال ۹۸ به ۱۸ هزار بازی رسید. بیشترین تعداد بازی‌های موجود در بازار، در دسته‌ی تفننی قرار می‌گیرند که ۱۸ درصد از سهم بازار را به خود اختصاص می‌دهد. همین دسته، با ثبت سهم دانلود نزدیک به ۲۰ درصد، در صدر دانلودها نیز قرار می‌گیرد. دسته‌های رانندگی و اکشن به‌ترتیب در رتبه‌های دوم و سوم قرار می‌گیرند و دسته‌های استراتژی و ماجرایی نیز کمترین تعداد دانلود را کسب کرده‌اند. نکته‌ی قابل پیش‌بینی اینکه آمار دانلود بازی‌ها در ماه مهر کاهش یافت، اما روند آن به‌مرور به وضعیت قبلی بازگشت.

بخش امتیازدهی به بازی‌ها در بازار نشان می‌دهد که دسته‌های کلمات و دانستنی‌ها، استراتژی و امتیازی بیشترین امتیازها را از کاربران دریافت کرده‌اند. در پایین فهرست نیز دسته‌های آموزشی و ماجرایی و ورزشی قرار دارند. البته در گزارش بازی‌های بازار نیز مجددا شاهد امتیاز میانگین بیش از چهار برای همه‌ی دسته‌ها هستیم.

خرید مشترک از چند توسعه‌دهنده در یک دسته، در بخش بازی‌های اندرویدی نیز دیده می‌شود. کاربران بازی‌های اکشن، تمایل بیشتری به خرید از چند فروشنده در این دسته داشته‌اند. البته در همان دسته هم ۸۶ درصد از خریداران تنها از یک فروشنده خرید انجام داده‌اند و خرید مشترک از بیش از چهار فروشنده، تنها در دو درصد از آن‌ها گزارش شد. در رتبه‌های بعدی، دسته‌های ماجرایی و رانندگی قرار دارند که بیشترین اشتراک خرید را ثبت کرده‌اند.

آمار تعداد نصب فعال بازی‌ها در سال ۹۸، نشان از برتری دسته‌های تفننی، امتیازی و رانندگی دارد. دسته‌های ماجرایی، شبیه‌سازی و آموزشی نیز مجددا در پایین فهرست آماری نصب فعال قرار گرفتند. دراین‌میان، دسته‌ی بازی‌های آموزشی، بیشترین رشد نصب فعال (۵۰ درصد) را نسبت به سال ۹۷ به خود اختصاص داد و دسته‌ی کلمات و دانستنی‌ها، با کاهش ۲۴ درصدی، سقوط قابل‌توجهی را تجربه کرد. البته این دسته باز هم تعداد تراکنش بالایی را در سال ۹۸ تجربه کرد و باوجود کاهش ۴۰ درصدی تعداد تراکنش، پس از دسته‌ی استراتژی در رتبه‌ی دوم قرار گرفت. بیشترین رشد تعداد تراکنش در سال ۹۸ هم با ۲۳۳ درصد رشد، به دسته‌ی تفننی اختصاص یافت.

گزارش سالانه بازار در بخش بازی‌های فروشنده نشان می‌دهد که ۱،۶۰۰ بازی فروشنده‌ی جدید به پلتفرم اضافه شده‌اند و آمار را به ۷،۷۰۰ فروشنده‌ی فعال در سال ۹۸ رسانده‌اند. بخش نگران‌کننده‌ی آمار بازی‌های فروشنده نشان می‌دهد که ۴۶ درصد از بازی‌های فروشنده در سال ۹۷، در سال ۹۸ هیچ فروشی نداشته‌اند و به‌نوعی غیرفعال شده‌اند. تعداد خریداران بازی در سال ۹۸ هم نشان می‌دهد که ۶۵۰ هزار نفر برای اولین‌بار در سال گذشته از بازی‌ها خرید انجام داده‌اند. البته ۶۷۷ هزار خریدار سال ۹۷، در سال ۹۸ هیچ خریدی انجام نداده‌اند.

بخش برترین بازی‌های ایرانی بازار در سال ۹۸، نشان از برتری ادامه‌دار بازی آمیرزا دارد. این بازی با ثبت دو میلیون نصب فعال، در صدر فهرست پرنصب‌ترین بازی‌های ایرانی اندرویدی قرار گرفت. در رتبه‌های بعدی، بازی پاسور حکم و Quiz of Kingz با ۵۰۰ هزار نصب فعال قرار دارند. بازی‌های گلمراد، دهات | مافیا آنلاین و گشت پلیس ۲ هم در سال ۹۸ بیشترین رشد را ثبت کردند (به‌ترتیب ۳،۱۰۷ و ۵۶۸ و ۴۹۰ درصد رشد). در فهرست پرنصب‌ترین بازی‌های جدید سال ۹۸ نیز بازی‌های کلاچ و تور کلمات و Color Crush به‌ترتیب با ۵۰۰ و ۲۰۰ و ۲۰۰ هزار نصب فعال، در رتبه‌های اول تا سوم قرار دارند.

بازار در پایان گزارش سالانه ۹۸ خود، اطلاعاتی از اقدام‌های انجام‌شده در سال گذشته را نیز شرح داده است که در ادامه به‌صورت خلاصه می‌خوانید:

گزارش سالانه بازار از سال ۹۸، نشان‌دهنده‌ی نقاط امیدوارکننده در توسعه‌ی اپلیکیشن‌های اندرویدی بومی است و بیش از همه، می‌توان افزایش اعتماد مردم به سرویس‌های مالی را در اپلیکیشن‌ها در آن متوجه شد. دراین‌میان نباید اهمیت و درآمدزایی مناسب بازی‌ها را هم نادیده گرفت که شاید نقطه‌ی امیدی برای توسعه‌دهنده‌های داخلی فعال در این حوزه، ایجاد کند. بازار هم در پایان مانند اکثر کسب‌وکارهای داخلی به تأثیر منفی قطعی اینترنت در سال ۹۸ اشاره می‌کند که باوجود عدم تأثیر بر دانلود برنامه و بازی از این سرویس، «ضربه‌ای جدی بر بردنه نیروی انسانی نخبه صنعت داشت».