هر آنچه در مورد تلویزیون های سه بعدی (3D TV) باید بدانید

پیش از شروع این مقاله به شما پیشنهاد می‌کنیم جهت آشنایی با فناوری‌های مختلف سه بعدی و نحوه پخش تصاویر سه بعدی به مقاله "سه بعدی درخانه: تکنولوژی های پخش" مراجعه کنید.

تلویزیون سه بعدی (3D TV) نوعی از نمایشگر است که به مصرف‌کنندگان امکان می‌دهد تا برنامه‌های تلویزیونی، فیلم، بازی و ویدیوهای دیگر را بصورت برجسته و سه بعدی مشاهده کنند. این تلویزیون‌ها با فریب دادن چشم و مغز انسان بعد سوم و عمق را به تصاویر اضافه می‌کند. ابعاد تصویر سه بعدی نمایش داده شده در تلویزیون محدود به ارتفاع و عرض تلویزیون در حالت دو بعدی (2D) معمولی است.

تلویزیون سه بعدی یا صفحه‌نمایش سه بعدی هر صحنه را در دو تصویر متفاوت یکی برای چشم راست و یکی برای چشم چپ نمایش می‌دهد. دو تصویر تمام صفحه هستند و تقریباً شبیه به هم هستند و تنها کمی به راست یا چپ کج شده‌اند. از ترکیب این دو تصویر در ذهن، تصویر سه بعدی شکل می‌گیرد. وقتی این دو تصویر را بدون عینک مشاهده کنید دو تصویر ترکیب شده روی هم و بهم ریخته مشاهده خواهید کرد ولی وقتی از عینک مخصوص استفاده کنید این دو تصویر، یک تصویر سه بعدی را تشکیل می‌دهند.

این سیستم بر یک فرایند بصری به نام Steropsis تکیه دارد. چشم های انسان بالغ حدود 2.5 اینچ با یکدیگر فاصله دارند و این موضوع باعث می‌شود هر چشم با زاویه متفاوتی تصاویر را مشاهده کند. دو تصویر نمایش داده شده در تلویزیون‌های سه بعدی نیز موضوعات را با کمی اختلاف زاویه در هر تصویر نمایش می‌دهند و ترکیب این دو تصویر با عینک در ذهن انسان بصورت عمق دار و سه بعدی ایجاد می‌شوند.

بسیاری از مردم با روش آناگلیف (Anaglyph) آشنا هستند دراین روش از یک عینک که دارای صفحه های طلقی به رنگ آبی و قرمز است، استفاده می‌شود همان‌طور که می دانید فیلترهای رنگی مانع عبور نور هم رنگ خودشان می‌شوند. به‌عنوان مثال اگر با یک فیلتر قرمز به بیرون نگاه کنید نور هایی که هم رنگ همان فیلتر هستند را نخواهید دید. حال با استفاده از تکنولوژی های کامپیوتر ما می توانیم دو تصویر برای دو چشم را روی هم بیاندازیم. با این ترفند که مثلا برای تصویر سمت چپ از یک حاله قرمز و برای تصویر سمت راست از یک حاله آبی استفاده کنیم. در ابتدا این فناوری دارای کیفیت پایینی بود ولی با پیداش فناوری Blu-ray 3D و تلویزیون‌های Full HD 1080p کیفیت تصاویر بالا رفت.

روش جدیدی که در اکثر تلویزیون‌های سه بعدی استفاده می‌شود Active Shutter است در این روش به سرعت جلوی هر کدام از چشم ها یکی در میان مسدود می‌شود این امر در تلویزیون‌های 120 هرتز به بالا امکان‌پذیر است چون هر فریم دو بار و هر بار برای یک چشم نمایش داده می‌شود. عینک اکتیوشاتر نیز بسیارپیشرفته تر و گران‌تر از عینک آناگلیف است چون زمانی که تصویر هر چشم پخش می‌شود با سیاه کردن شیشه عینک چشم دیگر، مانع مشاهده تصویر با آن چشم می‌شود این عینک ها دارای باتری و گیرنده هستند و بصورت بی‌سیم دستورها را دریافت می‌کنند.

برخی تجربه مشاهده تصاویر سه بعدی نظیر IMAX 3D را در سینما داشته‌اند اکثر سینما ها از فناوری پلاریزه Passive استفاده می‌کنند. مهم‌ترین تفاوت عملی بین تلویزیون‌های سه بعدی در خانه و پرده های سه بعدی سینما در سایز صفحه است. تصاویر در خانه بسیار کوچک تر تا سینما و تعداد کمتری درمقابل صفحه‌نمایش قرار می‌گیرند. همچنین حداقل فاصله بین بیننده و تلویزیون بسیار کمتر از وضعیت مشابه در سینما است.

مهم‌ترین برتری سه بعدی در تلویزیون و خانه کنترل کاربر بر شرایط پخش است برخی از تلویزیون‌های امکان تنظیم عمق تصویر و زاویه نمایش را فراهم می‌کنند تا کاربر بهترین تصویر سه بعدی را مشاهده کند.

در CES ۲۰۱۱ تلویزیون‌های جدیدی معرفی شدند که به جای استفاده از فناوری اکتیوشاتر از فناوری پسیوآناگلیف استفاده می‌کنند. که هزینه کمتری را برای کاربر دارد و نیازی نیست برای هر عینک اضافه حدود 160 هزار تومان هزینه کرد.

خیر، براساس آمار گرفته شده توسط College of Optometrist in Vision Development حدود 5 تا 10 درصد امریکایی ها نمی‌توانند تصاویر سه بعدی را مشاهده کنند. این انسان‌ها نمی‌توانند عمق تصاویر سه بعدی را مشاهده کنند. برخی از این افراد وقتی عینک های سه بعدی را روی صورت می گذارند تصاویر را دو بعدی می بینند و برخی دیگر دچار سردرد شدید می‌شوند.

بسیاری از مردم تصاویر سه بعدی را بدون هیچ مشکلی مشاهده می‌کنند و دچار هیچ ناراحتی نمی‌شوند. اما برخی از مردم دچار سرگیجه یا سردرد می‌شوند. راحتی بیینده یکی از مهم‌ترین دغدغه های تولیدکننده های محتوای سه بعدی است. استفاده از افکت ها ی سه بعدی باعث خستگی ببینده می‌شود، حرکت سریع دوربین نیز باعث ایجاد بهم ریختگی و مات شدن تصاویر سه بعدی می‌شود. همچنین فیلم‌های سه بعدی که برای کودکان ساخته می‌شوند ساختار متفاوتی دارند چون فاصله بین چشمان کودکان کمتر از بزرگسالان است.

در مجموع برخی از افراد پس مدتی از مشاهده تصاویر سه بعدی دچار سردرد می‌شود ولی این موضوع به محتوای فیلم‌های سه بعدی و موارد که در بالا ذکر شد ارتباط دارد. بسیاری نیز مشکلی با مشاهده تصاویر سه بعدی ندارند.

برای مشاهده تصاویر سه بعدی در تلویزیون‌های فعلی باید از عینک استفاده کرد یعنی هرکسی که بخواهد تصاویر را بصورت سه بعدی مشاهده کند باید عینک داشته باشد. در غیراینصورت در هر صحنه دو تصویر با کمی فاصله نسبت به یکدیگر مشاهده خواهید کرد. در حال حاضر فناوری وجود ندارد که تصاویر سه بعدی و دو بعدی را هم‌زمان نشان دهد یعنی اگر عینک نداشته باشید تصاویر را دو بعدی و و اضح ببینید و اگر عینک داشتید تصاویر را سه بعدی ببینید.

البته در CES ۲۰۱۱ تلویزیون‌های معرفی شدند که بدون نیاز به عینک نیز مشاهده تصاویر سه بعدی را برای بیننده ممکن می‌سازند این تلویزیون‌ها هنوز بصورت عمده وارد بازار نشده اند ولی در آینده شاهد این نمایشگر ها خواهیم بود.

بله، دلایل مختلفی برای عدم پخش تصاویر سه بعدی یا عدم امکان ارتقاء تلویزیون دو بعدی به سه بعدی وجود دارد، ارسال تصاویر سه بعدی نیاز به پهنای باند بیشتری دارند و تلویزیون باید به نسخه جدیدتر پورت HDMI مجهز باشد. برای پخش تصاویر سه بعدی، تلویزیون باید حداقل 120 هرتز باشد برخی از تلویزیون‌های دو بعدی 60 یا 85 هرتز هستند. البته بسیاری از تلویزیون‌های دو بعدی امروزی مخصوصلا مدل‌های پلاسما 200Hz, 400Hz ویا 600 هرتز هستند ولی در نهایت اگر محدودیت های Refresh Rate و پورت HDMI نیز در تلویزیون دو بعدی وجود نداشته باشد بازهم قادر به پخش تصاویر سه بعدی نیست چون علاوه برا این ها نیاز به تراشه های مخصوص پردازش تصاویر سه بعدی است و تلویزیون باید سخت افزارهای مخصوص تصاویر سه بعدی را داشته باشد.

البته در این زمینه استثناء نیز وجود دارد برخی از تلویزیون‌ها با 3D Kit سازگار هستند و قادرند تصاویر سه بعدی را با استفاده از یک کیت سه بعدی که به کامپیوتر متصل می‌شود، پخش کنند برای کسب اطلاعات بیشتر در این رابطه به مقاله که پیش تر در مورد سه بعدی در کامپیوتر به کمک Nvidia 3D Vision Kit منتشر شده بود مراجعه کنید.

تقریباً هیچ کدام از پلیرهای Blu-ray قدیمی قادر به پخش فیلم‌های سه بعدی نیستند و برای پخش تصاویر سه بعدی نیازمند 3D Blu-ray Player هستند تا بتوانید فیلم‌های بلو ری سه بعدی را پخش کند.

در مورد کنسول‌های بازی، سونی اعلام کرده است که کنسول بازی PlayStation 3 با آپگرید دو نسخه firmware (راه انداز نرم‌افزاری) یکی برای بازی ها و یکی برای نمایش فیلم‌های سه بعدی Blu-ray، پخش تصاویر سه بعدی را امکان‌پذیر می‌کند. البته پخش تصاویر FULL HD 1080p با این کنسول امکان‌پذیر نیست چون پورت HDMI استفاده شده در PS3 نسخه 1.4 نیست و قادر به پوشش پهنای باند مورد نیاز تصاویر سه بعدی Full HD نخواهد بود.

در مورد XBOX 360 و WII هیچ کدام از دو شرکت مایکروسافت و نینتندو در مورد پشتیبانی از سه بعدی در کنسول‌های بازی خود مطلبی را اعلام نکرده اند.

برای مشاهده کانل های سه بعدی نیز باید از ریسوری که قادر به پخش تصاویر سه بعدی باشد، استفاده کنید.

در بسیاری از موارد بله، کابل های معمولی و ارزان‌قیمت نیز قادر به ارسال سیگنال های تصاویر سه بعدی هستند البته در برخی از موارد کابل های HDMI معمولی دچار مشکلاتی هنگام انتقال تصاویر سه بعدی می‌شوند. بعنوان نمونه برخی از کابل های ارزان‌قیمت و بلند HDMI دچار افت کیفیت در زمان انتقال تصاویر سه بعدی می‌شوند. ولی به‌طور کلی کابل های HDMI معمولی قادر به ارسال اطلاعات ارسال شده ازطریق پورت HDMI 1.4 هستند.

این موضوع به تلویزیون سه بعدی شما بستگی دارد برخی از تولید کننده ها مانند سامسونگ، سونی و توشیبا مدل هایی را وارد بازار کرده‌اند که تصاویر دو بعدی پخش شده را به سه بعدی تبدیل می‌کند. ولی در حال حاضر تبدیل تصاویر دو بعدی به سه بعدی بسیار ضعیف و غیرقابل قبول است و باید بهبود یابد. در حقیقت تماشای تصاویر سه بعدی تبدیل شده از محتوای دو بعدی واقعا دلپذیر و قابل قبول نیست و بیشتر برای تولید کننده ها استفاده تبلیغاتی دارد.

بله، تمام تلویزیون‌های سه بعدی قادرند تصاویر دوبعدی را به خوبی و بدون نیاز به عینک نمایش دهند. و کیفیت تصاویر دو بعدی این تلویزیون‌ها معمولا بهتر از تلویزیون‌های دوبعدی تلویزیون‌های معمولی است چون مجهز به پنل‌های مجهزتر و پیشرفته تری هستند. پخش‌کننده های سه بعدی مانند Blu-Ray 3D نیز قابلیت پخش فیلم به صورت دو بعدی را دارند و اکثر فیلم‌ها های سه بعدی Blu-Ray علاوه بر فیلم سه بعدی نسخه دو بعدی را نیز در خود دارند یعنی در اکثر فیلم‌های سه بعدی Blu-Ray هم نسخه دو بعدی و هم نسخه سه بعدی فیلم وجود دارد.

در حالت نمایش دو بعدی اختلاف قابل ملاحظه ای در مصرف برق دو تلویزیون سه بعدی و دو بعدی وجود ندارد ولی در زمان نمایش تصاویر سه بعدی باید روشنایی نور تلویزیون بیشتر از حالت دو بعدی باشد چون عینک های اکتیو شاتر تیره هستند و روشنایی تصویر را کاهش می‌دهند. برخی از تلویزیون‌های سه بعدی مانند 3D TVهای پاناسونیک قابلیتی دارند که باعث افزایش روشنایی نور تلویزیون در زمان پخش تصاویر سه بعدی می‌شود، که منجر به افزایش مصرف انرژی نیز می‌شود.

سونی، پاناسونیک و توشیبا به همراه برخی از مدل‌های خود، دو عینک ارائه می‌دهند اما باقی برندها تنها یک عینک به همراه تلویزیون سه بعدی به خریدار تحویل می‌دهند و خریدار باید عینک اضافی را جدا خریداری کند.

پخش‌کننده‌های فیلم‌های Blu-Ray سه بعدی بین 200 تا 400 دلار قیمت دارند، اکثر برندها مانند: سامسونگ، سونی، پاناسونیک و شارپ پلیرهای Blu-Ray سه بعدی تولید می‌کنند.

برای هر عینک سه بعدی اضافی نیز باید حدود 150 دلار پول خرج کنید اگر یک خانواده 5 نفره دارید و می‌خواهید همگی با هم یک فیلم سه بعدی را مشاهده کنید باید حدود 750 دلار هزینه کنید.

علاوه برا این تلویزیون‌های سه بعدی نسبت به نمونه های دوبعدی حدود 1000 تا 1500 دلار گران‌تر هستند.

فیلم‌های سه بعدی روی دیسک های Blu-Ray به فروش می رسند، بسیاری از فیلم‌های که در سال ۲۰۱۰ تولید شدند سه بعدی بودند البته اکثر آن‌ها چندین ماه پس از نمایش روی پرده سینما نسخه سه بعدی فیلم را برای مشاهده در تلویزیون خانه منتشر کردند این امر نیز بدلیل بالابردن فروش فیلم در سینما و جلوگیری از کپی غیرقانونی فیلم انجام می‌شود. در ایران نیز به سختی می‌توان فیلم‌های Blu-Ray سه بعدی را پیدا کرد و خرید و اگر هم پیدا شود حدود 100 هزار تومان قیمت دارند پس مشاهده فیلم‌های سه بعدی در حال حاضر بسیار گران‌قیمت است. در مورد ریسورهای سه بعدی و کانال های تلویزیونی سه بعدی نیز تعداد این کانال ها بسیار کم و دسترسی به ریسورهای سه بعدی نیز بسیار مشکل است. در مجموع در حال حاضر محتوای سه بعدی بسیار کم و محدود است ولی روز به روز به تعداد و تنوع محتوای سه بعدی افزوده می‌شود و به نظر می‌رسد به‌زودی کپی های غیرقانونی این نوع فیلم‌ها نیز افزایش یابد. هرچند قیمت این فیلم‌ها به این زودی ها به قیمت ارزان دیسک های DVD نخواهد رسید چون خود دیسک های خام Blu-Ray نیز بسیار گران‌قیمت است.

امیدوارم از اطلاعاتی که در این مقاله منتشر شد استفاده کرده باشید در صورتی که مطلب یا سئوالی در ذهن شما شکل گرفته است که پاسخ اش را در این مقاله نخواندید لطفا ازطریق بخش نظرات که در پایین صفحه وجود دارد سؤال خود را مطرح کنید.