آیا بانک مرکزی به‌دنبال اجرای طرح صیانت جدیدی است؟

روز گذشته (۳۰شهریور) معاون فناوری‌های نوین بانک مرکزی در نشست خبری اعلام کرد که برای مقابله با وب‌سایت‌های قماربازی، مقرر شده است هر فرد در طول روز فقط ۲۰ تراکنش واریزی داشته باشد. این خبر از لحظه‌ی انتشار، اعتراض گسترده‌ی کاربران و کسب و کارهای اینترنتی را در پی داشت. همین موضوع باعث شد تا درنهایت بانک مرکزی ساعتی قبل اعلام کند که تاکنون هیچ بانکی اقدام به اعمال محدودیت مذکور نکرده و برای حمایت از کسب و کارهای خرد، بررسی مجدد این بخش‌نامه را در دستور کار قرار می‌دهد.

بانک مرکزی خاطرنشان کرده که رویه‌های این قانون به‌گونه‌ای اصلاح خواهد شد تا نگرانی برای کسب و کارها ایجاد نشود؛ با این‌حال کلیت ماجرا از دید کسب‌وکارها دچار مشکل است. مهدی شریعتمداری، مدیرعامل جیبت، به زومیت می‌گوید فضای کارت به کارت به‌طور کلی فضای غیر شفافی است و کسب‌وکارهای غیر قانونی هم از آن سود می‌بردند؛ اما باید توجه کرد که قوانین سختگیرانه‌ی کشور ما برای شروع کسب‌وکار باعث شده تا مشاغل زیادی در فضای مجازی به روش کارت به کارت رو بیاورند.

شریعتمداری در گفت‌وگو با زومیت اشاره می‌کند بیشتر کسب و کارهایی که از ابزار کارت به کارت استفاده می‌کنند، در اینستاگرام فعالیت دارند و فعالیت آن‌ها به‌سبب کسب معاش است. او اضافه کرد کارت به کارت ابزاری شخصی است و کسب‌و‌کارها از آنجا که به‌راحتی قادر به دریافت درگاه پرداخت نیستند، از آن استفاده می‌کنند؛ حال آنکه اعمال محدودیت در رویه‌های معمول و روزانه‌ی مردم باعث شکل‌گیری مشکلات عدیده‌ی جدیدی می‌شود.

به‌گفته مدیرعامل جیبت، راه درست جلوگیری از فعالیت‌های قمار، سامانه‌های کشف تخلفات است؛ به‌علاوه، اعمال محدودیت در کارت به کارت، جلوی انجام این اقدامات را نمی‌گیرد بلکه تنها سرعت آن‌ها را کم می‌کند. شریعتمداری می‌گوید به نظر می‌رسد قصد بانک مرکزی، سوق‌دادن کسب و کارهای خرد برای دریافت ای‌نماد باشد.

شریعتمداری با اشاره به نقش نماد اعتماد در اکثر کشورهای دنیا می‌گوید:

نماد اعتماد در دنیا یک شرکت است که کسب و کارها را کاملا به‌صورت اختیاری امتیازدهی می‌کند و هویت و آدرس آن‌ها را احراز می‌کند؛ اما نمادی که ما در کشورمان تعریف کرده‌ایم، نشانی اجباری است که وظایفی فراتر از موارد نام‌برده دارد و وارد محتوای کسب‌و‌کار شده است. ای‌نماد می‌گوید اگر از نظر من محتوای یک کسب‌و‌کار مناسب نباشد، به آن مجوز نمی‌دهم؛ این دیگر نماد نیست، نظام مجوزدهی است. این رگولاتور است و قانون و پشتوانه‌ای هم ندارد؛ تنها در برخی مصوبات هیات وزیران به این نهاد اشاره شده.

مصطفی امیری، مدیرعامل زرین‌پال نیز به زومیت می‌گوید بانک مرکزی به اسم قمار و به‌جای حل ریشه‌ای مسئله قمار، اقدامات کوری انجام می‌دهد که اطلاعات و شواهد شفافی هم درمورد آن‌ها وجود ندارد. او اضافه می‌کند بانک مرکزی سعی می‌کند آرامش فضای فعالیت کسب‌وکارها را برهم بزند و بدون بررسی تبعات اجتماعی اقدامات خود، دست به اعمال آن‌ها می‌زند.

امیری اشاره می‌کند که در سه سال اخیر، بانک مرکزی با اقدامات نادرست که بررسی تخصصی روی آن‌ها انجام نشده بود، مشکلات متعددی برای کسب‌وکارها ایجاد کرد؛ برای مثال سه سال پیش محدودیت انتقال وجه اینترنتی ۱۰۰ میلیون تومان در روز را اعمال کرد و باوجود اعتراض‌های فراوان کسب و کارها، آن را اصلاح یا حذف نکرد. او اضافه می‌کند که بانک مرکزی رویه مشخصی را هم دراختیار کسب و کارها قرار نداد تا بدانند چگونه می‌توانند در وایت‌لیست قرار بگیرند و شامل این محدودیت نشوند.

امیری درخصوص محدودیت در کارت به کارت می‌گوید پیش از این زمزمه‌های این اقدام شنیده شده بود اما هربار کسب و کارها خواستار ارائه آمار شفاف برای آن شده بودند. امیری می‌گوید:

به نظر می‌رسد که بانک مرکزی اصلا قصد اصلاح در روندهای غیر شفاف خود را ندارد و به‌دنبال شلوغ‌کاری است. گویی هدفش با فشاری که به مردم می‌آورد، حفظ منافع یک شرکت است. به همین دلیل مرتب دست به اقداماتی می‌زند که برخی از آن‌ها جواب می‌دهد و برخی نه؛ سپس می‌گوید که برای رعایت حال کسب و کارها باید رویه‌ها را تغییر دهیم.

به‌گفته مدیرعامل زرین‌پال، چنین اقداماتی مردم را به‌سمت ابزارهایی سوق می‌دهد که محدودیت ندارند؛ حال آنکه درصورت وجود ضوابط مشخص می‌توان تعیین کرد که هر محدودیتی در چه سطحی اجرا شود و درصورتی‌که یک کسب‌و‌کار شیوه فعالیت درستی دارد، استفاده‌ی آن از ابزارها محدود نشود. امیری درانتها اظهار امیدواری کرد که این مسائل در دولت ابراهیم رئیسی سریع‌تر حل شوند.

رضا الفت‌نسب، عضو هیات مدیره اتحادیه کسب وکارهای مجازی، با اشاره به اینکه بانک مرکزی به‌دنبال اجرای قانونی همانند طرح صیانت است، به خبرنگار زومیت می‌گوید به نظر نمی‌رسد بانک مرکزی راه‌حلی برای جلوگیری از ضربه‌خوردن کسب و کارهای خرد در فضای مجازی داشته باشد. وی توضیح داد:

چیزی که ما می‌بینیم، مکمل طرح صیانت است؛ طرح صیانت از یک طرف می‌خواهد محدودیت ایجاد کند و بانک مرکزی هم با این اقدام محدودیتی ایجاد خواهد کرد. البته تصور نمی‌کنم این تصمیم جدید باشد؛ بانک مرکزی از قبل اقداماتی را برای شفافیت در این فضا طراحی کرده بود و به‌دنبال جلوگیری از انجام فعالیت‌های قمار و خروج ارز از کشور بود.

الفت‌نسب هشدار می‌دهد که این اقدام خطر از بین رفتن سریع کسب و کارها یا رفتن آن‌ها به‌سمت تراکنش ازطریق کد شبا را دارد. او اضافه می‌کند که در شرایط فعلی و شیوع کرونا که مردم را مستاصل کرده، اجرای چنین اقداماتی بسیار تعجب‌برانگیز می‌کند.

الفت‌نسب نسبت به تشکیل جلسه‌ای با بخش خصوصی برای دریافت نظرات تخصصی درمورد اقدام بانک مرکزی اظهار بی‌اطلاعی می‌کند. او اضافه می‌کند که در موارد قبلی هم از نظرات بخش خصوصی برای تصمیمات مهم استفاده نشده است؛ درصورتی‌که با دریافت نظرات نهادهای نزدیک به کسب و کارها می‌توان به نتایج بسیار موثرتری رسید.