چین به اولین کشوری تبدیل شد که نمونه‌های سمت پنهان ماه را به زمین می‌آورد

چین روز سه‌شنبه کپسولی مملو از خاک را از سمت پنهان ماه به زمین آورد و در برنامه‌ی بلندپروازانه‌اش برای اکتشاف ماه و سایر بخش‌های منظومه شمسی، دستاوردی تازه را رقم زد.

نمونه‌های قمری که به‌وسیله‌ی کاوشگر چانگ‌ای ۶ و پس از ماموریتی ۵۳ روزه بازیابی شده است، توانایی‌های رو به رشد چین در اکتشاف فضا را برجسته می‌کند و یک پیروزی دیگر در برنامه‌ی کاوش ماه این کشور محسوب می‌شود.

لانگ شیائو، زمین‌شناس سیاره‌ای در دانشگاه علوم زمین چین، به نیویورک‌تایمز گفت: «چانگ‌ای ۶ اولین ماموریت در تاریخ بشر است که نمونه‌هایی را از سمت دور ماه به زمین می‌آورد.» به باور شیائو، این اتفاق، رویدادی بزرگ برای دانشمندان سرتاسر جهان و برای کل بشریت مایه افتخار است.

چین برای کاوش قمر زمین، رویکردی آهسته و پیوسته را درپیش گرفته و بدین منظور مشغول اجرای برنامه‌ای است که منشاء آن به چندین دهه قبل بازمی‌گردد. این برنامه که به افتخار چانگ‌ای، الهه ماه در اساطیر چین، بدین نام خوانده می‌شود، درابتدا شامل دو ماموریت مداری برای عکسبرداری و نقشه‌برداری از سطح ماه بود.

یوکی چیان، زمین‌شناس قمری در دانشگاه هنگ‌کنگ، ماموریت‌‌های پیچیده‌ی چانگ‌ای ۵ و چانگ‌ای ۶ را برنامه‌های آزمایشی و زمینه‌ساز برای پروازهای سرنشین‌دار آتی چین به سطح ماه می‌داند. آن ماموریت‌ها مانند پروازهای قمری آپولو در دهه‌های ۱۹۶۰ و ۱۹۷۰، به فرود فضانوردان روی سطح ماه و پرتاب آن‌ها به مدار ماه نیاز خواهند داشت.

راهبرد بلندمدت چین هرچند با هدف فرود‌آوردن فضانوردان روی ماه طراحی شده است، مزایای علمی برای درک منظومه شمسی نیز دارد. نمونه‌های چانگ‌ای ۵ جوان‌تر از مواد جمع‌آوری‌شده به‌وسیله آمریکایی‌ها و روس‌ها بودند و عمدتا از بازالت‌ها یا گدازه‌های سرد‌شده‌ی ناشی از فوران‌های آتشفشانی باستانی ماه تشکیل شده‌اند.

دو تیم تحقیقاتی به رهبری چین بدین نتیجه رسیدند که بازالت‌ها تقریبا دو میلیارد سال قدمت دارند؛ یافته‌ای که نشان می‌دهد فعالیت‌های آتشفشانی روی ماه درمقایسه با بازه‌ی زمانی استنباط‌شده از نمونه‌های جمع‌آوری‌شده در طول ماموریت‌های آپولو و لونا، دست‌کم یک میلیارد سال بیشتر قدمت دارند.

چین با پرتاب چانگ‌ای ۶ در ۱۴ اردیبهشت امسال، جاه‌طلبی‌های علمی خود را فراتر برد. این فضاپیما ماموریت داشت که مواد ماه را از سمت همیشه ناپیدای ماه جمع‌آوری و به زمین ارسال کند. سمت پیدای ماه با دشت‌های وسیع و تیره‌ای که زمانی گدازه‌های باستانی در آن‌ها جاری بود، پوشیده شده است؛ درحالی‌که سمت دور دهانه‌های کمتر و پوسته‌ی ضخیم‌تر دارد.

از آنجایی که نیمه‌ی پنهان ماه هیچ‌گاه رو به زمین قرار نمی‌گیرد، برقراری ارتباط مستقیم با ماه‌نشین‌ها در آنجا غیرممکن است و این امر دسترسی موفقیت‌آمیز به فضاپیماها را دشوار می‌کند. سازمان فضایی چین برای غلبه بر این مشکل، به دو ماهواره‌ی رله یا بازپخش به نام‌های کوئچا و کوئچا ۲ که از قبل به مدار اطراف ماه فرستاده بود، تکیه کرد.

چانگ‌ای ۶ همچنین یک ماه‌نورد کوچک را روی سطح ماه مستقر کرد که تصویری از ماه‌نشین را درحال برافراشتن پرچم چین ثبت کرد. سپس در ۱۴ خرداد، موشک نصب‌شده روی ماه‌نشین چانگ‌ای ۶، محفظه‌ی حاوی نمونه‌ها را به مدار ماه پرتاب کرد. مواد سه روز بعد به مدارگرد ماموریت که از قبل در مدار باقی مانده بود، منتقل شدند.

مدارگرد چانگ‌ای ۶ دو هفته‌ی بعدی را صرف گردش در ماه و آمادگی برای آغاز سفر بازگشتی به زمین کرد و سرانجام محفظه‌ی نمونه‌ها را سه‌شنبه صبح در ساعت ۰۹:۱۱ به وقت ایران به درون جو زمین فرستاد. به‌گزارش شین‌هوآ، خبرگزاری دولتی چین، این کپسول که با سرعتی نزدیک به ۴۰هزار کیلومتر بر ساعت حرکت می‌کرد، در ارتفاع تقریبا ۱۰ کیلومتری از سطح زمین چترنجات خود را گشود.

کپسول حاوی نمونه‌های ماه که دراثر ورود به جو دچار سوختگی شده بود، درنهایت در ساعت ۰۹:۳۷ به وقت ایران در منطقه مغولستان داخلی چین فرود آمد. به‌گفته‌ی چیونگ وانگ، بخشی از نمونه‌های چانگ‌ای ۶ به‌طور دائم ذخیره خواهد شد و بخشی دیگر دراختیار پژوهشگران چینی و خارجی قرار خواهد گرفت. وقتی پژوهشگران نمونه‌های سمت دور را با نمونه‌های تازه دریافت‌شده از سمت نزدیک مقایسه کنند، ممکن است سرانجام دریابند که فعالیت آتشفشانی چگونه دو نیمه‌ی قمری را به‌طور متفاوت تکامل داد.