D1-kifpool

داستان چرنوبیل؛ قسمت دوم: مدیریت بحران و درس‌‌های تاریخی

شنبه 18 خرداد 1398 - 09:30
مطالعه 15 دقیقه
پس از انفجار نیروگاه چرنوبیل، چه بر جهان گذشت و چگونه بحران پیش‌آمده باعث شکل‌‌گیری همکاری میان شوروی و جهان غرب برای جلوگیری از تکرار فجایع هسته‌‌ای بعدی شد؟
تبلیغات
D4-mcid4

در بخش اول مقاله توضیح دادیم چگونه زنجیره‌‌ی اشتباهات انسانی درکنار ضعف ساختاری طراحی رآکتورهای سری RBMK باعث بروز انفجاری مهیب در رآکتور شماره‌‌ی چهار نیروگاه چرنوبیل در ۲۶آوریل۱۹۸۶ شد. درنتیجه‌‌ی افزایش فشار درون رآکتور، درپوش هزار تنی فولادی آن به‌‌همراه بخار و تمامی محتویات هسته‌‌ای موجود تا فاصله‌‌ی یک‌کیلومتری آسمان پرتاب شد. پس از این انفجار، در میان آنچه از رآکتور شماره‌ی چهار باقی مانده بود، آتش‌‌سوزی روی داد. شعله‌‌های سرکش آتش، ابرهای بخار و غبار را به ارتفاعات بالاتری هدایت کرد و با گسترش بیشتر، قیر موجود در ایزوگام پشت‌‌بام سالن توربین مجاور نیز شعله‌ور شد.

در ساعت ۱:۲۸، اولین گروه ۱۴ نفره از آتش‌‌نشانان به محل حادثه رسیدند. اوضاع فاجعه‌‌آمیز بود. بلافاصله صد نیروی آتش‌‌نشان دیگر از شهر پریپیات و حومه برای اطفای حریق در محل نیروگاه حاضر شدند. بعد‌از‌آن، دو کارگر اول که در ساعات اولیه‌‌ی حادثه براثر موج انفجار و آتش‌‌سوزی جان باختند، این گروه بزرگ از آتش‌‌نشانان فداکار بودند که حین انجام مأموریت، بیشترین میزان تشعشع ممکن را دریافت کردند. در ساعت چهار صبح بود که نیروهای کمکی سررسیدند. در این زمان، ۲۵۰ آتش‌‌نشان دردسترس بودند که در میان آن‌ها، ۶۹ نفر مستقیما در عملیات اطفای حریق شرکت کردند. آتش‌‌سوزی حدود ساعت دو صبح در سقف واحدهای شماره‌‌ی سه و چهار به‌‌صورت موضعی درآمد و نهایتا در ساعت پنج صبح، به‌‌طورکامل مهار شد. در همین زمان، رآکتور واحد سه که هنوز درحال‌بهره‌‌برداری بود، از مدار خارج شد. واحدهای شماره‌‌ی یک و دو تا صبح ۲۷آوریل همچنان به فعالیت خود ادامه دادند و بعد، از مدار خارج شدند.

در این مدت، آتش‌‌نشانان تمام تلاش خود را به‌‌کار گرفتند تا از سرایت آتش به اتاق کنترل، اتاق ژنراتور، پمپ سیرکولاسیون و انبار حاوی سوخت دیزل و کپسول‌‌های گاز و موادشیمیایی مانع شوند. در گزارش‌‌ها آمده است تلاش‌‌های اولیه برای هدایت آب به هسته‌‌ی رآکتور با شکست مواجه شده بود؛ اما درادامه، حدود ۱۲ ساعت از جریان آب پمپ‌‌های تغذیه‌‌ی اصلی با دبی ۲۰۰ تا ۳۰۰ تن در ساعت برای اطفای بخش‌هایی از حریق استفاده شد. تلاش‌‌ها نتیجه داد و در روز دوم حادثه، دیگر اثری از بخار و دود سفید برخاسته از رآکتور نبود.

چرنوبیل / Chernobyl

تصویر هوایی از رآکتور ویران‌شده‌ی نیروگاه

در ۲۸آوریل، با آغاز عملیات گسترده‌‌ی مدیریت بحران، مقادیر عظیمی از مواد مختلف با هدف مهار تشعشعات روی رآکتور آسیب‌‌دیده تلنبار شد. در وهله‌‌ی اول، توده‌‌ای از مواد جاذب نوترون و ضدحریق روی حفره‌‌ی ایجادشده دراثر انفجار رآکتور انباشته شد. برآورد می‌‌شود میزان کل مواد انباشته‌‌شده روی رآکتور به بیش از پنج‌هزار تن می‌‌رسید که شامل ۴۰ تن بروم کاربید، ۲۴۰۰ تن سرب، ۱۸۰۰ تن ماسه و گِل و ۸۰۰ تن خاک دولومیت می‌‌شد.

تلنبار انبوه مواد عایق و ضدتشعشع روی بقایای رآکتور ذوب‌شده، تنها باعث افزایش مجدد دمای هسته‌ و آغاز موج دوم انتشار رادیوکلوئیدها شد

در طول پروازهای اول، بالگرد به‌‌صورت ایستا برفراز رآکتور پرواز می‌کرد و مواد را روی محل انفجار می‌‌ریخت؛ اما چون حجم تشعشعات دریافتی خلبان بسیار زیاد بود، تصمیم بر آن شد که مواد حین حرکت بالگرد برفراز رآکتور، روی محل پاشیده شود. این روند خود موجب تخریب بیشتر سازه و پخش‌‌شدن آلودگی شد. حجم سنگینی از بروم کاربید ازطریق هلیکوپتر روی رآکتور رها شد تا ضمن جذب نوترون‌‌های اضافی، جلو هرگونه واکنش زنجیره‌‌ای بعدی گرفته شود. دولومیت نیز نقش جاذب حرارتی را ایفا می‌‌کرد و با داشتن مقادیر فراوان کربن‌‌دی‌‌اکسید در ساختار خود، آتش زیرین را خفه می‌‌کرد. سرب نیز شناخته‌‌شده‌‌ترین جاذب تشعشعات بود و درکنار همه‌‌ی این‌ها، از ماسه و گِل نیز برای ممانعت از جابه‌جایی مجدد ذرات به‌‌دام‌افتاده استفاده شد.

نکته‌‌ی غم‌‌انگیز ماجرا این بود که بعدها کشف شد بسیاری از این مواد اصلا روی محل مقرر ریخته نشده بودند. علاوه‌‌براین، کارشناسان دریافتند ازآنجاکه مواد استفاده‌شده عایقی برای حرارت به‌‌حساب می‌‌آمدند، خود موجب افزایش دمای هسته‌‌ی ویران‌‌شده‌‌ی رآکتور شده بودند؛ ازاین‌رو پس از یک هفته، انتشار موج بعدی مواد رادیواکتیو را در محل حادثه رقم زدند.

در ۵مه، سیستمی برای تزریق نیتروژن مایع به فضای رآکتور نصب شد تا ضمن سردکردن رآکتور، مانع از رسیدن اکسیژن به آن شود. در ۶مه، بالاخره دمای هسته افت کرد و میزان رادیوکلوئیدهای منتشرشده از محل با کاهش چشمگیری مواجه شد. درادامه نیز، عملیات ساخت بستری عظیم از جنس بتن مسلح به سیستم خنک‌‌کننده‌‌ی داخلی در زیر رآکتور آغاز شد. این کار با حفر تونل از زیر واحد شماره‌ی سه انجام گرفت و حدود ۴۰۰ نفر ۱۵ روز در این تونل کار کردند تا بتوانند این بستر بتنی را نصب کنند. کارکرد این بستر فقط به خنک‌‌سازی هسته‌‌ی رآکتور محدود نمی‌‌شد؛ بلکه خود مانعی برای نفوذ مواد رادیواکتیو ذوب‌‌شده به سفره‌‌‌‌های آب‌‌ زیرزمینی به‌حساب می‌آمد.

بنابر آمارهای رسمی، تا پایان ژوئیه‌ی۱۹۸۶، علاوه‌‌بر دو کارگری که در ساعات اولیه جان خود را از دست دادند، ۶ آتش‌‌نشان به‌‌همراه ۲۲ نفر از خدمه‌‌ی نیروگاه براثر مسمومیت رادیواکتیو از دنیا رفتند. در عملیات بازیابی و پاک‌سازی نیروگاه در سال‌‌های ۱۹۸۶ و ۱۹۸۷، ۲۰۰ هزار نفر از سرتاسر شوروی مشارکت کردند. این داوطلبان حین انجام وظیفه، دُز بالایی از تشعشعات را با میانگین حدود ۱۰۰ میلی‌‌سیورت دریافت کردند. گزارش‌های بعدی نشان داد درحدود ۲۰ هزار نفر دُز ۲۵۰ و حتی عده‌‌ی محدودی دُز ۵۰۰ میلی‌‌سیورتی دریافت کرده بودند.

چرنوبیل / Chernobyl

جانمایی رآکتورهای نیروگاه (پس از بازسازی)

در آن‌‌سوی درهای نیروگاه چه گذشت؟

انفجار در نیروگاه چرنوبیل بزرگ‌ترین حجم آزادسازی مواد رادیواکتیو را درکل تاریخ فعالیت‌‌های غیرنظامی جهان رقم زد. در این فاجعه، مقادیر عظیمی از مواد رادیواکتیو ۱۰ روز بی‌‌وقفه در هوای آزاد منتشر شد. اختلال‌‌ اقتصادی و اجتماعی ناشی از فاجعه در جمعیت انسانی ساکن مناطق بلاروس و روسیه و اوکراین بی‌سابقه و علائم وحشت فلج‌کننده‌ی ناشی از آلاینده‌های رادیواکتیو در بسیاری از مراکز مهم فضای بلوک شرق آشکار بود. دراین‌میان، دو رادیوکلوئید مهم با نام‌‌های ید-۱۳۱ (با نیمه‌‌عمر کوتاه) و سزیم-۱۳۷ (با نیمه‌‌عمر بلند) بیشترین نقش را در آلودگی و مسمویت رادیواکتیو مردم برعهده داشتند.

برآوردها نشان می‌دهد در حادثه‌‌ی یادشده، تمامی گاز زنون به‌‌همراه نیمی از ید و سزیوم و حداقل ۵ درصد از باقی‌مانده‌‌ی مواد رادیواکتیو موجود در رآکتور شماره‌ی چهار در محیط آزاد شده است. برای درک ابعاد چنین فاجعه‌‌ای باید بدانید سوخت هسته‌‌ای موجود در رآکتور در زمان انفجار به بیش‌‌ از ۱۹۲ تن می‌‌رسیده است. بیشتر این مواد به‌‌صورت غبار و تکه‌‌های کوچک در محوطه‌‌ی مجاور نیروگاه فرود آمدند؛ درحالی‌که مواد سبک‌‌تر به‌‌کمک جریان باد به آسمان بالای سر اوکراین، بلاروس، روسیه و بخش‌‌هایی از کشورهای حوزه‌‌ی اسکاندیناوی و اروپا راه یافته بودند.

حدود پنج‌میلیون نفر از ساکنان بلاروس و روسیه و اوکراین درمعرض آلودگی با شدت بیشتر از ۳۷ kBq/m2 قرار گرفتند؛ درحالی‌که جمعیتی افزون‌بر ۴۰۰ هزار نفر در مناطق حفاظت‌شده با شدت آلودگی ۵۵۵ kBq/m2 دست‌وپنجه نرم می‌کردند (Bq یا بکرل یکای شدت پرتوزایی است که به‌‌صورت تعداد هسته‌‌های واپاشی‌‌شده در ثانیه بیان می‌‌شود). درمجموع، آمار نشان می‌‌دهد مساحتی بیش از ۲۹.۴۰۰ کیلومترمربع شدت آلودگی افزون‌بر ۱۸۰ kBq/m2 داشته است.

چرنوبیل / Chernobyl

گروه تجسس در حال اندازه‌گیری سطح تشعشعات در منطقه‌ی ممنوعه (شعاع ۳۰ کیلومتری)

پریپیات، شهر مجاور نیروگاه دچار سانحه با جمعیت ۴۵ هزار نفری، در ۲۷آوریل تخلیه شد. همچنین در روزهای بعدی، جمعیتی درحدود ۱۱۶ هزار نفر که در شعاع ۳۰ کیلومتری نیروگاه سکونت داشتند، این منطقه را تخلیه کردند که دراین‌میان، حدود هزار نفر به‌‌صورت غیررسمی مجددا به مناطق آلوده بازگشتند. بیشتر افرادی که مجبور به تخلیه منطقه شدند، دُزی حدود ۵۰ میلی‌‌سیورت و بعضا ۱۰۰ میلی‌‌سیورت دریافت کرده بودند. در سال‌‌های بعد از حادثه، ۲۲۰ هزار نفر از این جمعیت دوباره در مناطقی با آلودگی کمتر ساکن شدند و بنابر تصمیم مقام‌های دولتی، منطقه‌‌ی ممنوعه‌‌ی اولیه که در ابتدا شعاع ۳۰ کیلومتری (معادل با ۲,۸۰۰ کیلومترمربع) را پوشش می‌‌داد، با افزایش وسعت به ۴,۳۰۰ کیلومترمربع رسید.

با وجود مشکلات پزشکی آشکار، دانشمندان هرگز موفق نشدند ارتباط میان این مشکلات و عوارض ناشی از دریافت تشعشع را اثبات کنند

چندین سازمان تلاش کردند گزارش‌‌هایی درباره‌ی اثرهای جانبی ناشی از حادثه‌‌ی چرنوبیل بر سلامت افراد منتشر کنند؛ اما به‌‌دلیل کمبود اطلاعات معتبر در حوزه‌‌ی سلامت عمومی در سال‌های قبل از سال ۱۹۸۶، بسیاری از این برآوردهای انجام‌‌شده در گزارش‌‌ها استناد‌نشدنی تشخیص داده شد. سازمان بهداشت جهانی اولین نهادی بود که در سال ۱۹۸۹ درباره‌ی نقص روش‌‌های به‌‌کاررفته در اندازه‌‌گیری اثرهای تشعشعات رادیواکتیو بر بیولوژی و سلامت هشدار داد. این موضوع باعث شد با درخواست رسمی اتحادیه‌‌ی جماهیر شوروی از آژانس جهانی انرژی اتمی، ۵۰ مأموریت میدانی در سال‌‌های ۱۹۹۰ و ۱۹۹۱ ترتیب داده شود که در آن، ۲۰۰ متخصص از ۲۵ کشور جهان و ۷ سازمان و ۱۱ آزمایشگاه مستقل مشارکت کردند.

در نبود اطلاعات موثق در سال‌‌های پیش از ۱۹۸۶، کارشناسان به مقایسه‌‌ی داده‌‌های گروه کنترل با گروه افراد درمعرض تشعشع مجبور شدند؛ اما علی‌‌رغم وجود مشکلات پزشکی آشکار، دانشمندان هرگز موفق نشدند ارتباط میان این مشکلات و عوارض ناشی از دریافت تشعشع را اثبات کنند. در سال ۲۰۰۵ و به‌دنبال تحقیقات دادگاه چرنوبیل، نهایتا اعلام شد:

پس از گذشت ۱۴ سال از حادثه، به‌‌جز موارد مربوط‌‌به افزایش نرخ ابتلا به سرطان تیروئید، نمی‌‌توان هیچ مدرک دیگری دال‌‌ بر اثر‌های ناشی از تشعشعات در حوزه‌‌ی سلامت عمومی یافت. افزون‌براین، هیچ‌‌ شواهد علمی مبنی‌‌بر افزایش کلی نرخ ابتلا به سرطان یا مرگ‌‌ومیر یا اختلالات بدخیم دیگر دیده نمی‌‌شود که بتوان آن را به دریافت تشعشعات نسبت داد.

این گزارش می‌گوید افراد این منطقه بیشتر به ترس و وحشت فلج‌‌کننده‌‌ی ناشی از خطر تشعشعات مبتلا بودند. آن‌‌ها اعتراف کردند به‌‌جز ۱۱۶ هزار نفری که از منطقه‌ی ممنوعه تخلیه شدند، اقدامات انجام‌‌شده در جابه‌جایی سایر‌‌ سکنه تأثیر چندانی بر کاهش حجم تشعشات نگذاشته است (هرچند اثرهای ناشی‌‌ از این تشعشات نیز بسیار کم گزارش شده بود). در گزارش، این‌گونه آمده که تأثیرات روانی‌اجتماعی ناشی‌‌ از حادثه‌‌ی چرنوبیل تاحدودی با برخی فجایع طبیعی نظیر سیل و زلزله و آتش‌‌سوزی مقایسه‌شدنی بوده است.

چرنوبیل / Chernobyl

۲۰۰ هزار نفر از سرتاسر شوروی در عملیات بازیابی و پاک‌سازی نیروگاه در سال‌‌های ۱۹۸۶ و ۱۹۸۷ مشارکت کردند.

نکته‌‌ی غم‌‌انگیز شایعات درباره‌ی حادثه‌‌ی چرنوبیل این بود که حتی برخی فیزیک‌دانان به بسیاری از زنان باردار هنگام حادثه توصیه کردند سقط جنین کنند. این در حالی بود که نرخ تشعشع دریافتی این زنان بسیار کمتر از آن بود که بتوان هرگونه ریسکی برای جهش‌‌های ژنتیکی متصور شد. باوجوداین، تصور می‌‌شود آمار مرگ‌‌ومیرهای ناشی از سقط جنین عمدی در آن زمان بسیار بیشتر از تلفات مستقیم سانحه‌‌ی هسته‌‌ای بوده باشد.

آخرین جمع‌‌بندی کمیته‌‌ی علمی اثرهای تشعشعات اتمی سازمان ملل (UNSCEAR) در سال ۲۰۱۸ می‌‌گوید ۲۰ هزار مورد از موارد دیده‌‌شده از بیماری سرطان تیروئید بین سال‌‌های ۱۹۹۱ تا ۲۰۱۵ مربوط‌به بیمارانی بوده که در زمان حادثه‌‌ی چرنوبیل، ۱۸ سال یا کمتر داشته‌‌اند. این گزارش می‌‌گوید یک‌‌چهارم از این موارد به سال‌‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۸ مربوط‌‌ بوده که می‌‌تواند به‌‌علت دُز زیاد تشعشعات دریافتی در سال‌‌های اولیه‌‌ی وقوع حادثه باشد. بااین‌حال، اذعان شده قطعی‌نبودن نسبت‌‌های ذکرشده همچنان درخورتوجه است.

پس از سانحه، بسیاری از زنان باردار وحشت‌زده عمدا سقط جنین کردند

در پی حجم فراوان تشعشعات ناشی از این حادثه، پوشش گیاهی گونه‌‌ی مخروطیان (شامل انواعی از درختان کاج) تا شعاع ۱۰ کیلومتری نیروگاه کاملا از بین رفت؛ اما گزارش‌ها می‌گویند خوشبختانه در سال‌‌های اخیر، بازسازی این گونه نیز آغاز شده است. نکته‌‌ی جالب ماجرا این است که برایند زیست‌‌محیطی این حادثه، تنوع بیشتر گونه‌‌های زیستی و وفور جانداران در نطفه بوده است؛ به‌ویژه درباره‌ی منطقه‌‌ی ممنوعه که این روزها به پناهگاه امنی برای حیات‌وحش تبدیل شده است.

مقصر اصلی حادثه کیست؟

  • طبق اکثر اطلاعات موجود در گزارش‌‌های اولیه‌ی آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی، در مجموعه‌اقدامات منتج به حادثه‌‌ی چرنوبیل، اپراتورهای نیروگاه به‌وضوح از دستورالعمل‌‌های اجرایی تخطی کرده‌‌اند؛ هرچند به‌‌دلیل مبهم‌‌بودن خود این دستورالعمل‌ها، هنوزهم نمی‌‌توان به‌‌درستی در‌این‌باره قضاوت کرد. به‌‌عنوان نمونه، آنتولی دیاتلوف، مهندس ارشد وقت نیروگاه چرنوبیل می‌‌گوید دستور انجام آزمایش در توان پایین‌‌تر را صادر کرده بود؛ اما درادامه این‌‌گونه استدلال می‌‌کند که مطابق قوانین آن زمان، انجام آزمایش در توان‌‌های پایین مجاز قلمداد شده بود.
  • برخی گزارش‌‌ها خطاهای اپراتوری منتهی به افت اولیه‌‌ی توان تا مرز ۳۰ مگاووات را آغازگر زنجیره‌‌ی حوادث قلمداد می‌‌کنند. درحالی‌که گزارش‌‌های بعدی وجود چنین خطاهایی را نفی می‌‌کنند و آن را به عوامل معیوب و نامعلومی نسبت می‌‌دهند که احتمالا در سیستم کنترلی نیروگاه وجود داشته‌‌اند.
  • چرنوبیل / Chernobyl

    نمایی از پنل کنترلی و سیستم نظارت عملکرد رآکتور در اتاق کنترل

  • یکی دیگر از عوامل معماگونه و درعین‌‌حال دخیل در وقوع حادثه، فشرده‌‌شدن بی‌‌دلیل دکمه‌‌ی توقف اضطراری EPS-5 در شرایط کارکرد عادی رآکتور بوده است. داده‌‌های ثبت‌‌شده در سامانه‌ی سرپرستی و گردآوری داده (یا به‌اختصار اسکادا) نشان می‌‌دهد در ساعت ۱:۲۳ شب ۲۵آوریل، اپراتورها این دکمه را به‌‌صورت دستی فشرده‌اند. دکمه‌ی مذکور برای خاموشی اضطراری رآکتور به‌‌کار گرفته می‌‌شود و در آن، تمامی میله‌‌های کنترلی شامل‌‌ میله‌‌های دستی به درون هسته جای‌‌گذاری می‌‌شوند. دلیل واقعی فشرده‌‌شدن این دکمه در زمان عملکرد عادی نیروگاه هنوز نامشخص است و معلوم نیست دلیل آن مواجهه با شرایط اضطراری نامعلوم بوده یا اینکه درنتیجه‌‌ی رویکرد روزمره برای خاموش‌‌کردن رآکتور پس از پایان آزمایش انجام گرفته است. بااین‌حال، کارشناسان می‌‌گویند با وجود ابهام در رفتار گیج‌کننده‌ی اپراتورها، استفاده از کلید اضطراری نباید عاملی برای بروز سانحه تلقی شود؛ مگر اینکه پیش‌‌تر، ضعفی در طراحی خود سیستم وجود داشته باشد.
  • در بسیاری از اظهارنظرها پس از بازبینی حادثه، بخشی از تقصیر متوجه تعریف غیردقیق مؤلفه‌‌‌‌ی حد واکنش‌‌پذیری عملیاتی (ORM) بوده است. کارشناسان می‌‌گویند وجود چنین ابهامی باعث شده اپراتورها نتوانند درک صحیحی از این مفهوم داشته باشند. با وجود نقش برجسته‌‌ی این مؤلفه در دستورالعمل‌‌های ایمنی نیروگاه‌‌های مبتنی‌بر رآکتورهای RBMK-1000، میزان دقیق ORM هرگز به‌‌صورت مشخص دراختیار اپراتورها نبوده و هیچ جایی برای آن در محاسبات سیستم حفاظتی رآکتور در نظر گرفته نشده است. اپراتورهای واحد شماره‌ی چهار تصور می‌‌کردند فارغ‌‌ از چگونگی پیکربندی درون هسته، تا وقتی آستانه‌‌ی حداقلی این معیار مقداری کمتر از ۱۵ نشود، رآکتور همچنان در شرایط ایمن باقی خواهد ماند. این در حالی‌ است که آن‌‌ها نمی‌‌دانستند به‌‌‌دلیل اثری به‌‌نام «فرار مثبت»، با واردکردن اولین میله‌‌های کنترلی، میزان واکنش‌‌پذیری در ناحیه‌‌ی تحتانی هسته به‌‌شدت افزایش پیدا خواهد کرد و حد آستانه‌‌ی تعریف‌‌شده اعتبار خود را از دست خواهد داد.
  • نادیده‌‌گرفتن نقش «سمی‌‌سازی زنون» نیز از عواملی بوده که به سردرگمی و تصمیمات نامتعارف اپراتورها منجر شده بود. پس از افت چشمگیر توان در ساعت ۰۰:۲۸ شب ۲۶آوریل، انباشت بیش‌‌ازحد زنون ۱۳۵ در هسته، از افزایش سطح توان رآکتور جلوگیری کرده بود. این عامل باعث شده بود اپراتورها در تلاش برای افزایش توان رآکتور، بی‌‌محابا تعداد زیادی از میله‌‌های کنترلی را خارج کنند؛ اقدامی که از دیدگاه کارشناسان، در ناپایدارسازی وضعیت رآکتور نقش مهمی داشته است.
  • همچنین بررسی‌‌های تازه نشان می‌دهند نقص طراحی ادواتی نظیر میله‌های کنترلی سیستم حفاظت اضطراری رآکتور RBMK نیز احتمالا در بروز این حادثه دخیل بوده است. آن‌‌گونه که گزارش‌‌ها می‌‌گویند، تعبیه‌‌شدن جداکننده‌‌ی گرافیتی در بخش انتهایی میله‌‌های کنترلی از جنس بروم کاربید می‌‌توانسته در افزایش پیش‌‌بینی‌‌نشده‌‌ی واکنش‌‌پذیری میله‌ها و ناپایداری رآکتور مؤثر بوده باشد.محفظه‌ی جدید رآکتور پس از نصب، ۴نوامبر۲۰۱۷
  • یکی از ضعف‌‌های اصلی رآکتور RBMK-1000 در زمان بروز حادثه، مقدار مثبت و بسیار بزرگ «ضریب حفره» بوده است. همان‌‌طورکه در قسمت اول مقاله نیز اشاره کردیم، این ضعف ساختاری به نوع طراحی رآکتورهای شوروی برمی‌‌گردد. در این نوع رآکتورها برخلاف نمونه‌‌های غربی، از گرافیت جامد برای جذب نوترون‌‌ها و تعدیل واکنش استفاده می‌‌شود. این بدان معنا است که با افزایش حجم بخار در این رآکتورها، میزان جذب نوترون نه‌‌تنها افزایش نمی‌‌یابد؛ بلکه با کاهش نیز مواجه می‌‌شود؛ درنتیجه، توان رآکتور افزایش می‌یابد. این نوع طراحی باعث می‌‌شود رآکتورهای RBMK در سطوح پایین توان، به‌‌شدت ناپایدار باشند و به‌‌راحتی دچار افزایش توان پیش‌‌بینی‌‌نشده‌ شوند. چنین سازوکاری چندان با منطق سازگاری نداشت و خدمه‌‌ی نیروگاه نیز از آن مطلع نبودند.
  • درس‌‌های حادثه‌‌ی چرنوبیل

    جدا از نقش فاجعه‌‌ی چرنوبیل در برچیده‌‌شدن پرده‌‌ی آهنین و فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، این تجربه‌‌ی تلخ دستاوردهای مهمی برای آینده‌‌ی صنعت هسته‌‌ای، به‌‌ویژه در مبحث ایمنی رآکتورهای ساخت اروپای شرقی داشت. این اتفاق حتی برای دنیای غرب که از فناوری کاملا متفاوتی برای ساخت رآکتورهای خود بهره می‌‌برد، نیز درس‌‌هایی در پی داشت و باعث شد زبان مشترکی میان شرق و غرب درزمینه‌‌ی همکاری‌‌های ایمنی رآکتورها شکل بگیرد و سرمایه‌‌گذاری‌‌های مهمی برای بهبود طراحی آن‌‌ها انجام شود.

    پس از حادثه، روند اصلاح نواقص در تمامی رآکتورهای RBMK دیگری آغاز شد که در‌حال‌کار بودند. کارشناسان دریافتند ضریب توان مثبت در این نوع رآکتورها باعث ناپایداری آن‌‌هاست؛ پس، درصدد اصلاح آن برآمدند. میله‌‌های کنترلی اصلاح و تعویض شدند، ۸۰ تا ۹۰ جاذب‌‌ نوترونی جدید به ساختار رآکتور افزوده شدند، زمان لازم برای جای‌‌گذاری میله‌‌های کنترلی از ۱۸ ثانیه به ۱۲ ثانیه کاهش یافت و نهایتا غلظت اورانیوم استفاده‌شده از ۱.۸ به ۲.۴ درصد ارتقا یافت. درنتیجه‌‌ی این اقدامات، پایداری رآکتورها در توان‌‌های پایین به‌‌صورت چشمگیری بهبود یافت.

    چرنوبیل / Chernobyl

    ۳۰ سال پس از وقوع حادثه‌ی تلخ چرنوبیل، امروزه فضای محوطه‌ی نیروگاه اتمی متروک به نیروگاه خورشیدی تبدیل شده است.

    اکنون، سیستم خاموش‌‌سازی خودکار بسیار سریع‌‌تر از قبل شده و برای رآکتورها تجهیزات بازرسی خودکار نصب‌‌ و مکانیزم‌‌های ایمنی پیشرفت ‌چشمگیری کرده‌‌اند. برنامه‌‌ی محاسباتی ویژه‌ای در اتاق کنترل نیروگاه‌‌ها برای تعیین دقیق مقدار ORM تهیه شده و مکانیزمی خاص به‌‌کار گرفته شد که مانع از خاموشی سیستم ایمنی اضطراری حین فعالیت رآکتور می‌شود. آن‌‌طورکه گزارش ایمنی هسته‌‌ای آلمان می‌‌گوید:

    امروزه دیگر تکرار حادثه‌‌ای مانند آنچه در چرنوبیل رخ داد، تقریبا محال است».

    از سال ۱۹۸۹ تاکنون، بیش از هزار نفر از مهندسان انرژی هسته‌‌ای از شوروی سابق برای بازدید از نیروگاه‌‌های اتمی غرب به این کشورها آمده‌‌اند و مهندسان غربی نیز متقابلا بازدیدهایی کرده‌اند. همچنین، بیش از ۵۰ قرارداد همکاری دوطرفه میان نیروگاه‌‌های شرق و غرب منعقد شده است. در سایه‌‌ی این مراودات، در سال ۱۹۸۹ انجمن جهانی اپراتورهای نیروگاه‌‌های هسته‌‌ای (WANO) شکل گرفت تا بستری برای تبادل‌نظر میان ۱۳۰ اپراتور نیروگاه هسته‌‌ای در ۳۰ کشور جهان ایجاد شود.

    پس از فاجعه‌‌ی چرنوبیل، بسیاری از برنامه‌‌های همکاری بین‌‌المللی آغاز شد که در میان آن‌‌ها، می‌‌توان به برنامه‌‌‌‌ی ایمنی آژانس بین‌‌المللی انرژی اتمی (IAEA) برای بازبینی از تمامی رآکتورهای شوروی اشاره کرد. برآورد می‌‌شود که در این برنامه‌‌ها، بیش از یک‌میلیارد دلار کمک مالی برای اجرای ۷۰۰ پروژه‌‌ی ایمن‌‌سازی رآکتورهای نصب‌شده در کشورهای بلوک شرق جمع‌‌آوری شد. انعقاد پیمان ایمنی هسته‌‌ای در ژوئن‌۱۹۹۴ در وین اتریش نیز از دیگر دستاوردهای این حادثه‌‌ی تلخ بود.

    چرنوبیل / Chernobyl

    نیروگاه اتمی چرنوبیل در سال ۲۰۱۸

    شاید همان‌‌گونه که گزارش ایمنی هسته‌‌ای آلمان می‌‌گوید، آنچه در چرنوبیل روی داد، دیگر هرگز تکرار نشود؛ اما تقدیر این بود که چنین حادثه‌‌ای رقم بخورد تا یک ملت دریابد هرگز نمی‌‌توان با کشیدن بلندترین دیوارهای آهنین به‌‌دور مرزهای سیاست و جغرافیا و ایدئولوژی، مسیر پیشرفت و ترقی را یک‌‌تنه طی کرد. شاید اگر جهان در آوریل‌۱۹۸۶ در میانه‌‌ی جنگ سرد میان دو ابرقدرت تا دندان مسلح، ناامیدانه گرفتار نبود، اگر دانشمندان هسته‌‌ای در چرنوبیل فرصت بیشتری برای تعامل با همتایان خود در آن‌‌سوی جهان داشتند، اگر جهان اندکی مکان بهتری برای زندگی درکنار دیگران بود، آخرین لحظات زندگی آن خدمه و آتش‌‌نشانان و صدها زن‌ومرد بی‌‌گناه آن‌‌قدر کابوس‌‌بار رقم نمی‌‌خورد.

    دیدگاه شما درباره حادثه‌ی چرنوبیل چیست؟ فکر می‌کنید تاریخ دوباره ملت دیگری را این‌‌چنین خواهد آزمود؟

    مقاله رو دوست داشتی؟
    نظرت چیه؟
    داغ‌ترین مطالب روز
     دانلود ریلز اینستاگرام
    راهنمای انتخاب بهترین دانلودر اینستاگرام؛ از استوری و ریلز تا پست

    اگر از محتوای جذاب اینستاگرام لذت می‌برید و می‌خواهید آن‌ را همیشه همراه داشته باشید، دانلود دانلودر اینستا راه‌حلی سریع و ساده برای ذخیره آن‌ است.

    9
    حدود 21 ساعت قبل
    مقایسه مدل‌های هوش مصنوعی گراک، چت‌جی‌پی‌تی و جمنای
    نبرد غول‌های هوش مصنوعی: برنده نهایی چیزی نبود که فکرش را می‌کردیم!

    ما ChatGPT، جمنای و گراک را در یک ماراتن نفس‌گیر از کدنویسی تا ساخت ویدیو به چالش کشیدیم و نتیجه، همه را غافلگیر کرد.

    143
    2 روز قبل
    بهترین ماوس گیمینگ
    بهترین موس گیمینگ بازار [بهار و تابستان ۱۴۰۴]

    بعد از سرهم‌بندی یک سیستم گیمینگ حرفه‌ای، وقت انتخاب ماوسی است که دستورات شما را به‌سرعت اجرا کند. در ادامه بهترین ماوس‌های گیمینگ را معرفی کرده‌ایم

    51
    1 روز قبل
    راهنمای خرید تبلت‌های ویندوزی
    بهترین تبلت های ویندوزی بازار [تابستان ۱۴۰۴]

    از سرفیس پرو گرفته تا لپ‌تاپ هیبریدی اچ‌پی، در مقاله‌ی پیش‌ رو بهترین تبلت‌ها با سیستم‌عامل ویندوز را به شما معرفی می‌کنیم.

    120
    2 روز قبل
    ویتومیر ماریچیچ، غواص اهل کرواسی، رکوردشکن طولانی ترین حبس نفس
    غواص اهل کرواسی با ۲۹ دقیقه حبس نفس زیر آب، رکورد جهانی گینس را شکست

    ویتومیر ماریچیچ، غواص اهل کرواسی، توانست ۲۹ دقیقه و ۳ ثانیه نفس خود را نگه دارد و رکورد جهانی گینس را جا‌به‌جا کند، رکوردی که جهان را شگفت‌زده کرد.

    79
    2 روز قبل
    بهترین لپ تاپ های گیمینگ سال ۲۰۲۴
    بهترین لپ تاپ گیمینگ بازار؛ از سری TUF تا تایتان [تابستان ۱۴۰۴]

    در این مقاله بهترین لپ‌تاپ‌های گیمینگ موجود در بازار ایران را معرفی خواهیم کرد.

    427
    حدود 22 ساعت قبل
    جمعیت مردم ژاپن
    پدیده‌ مرموز جوهاستو؛ چرا سالانه ۸۰ هزار ژاپنی‌ ناپدید می‌شوند؟

    جوهاستو پدیده‌ای عجیب و مرموز است که به ناپدیدشدن سالانه ۸۰ هزار ژاپنی منجر می‌شود.

    39
    حدود 21 ساعت قبل
    تبلیغات
    DN-DNShatel

    نظرات

    تبلیغات
    60 مطلب
    کالکشن «چیزهای کوچک»
    رازهای کوچک جهان جهان اطراف ما مملو از پدیده‌هایی به‌ظاهر ساده اما علمی و شگفت‌انگیز است. در این بخش از زومیت، به بررسی رازهای کوچک اما مهم درباره دنیای اطرافمان می‌پردازیم و پاسخ‌هایی دقیق و علمی برای پرسش‌هایی ارائه می‌دهیم که شاید همیشه از خودمان می‌پرسیدیم.
    20 مطلب
    کالکشن «چه می‌شد اگر»
    چه می‌شد اگر؟ در این بخش از زومیت، به دنیای پرسش‌های فرضی و شگفت‌انگیز قدم می‌گذاریم؛ جایی که علم با تخیل تلاقی و به ما کمک می‌کند تا تصور کنیم دنیا در سناریوهای غیرواقعی چگونه می‌توانست باشد. با تحلیل‌های علمی و نگاهی سرگرم‌کننده، به سوالاتی پاسخ می‌دهیم که ذهن کنجکاو هر انسانی را قلقلک می‌دهند.
    30 مطلب
    لوگوی شرکت‌های تکنولوژی با اپل پارک در پس‌زمینه
    پرسه در سیلیکون ولی روایت‌های خواندنی از دنیای فناوری؛ در این مجموعه، با ماجرای جذاب‌ترین رویدادها، نوآوری‌ها و داغ‌ترین ترندهای تکنولوژی آشنا شوید.
    59 مطلب
    لوگوی اندروید
    ترفند ها و آموزش های اندروید در مجموعه مطالعاتی آموزش اندروید با برترین و کاربردی‌ ترین ترفند های اندروید آشنا خواهید شد و صفر تا صد تبلت و گوشی اندرویدی خود را آموزش می‌بینید.
    14 مطلب
    طرح مفهومی سخت‌افزار
    شیرجه در سخت افزار با مقالات سخت‌افزاری زومیت در دریای هیجان‌انگیز سخت‌افزار از CPU و GPU تا هوش مصنوعی و شرکت‌های فناوری پیشرو شیرجه بزنید.
    18 مطلب
    پیکان زرد در کنار کنسول گیم‌بوی و نوکیا 6600
    ماشین زمان با مقالات «ماشین زمان» به گذشته دنیای فناوری سفر کنید و همراه ما محصولات و تکنولوژی‌های نوستالژیک را مرور کنید.
    15 مطلب
    طرح مفهومی از منظومه شمسی
    آشنایی با منظومه شمسی منظومه شمسی، این محله وسیع و درعین‌حال کوچک ما در فضای بی‌کران، مملو از اجرام شگفت‌انگیز، ازجمله سیاره آبی منحصربه‌فردمان است.در این بخش با هرآنچه لازم است درباره منظومه شمسی بدانید، آشنا می‌شوید.
    50 مطلب
    کره لاس وگاس درکنار شاتل فضایی
    مهندسی بی‌نهایت داستان ساخت پیچیده‌ترین و خلاقانه‌ترین سازه‌های مهندسی دنیا، از آسمان‌خراش‌های بلند تا شاتل‌های فضایی را در بخش مهندسی بی‌نهایت دنبال کنید.
    66 مطلب
    راهنمای بقا و آمادگی در شرایط بحرانی و اضطراری زندگی همیشه در مسیر آرام پیش نمی‌رود؛ بحران‌ها و حوادث ممکن است ناگهان از راه برسند. با راهنمای بقا و آمادگی زومیت، مهارت‌ها و دانشی را بیاموزید که می‌تواند در شرایط سخت، تفاوت بین خطر و امنیت را رقم بزند.
    44 مطلب
    کالکشن بیوگرافی
    بیوگرافی بزرگان علم و فناوری با زندگی و دستاوردهای استادان نوآوری و شکل‌دهندگان دنیای علم و تکنولوژی آشنا شوید.
    آخرین ویدیوها
    پخش از رسانه
    خلاصه رویداد معرفی سری پیکسل ۱۰ گوگل
    خلاصه رویداد معرفی سری پیکسل ۱۰ گوگل
    00:19:02
    عکس بهزاد و مهرداد و امین در کنار هم برای پوشش زنده مراسم گوگل
    نسخه آفلاین پوشش زنده زومیت از مراسم گوگل؛ سری پیکسل ۱۰
    02:17:58
    بررسی ناتینگ فون ۳؛ وقتی که خاص بودن، بها داره!
    بررسی ناتینگ فون ۳؛ وقتی که خاص بودن، بها داره!
    00:17:13
    غول ۸۶ اینچی ال‌جی اومد! بررسی کامل NanoCell 2024
    غول ۸۶ اینچی ال‌جی اومد! بررسی کامل NanoCell 2024
    00:10:17
    عکس چت‌جی‌پی‌تی و جمنای و گراک در کنارهم
    مقایسه کامل چت‌جی‌پی‌تی و جمنای و گراک؛ کدوم بهترینه؟
    00:40:03
    آموزش نصب لینوکس در کنار ویندوز؛ صفر تا صد نصب برای مبتدیان
    آموزش نصب لینوکس در کنار ویندوز؛ صفر تا صد نصب برای مبتدیان
    00:35:21
    هوش مصنوعی برای آنلاین شاپ‌ها ✨
    هوش مصنوعی برای آنلاین شاپ‌ها ✨
    00:10:15
    عکس مسعود یوسف نژاد و امیرحسین راد در استودیو زومیت
    پشت‌پرده حمله سایبری به نوبیتکس؛ همه‌چیز از زبان مدیرعامل
    00:45:08
    بررسی گلکسی زد فلیپ ۷؛ گوشی‌ای که عاشقش می‌شی! 📱
    بررسی گلکسی زد فلیپ ۷؛ گوشی‌ای که عاشقش می‌شی! 📱
    00:13:12
    عکس ماشین ظرفشویی ال‌جی LG DFC435FP در آشپزخانه زومیت
    ماشین ظرفشویی ال‌جی مدل LG DFC435FP
    00:04:59
    تلویزیون‌های دوو
    تلویزیون اسنوا و دوو رو آپدیت نکن
    00:01:04
    بررسی Vivo X200 Ultra: تجربه دوربین حرفه‌ای در گوشی👌
    بررسی Vivo X200 Ultra: تجربه دوربین حرفه‌ای در گوشی👌
    00:19:40
    عکس شادان در کنار ماشین شیائومی SU7
    شیائومی: رویای اپل برای من خاطرست!چرا ماشین شیائومی موفق شد؟
    00:08:30
    عکس محمد سیار در کنار مسعود یوسف نژاد
    گفت‌وگوی اختصاصی زومیت با طراح ارشد ایرانی متا
    01:20:40
    گلکسی زد فولد ۷ / Galaxy Z Fold 7 سامسونگ در دست با پس زمینه آبی ۱۶:۹
    بررسی ویدیویی گلکسی زد فولد ۷ سامسونگ
    00:14:15
    عکس میلاد منشی پور در کنار مسعود یوسف نژاد
    راه‌اندازی استارتاپ در دبی تا شرایط سخت کشور پس از جنگ
    00:49:01
    عکس هادی و شادان با گلکسی زد فولد ۷
    گلکسی زد فولد ۷ به زومیت رسید🔥
    00:12:30
    معرفی کیس آکواریومی Awest GT-AQ16
    معرفی کیس آکواریومی Awest GT-AQ16
    00:06:18
    عکس مصاحبه در مورد جنگ ایران و زومیت
    زیر سایه جنگ؛ فناوری در جنگ ۱۲ روزه از نگاه زومیت
    01:05:43
    عکس شادان و مهرداد و هادی درکنارهم برای پوشش رویداد سامسونگ
    نسخه آفلاین پوشش زنده زومیت از رویداد گلکسی آنپکد ۲۰۲۵
    02:11:16
    بررسی وان‌پلاس ۱۳ اس؛ این گوشی کوچولو رکورد زومیت رو زد!
    بررسی وان‌پلاس ۱۳ اس؛ این گوشی کوچولو رکورد زومیت رو زد!
    00:12:57
    تصویر بهزاد در کنار آیکون ابزارهای هوش مصنوعی مثل چت‌جی‌پی‌تی
    با هوش مصنوعی سرعتت رو دو برابر کن!
    00:23:15
    تصویر رندرهای گلکسی زد فلیپ ۷ و زد فولد ۷
    هرآنچه از رویداد معرفی گلکسی زد فولد۷ سامسونگ انتظار داریم
    00:10:24
    گفتگو زومیت با دیجی کالا
    گفتگو زومیت با مدیرعامل دیجی‌کالا: ظرفیت جهش ۱۰ برابری داریم
    01:16:00
    ‍زومکست پست
    گفتگو با مدیرعامل پست؛ نیاز به سرمایه‌گذاری و رفع تحریم‌ها
    01:09:00
    شیرجه‌ای به عمق؛ blu Deep Dive گزارش اولین رویداد باگ‌بانتی بلوبانک سامان
    شیرجه‌ای به عمق؛ blu Deep Dive گزارش باگ‌بانتی بلوبانک سامان
    00:10:26
    نگاه نزدیک به iOS26؛ شیشه‌ای‌ترین سیستم عامل اپل!
    نگاه نزدیک به iOS26؛ شیشه‌ای‌ترین سیستم عامل اپل!
    00:20:26
    تو رویداد WWDC 2025 اپل چه خبر بود؟ خلاصه و مفید
    تو رویداد WWDC 2025 اپل چه خبر بود؟ خلاصه و مفید
    00:13:23
    شنوتو: چهارده هزار پادکستر فارسی
    مدیرعامل شنوتو: حدود ۱۴ هزار عنوان پادکستر فارسی فعال است
    00:48:57
    ۵ دلیل برتری مانیتور اولتراواید
    ۵ دلیل برتری مانیتور اولتراواید + آنباکس ROG Swift PG35V
    00:11:02
    عکس گلکسی اس ۲۴ اف ای در دستان بهزاد
    بررسی طولانی مدت گلکسی S24 FE
    00:10:44
    عکس تبلت‌های شیائومی پد ۷ و پد ۷ پرو در کنار هم
    بررسی تبلت‌های شیائومی پد ۷ و پد ۷ پرو
    00:18:54
    ضبط مکالمه گوشی سامسونگ
    فعال‌سازی ضبط مکالمه سامسونگ؛ آموزش صفر تا صد
    00:13:56
    عکسی از وان یو آی ۸ در گوشی اس ۲۵ اولترا
    نگاهی به تمام ویژگی‌های جذاب وان یو آی ۸
    00:08:02
    آب میوا
    نمایشگاه آگروفود؛ مصاحبه با مدیرعامل برند میوا
    00:15:22
    وقتی ناتینگ تجربه می‌فروشه! بررسی ناتینگ فون ۳ای پرو
    وقتی ناتینگ تجربه می‌فروشه! بررسی ناتینگ فون ۳ای پرو
    00:13:55
    باریکی به چه قیمتی؟ بررسی گلکسی اس۲۵ اج
    باریکی به چه قیمتی؟ بررسی گلکسی اس۲۵ اج
    00:11:09
    مالیات در کمین است
    چرا کسب‌وکارهای محلی به حاشیه رانده شدند؟
    00:56:01
    فروش آنلاین لباس‌های ایرانی اصیل در بانی‌مد
    بانی‌مد میزبان بیش از هزار برند ایرانی اصیل
    00:45:24
    عکس بهزاد در کنار تبلت‌های شیائومی پد ۷ و پد ۷ پرو
    آنباکس تبلت‌های شیائومی؛ پد ۷ و پد ۷ پرو
    00:12:19
    رویداد گوگل I/O در ۱۸ دقیقه! از ترجمه فارسی تا عینک واقعیت ترکیبی 🥽✨
    رویداد گوگل I/O در ۱۸ دقیقه!
    00:18:44
    زومکست با جاب ویژن
    هوش مصنوعی، جایگزین نیروی انسانی؟
    01:04:35
    عکس گلکسی اس ۲۵ اج در تمام رنگ‌ها
    آنباکس گلکسی اس ۲۵ اج؛ باریک و سبک و دوست داشتنی
    00:12:54
    عکس تبلت‌های گلکسی تب S10 FE و گلکسی تب S10 FE Plus
    بررسی گلکسی تب S10 FE و FE پلاس
    00:14:14
    زومکست فضاهای اشتراکی
    گفتگو زومیت با مدیران انجمن فضاهای اشتراکی
    00:44:45
    یک شب دو گوشی؛ گلکسی اس۲۵ اج و اکسپریا ۱ مارک ۷ معرفی شد
    یک شب دو گوشی؛ گلکسی اس۲۵ اج و اکسپریا ۱ مارک ۷ معرفی شد
    00:07:40
    عکس بهزاد در حال ساختن اپل اکانت
    آموزش جامع ساخت اپل آیدی؛ قدم به قدم
    00:25:22
    پادشاه جدید عکاسی موبایل؟ بررسی شیائومی ۱۵ اولترا 🐲📸
    پادشاه جدید عکاسی موبایل؟ بررسی شیائومی ۱۵ اولترا 🐲📸
    00:15:17
    عکس سعیده اسلامیه در کنار سحر بختیاری از دیجی‌کالا
    صفر تا صد دیجی‌کالا ادز؛ مصاحبه با سحر بختیاری
    00:41:20
    بررسی بلندمدت آیفون ۱۶ پرو مکس 🤑 با این قیمت ارزش خرید داره؟
    بررسی بلندمدت آیفون ۱۶ پرو مکس 🤑
    00:09:06

    مقایسه قیمت و مشخصات 🛒

    پنل جلو و پشت گوشی موبایل آیفون 16e اپل مشکی / Apple iPhone 16eپنل جلو و پشت گوشی موبایل آیفون 16e اپل مشکی / Apple iPhone 16e
    3
    آیفون 16e اپل

    از70,300,000تومان

    پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی A36 سامسونگ ارغوانی / Samsung Galaxy A36پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی A36 سامسونگ ارغوانی / Samsung Galaxy A36
    3.9
    گلکسی A36 سامسونگ

    از22,800,000تومان

    پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی A26 سامسونگ سبز نعنایی / Samsung Galaxy A26پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی A26 سامسونگ سبز نعنایی / Samsung Galaxy A26
    4
    گلکسی A26 سامسونگ

    از17,400,000تومان

    پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی A56 سامسونگ زیتونی / Samsung Galaxy A56پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی A56 سامسونگ زیتونی / Samsung Galaxy A56
    3.9
    گلکسی A56 سامسونگ

    از28,349,000تومان

    پنل جلو و پشت گوشی موبایل پوکو X7 شیائومی مشکی و زرد / Xiaomi Poco X7پنل جلو و پشت گوشی موبایل پوکو X7 شیائومی مشکی و زرد / Xiaomi Poco X7
    4.1
    پوکو X7 شیائومی

    از25,290,000تومان

    پنل جلو و پشت گوشی موبایل پوکو X7 پرو شیائومی مشکی و زرد / Xiaomi Poco X7 Proپنل جلو و پشت گوشی موبایل پوکو X7 پرو شیائومی مشکی و زرد / Xiaomi Poco X7 Pro
    4.7
    پوکو X7 پرو شیائومی

    از29,544,400تومان

    پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی اس 25 سامسونگ سرمه ای / Samsung Galaxy S25پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی اس 25 سامسونگ سرمه ای / Samsung Galaxy S25
    4.3
    گلکسی اس 25 سامسونگ

    از91,000,000تومان

    پنل جلو و پشت گوشی موبایل آیفون 16 اپل آبی / Apple iPhone 16پنل جلو و پشت گوشی موبایل آیفون 16 اپل آبی / Apple iPhone 16
    3.6
    آیفون 16 اپل

    از63,900,000تومان

    پنل جلو و پشت گوشی موبایل آیفون 16 پرو مکس اپل مشکی / Apple iPhone 16 Pro Maxپنل جلو و پشت گوشی موبایل آیفون 16 پرو مکس اپل مشکی / Apple iPhone 16 Pro Max
    3.6
    آیفون 16 پرو مکس اپل

    از102,000,000تومان

    پنل جلو و پشت گوشی موبایل آیفون 16 پرو اپل بژ / Apple iPhone 16 Proپنل جلو و پشت گوشی موبایل آیفون 16 پرو اپل بژ / Apple iPhone 16 Pro
    4.4
    آیفون 16 پرو اپل

    از90,800,000تومان

    پنل جلو و پشت گوشی موبایل آیفون 16 پلاس اپل صورتی / Apple iPhone 16 Plusپنل جلو و پشت گوشی موبایل آیفون 16 پلاس اپل صورتی / Apple iPhone 16 Plus
    3.7
    آیفون 16 پلاس اپل

    از80,890,000تومان

    کنسول بازی پلی استیشن 5 پرو سونی / Sony PlayStation 5 Proکنسول بازی پلی استیشن 5 پرو سونی / Sony PlayStation 5 Pro
    4
    اپل ایرپادز 4 به همراه کیساپل ایرپادز 4 به همراه کیس
    3
    اپل ایرپاد 4

    از9,800,000تومان

    پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی A55 سامسونگ آبی روشن / Samsung Galaxy A55پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی A55 سامسونگ آبی روشن / Samsung Galaxy A55
    4.2
    گلکسی A55 سامسونگ

    از24,300,000تومان

    پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی A15 سامسونگ سرمه ای تیره / Samsung Galaxy A15پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی A15 سامسونگ سرمه ای تیره / Samsung Galaxy A15
    4.4
    گلکسی A15 سامسونگ

    از14,000,000تومان

    پنل جلو و پشت گوشی موبایل پوکو X6 پرو شیائومی مشکی / Xiaomi Poco X6 Proپنل جلو و پشت گوشی موبایل پوکو X6 پرو شیائومی مشکی / Xiaomi Poco X6 Pro
    4.3
    پوکو X6 پرو شیائومی

    از27,450,000تومان

    پنل جلو و پشت گوشی موبایل پوکو X6 شیائومی سفید / Xiaomi Poco X6پنل جلو و پشت گوشی موبایل پوکو X6 شیائومی سفید / Xiaomi Poco X6
    4
    پوکو X6 شیائومی

    از24,800,000تومان

    پنل جلو و پشت گوشی موبایل پوکو F6 پرو شیائومی مشکی / Xiaomi Poco F6 Proپنل جلو و پشت گوشی موبایل پوکو F6 پرو شیائومی مشکی / Xiaomi Poco F6 Pro
    4.5
    پوکو F6 پرو شیائومی

    از37,999,000تومان

    گوشی موبایل گلکسی زد فولد 6 سامسونگ صورتی / Samsung Galaxy Z Fold6گوشی موبایل گلکسی زد فولد 6 سامسونگ صورتی / Samsung Galaxy Z Fold6
    4.1
    پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی زد فلیپ 6 سامسونگ زرد / Samsung Galaxy Z Flip6پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی زد فلیپ 6 سامسونگ زرد / Samsung Galaxy Z Flip6
    3.9
    پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی A35 سامسونگ بنفش روشن / Samsung Galaxy A35پنل جلو و پشت گوشی موبایل گلکسی A35 سامسونگ بنفش روشن / Samsung Galaxy A35
    4.3
    گلکسی A35 سامسونگ

    از22,350,000تومان

    پنل جلو و پشت تبلت آیپد پرو 13 اپل نسخه 2024 مشکی / Apple iPad Pro 13 2024پنل جلو و پشت تبلت آیپد پرو 13 اپل نسخه 2024 مشکی / Apple iPad Pro 13 2024
    3.9
    موبایل آیفون 13 اپل / Apple iPhone 13موبایل آیفون 13 اپل / Apple iPhone 13
    4.1
    آیفون 13 اپل

    از59,750,000تومان

    گوشی موبایل ردمی نوت 13 پرو شیائومی / Xiaomi Redmi Note 13 Pro سفیدگوشی موبایل ردمی نوت 13 پرو شیائومی / Xiaomi Redmi Note 13 Pro سفید
    4.4
    موبایل آیفون 13 پرو مکس اپل آبی / APPLE IPHONE 13 PRO MAX Sierra blueموبایل آیفون 13 پرو مکس اپل آبی / APPLE IPHONE 13 PRO MAX Sierra blue
    3.5
    آیفون 13 پرو مکس اپل

    از77,900,000تومان

    آیفون 11 پرو مکس - نمای جلو و پشت  / Iphone 11 Pro Maxآیفون 11 پرو مکس - نمای جلو و پشت  / Iphone 11 Pro Max
    3.4
    آیفون 11 پرو مکس اپل

    از32,900,000تومان

    گوشی آیفون 14 پرو مکس رنگ بنفش تیرهگوشی آیفون 14 پرو مکس رنگ بنفش تیره
    3.6
    آیفون 14 پرو مکس اپل

    از103,540,000تومان

    موبایل آیفون 12 اپل مشکی / Apple iPhone 12 blackموبایل آیفون 12 اپل مشکی / Apple iPhone 12 black
    4
    آیفون 12 اپل

    از43,488,000تومان

    نمای کلی Samsung Galaxy A73 5G / گوشی موبایل گلکسی A73 سامسونگ 5G با نمایشگر روشن و نمایش لوگو و دوربین پنل پشت رنگ سفیدنمای کلی Samsung Galaxy A73 5G / گوشی موبایل گلکسی A73 سامسونگ 5G با نمایشگر روشن و نمایش لوگو و دوربین پنل پشت رنگ سفید
    4.1
    گلکسی A73 سامسونگ 5G

    از37,733,300تومان

    بهترین مقالات زومیت

    مشاهده همه
    با چشم باز خرید کنید
    زومیت شما را برای انتخاب بهتر و خرید ارزان‌تر راهنمایی می‌کند
    ورود به بخش محصولات