عادت‌هایی که می‌توانند قوه‌ ادراک انسان را کاهش دهند

دانشمندان در جدیدترین بررسی‌های خود توانسته‌اند ارتباط جذابی را بین عادت‌‌های روزمره و ادراک کشف کنند، مشکلاتی مثل کمبود آب، دستگاه‌های دیجیتالی و حتی کراوات‌ها می‌توانند قوه‌ی ادراک را کاهش دهند. خبر خوب این است که این عادت‌ها انعطاف‌پذیر و قابل‌تغییر هستند (اگرچه مسئله در مورد دستگاه‌های دیجیتالی کمی پیچیده‌تر است) و این به حساسیت و واکنش مغز انسان به محیط اطراف خود وابسته است. در ادامه به عادت‌های طولانی‌مدت اشاره شده است که در زوال حافظه و کاهش توانایی ادراک نقش دارند. البته راه‌حل‌های ساده‌تری هم برای حل این مشکلات وجود دارند اما در این مقاله سعی شده به بهترین راه‌حل‌ها اشاره شود:

بر اساس بررسی‌ها کم شدن آب بدن بر ادراک تأثیر می‌گذارد پژوهشگرها با تحلیل بررسی‌های قبلی و با استفاده از ۳۳ مطالعه‌ی موردی به بررسی آثار کم شدن آب (در سطوح مختلف) بر عملکرد درکی و شناختی انسان پرداخته‌اند. به‌طور کلی، میزان خطا در افرادی که در شرایط عادی در کارهای دقیق و تمرکزی مرتکب خطا می‌شدند، با کم شدن آب بدن چندبرابر می‌شود. کاهش آب بدن به‌میزان بیش از ۲ درصد از جرم بدن باعث می‌شود علاوه بر خطاهای کوچک و بی‌ضرر، توانایی‌های ریاضی و منطقی هم کاهش پیدا کنند. (این اتفاق ممکن است پس از چند ساعت کار بدون نوشیدن آب رخ دهد).

به‌گفته‌ی میندی میلارد استافورد، تشدید کمبود آب حتی بر ساده‌ترین و ابتدایی‌ترین کارها هم تأثیر می‌گذارد؛ اما وظایفی که نیاز به تمرکز و توجه بیشتری دارند، بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند. برای حفظ تمرکز در یک جلسه‌ی طولانی یا در طول رانندگی، یا انجام یک کار یکنواخت باید هوشیاری خود را حفظ کنید.

کمبود آب می‌تواند بر کارهای اجرایی و تمرکزی در محیط کار، مدرسه یا حتی اوقات فراغت هم تأثیر بگذارد. افرادی که در محیط‌های داغ به کارهای فنی مشغول هستند بیشتر تحت تأثیر کمبود آب قرار می‌گیرند، حس سرگیجه می‌تواند نشانه‌ی دیگری برای مصرف کم آب در طول روز باشد.

بر اساس یک بررسی دیگر، بستن کراوات می‌تواند به‌اندازه‌ی ۷ درصد، گردش خون به مغز را کاهش دهد. یک تیم با بررسی افراد کراواتی و غیرکراواتی و اسکن MRI آن‌ها به اندازه‌گیری جریان خون مغزی پرداخت. بر اساس این بررسی اتلاف گردش خون در مغز مردانی که کراوات خود را محکم می‌بندند در مقایسه با دیگران بیشتر بوده است. میزان تأثیر دقیق اتلاف گردش خون بر ادراک کاملا مشخص نیست؛ اما در صورت نگرانی، لازم است فقط کمی گره‌ی کراوات را شکل کنید.

این روزها تلفن‌های همراه به عامل مخربی برای کار معلم‌ها تبدیل‌شده‌اند و حالا بر اساس یک بررسی علمی، منع آن‌ها کاملا مجاز و منطقی است. پژوهشگرهای دانشگاه روتگر به نیمی از شرکت‌کنندگان این بررسی (۱۱۸ دانشجوی روانشناسی شناختی روتگر) اجازه دادند از تلفن همراه، تبلت و لپ‌تاپ‌های خود سر کلاس درس استفاده کنند و به نیمی دیگر این اجازه را ندادند. این تیم به رابطه‌ای بین نمرات و استفاده از تلفن همراه در طول یک ترم دست یافت. بر اساس این نتیجه منع استفاده از تلفن همراه، افزایش ۵ درصدی در نمرات دانشجویان را به دنبال داشت. به‌گفته‌ی ارنولد گلاس:

بر اساس این یافته‌ها بسیاری از دانش‌آموزان و معلم‌ها متوجه خواهند شد که حواس‌پرتی عملکرد و نمره‌ی امتحانی آن‌ها را به خطر می‌اندازد. به‌همین دلیل، معلم‌ها باید آثار مخرب حواس‌پرتی و استفاده از دستگاه‌های دیجیتال در کلاس درس را به دانش‌آموزان خود یادآوری کنند.

بر اساس بعضی بررسی‌ها استفاده از گجت‌ها می‌تواند منجر به کم‌حرفی افراد شود اما این اولین بار است که رابطه‌ی کاربرد فناوری و عملکرد آموزشی بررسی شده است. این رابطه می‌تواند برای دستگاه‌های دیجیتال در محیط خانه هم صدق کند، این دستگاه‌ها می‌توانند بر صمیمیت خانواده‌ها تأثیر بگذارند.

خواب هم آثار قابل‌ توجهی بر ادراک دارد؛ اما از طرفی اغلب افراد به‌خوبی از آن برخوردار نمی‌شوند. کم‌خوابی مزمن می‌تواند بر ادراک تأثیر بگذارد اما یک یا دو شب کم‌خوابی تأثیر مشابهی خواهد داشت. در یکی از بررسی‌های سال گذشته بر سلول‌های مغزی و ادراک در زمان واقعی، این نتیجه به دست آمد که پاسخگویی شرکت‌کنندگان و درک آن‌ها پس از یک شب بی‌خوابی سلول‌های مغزی کاهش می‌یابد و در صورت پاسخگویی فعالیت این سلول‌ها نسبت به حالت عادی نامنظم‌ است. 

استرس هم مثل کم‌خوابی بر کل سیستم‌های موجود در بدن ما تأثیر می‌گذارد؛ استرس مزمن به‌ویژه بر توانایی جنسی انسان تأثیر می‌گذارد. کورتیزول، هورمون استرس و آثار فتنه‌جویانه‌ی آن بر همه چیز از جمله شکل‌گیری حافظه یا تصمیم‌گیری و هماهنگی دست و چشم با مغز تأثیر می‌گذارد. شاید نتوانید تمام متغیرهای استرس را در زندگی خود کنترل کنید، اما می‌توانید رابطه‌ی خود با استرس و نحوه‌ی واکنش به آن را کنترل کنید. مراقبت از خود، استفاده از ابزارهایی مثل مدیتیشن، یوگا و درمان روش‌های خوبی برای کاهش آثار استرس هستند.

ارتباط اجتماعی و همزاد آن تنهایی، آثار عمده‌ای بر سلامت به‌ویژه سلامت ذهنی خواهند داشت. درواقع، ارتباط اجتماعی یکی از تأثیرگذارترین متغیرهایی است که در طولانی‌مدت بر سلامت تأثیر می‌گذارد. از طرفی تنهایی رابطه‌ی مستقیمی با ادراک ضعیف به‌ویژه در افراد مسن دارد. بر اساس یکی از بررسی‌ها در چند سال گذشته، تنهایی و انزوای اجتماعی ریسک بالای کاهش ادراک در آینده را به دنبال خواهد داشت. دلیل این مسئله می‌تواند محرک‌های احساسی و ذهنی و همین‌طور کاهش استرسی باشد که در روابط اجتماعی وجود دارد.

شکر آثار مخربی بر سلامت ادراکی و عصبی دارد (کمای دیابتی یک بیماری شناخته‌شده است). شکر می‌تواند به منابع ذهنی آسیب بزند: چند سال پیش در یک بررسی، ثابت شد عملکرد حافظه‌ی موش‌هایی که به‌جای آب ساده، آب شکر خورده بودند، ضعیف‌تر شده است. (عملکرد حافظه‌ی موش‌هایی که علاوه بر آب شکر امگا سه هم خورده بودند بهتر بود، درنتیجه امگا می‌تواند آثار شکر را خنثی کند)؛ و این تأثیر تنها در خزندگان مشاهده نشده است، یک بررسی دیگر در سال جاری نشان داد افرادی که گلوکز یا ساکارز بیشتری مصرف می‌کنند در تست‌های ادراکی نسبت به افرادی که فروکتوز یا دارونما مصرف می‌کنند عملکرد بدتری دارند، البته این مسئله با توجه به ارتباط بین شکر و بیماری آلزایمر عجیب نیست.