طوفان خورشیدی اخیر مریخ را برشته کرد
خورشید در اردیبهشتماه رگباری از فوران پرتوها را شلیک کرد. وقتی این پرتوها به حباب مغناطیسی زمین برخورد کردند، ساکنان مناطق مختلف سیاره با جلوههای نوری رنگارنگ در آسمان مواجه شدند؛ اما زمین تنها سیاره در مسیر طوفان خورشید نبود.
چند روز پس از نمایش شفقها برفراز زمین، مجموعهای از فورانهای دیگر از خورشید برخاستند و اینبار مریخ را در ۳۱ اردیبهشت زیر رگبار خود قرار دادند. شانون کاری، پژوهشگر ارشد مدارگرد تکامل مواد فرار و جو مریخ یا به اختصار «ماون» به نیویورکتایمز گفت این قویترین رویداد ذرات پرانرژی خورشیدی بود که تا به امروز از سیاره سرخ مشاهده کردیم.
وقتی طوفان ذرات پرانرژی به مریخ رسید، شفق درخشانی را بهوجود آورد که مریخ را از قطبی به قطب دیگر فراگرفت. دکتر کاری گفت: «اگر فضانوردان روی سطح مریخ ایستاده بودند، میتوانستند این شفقها را ببینند.» او و سایر دانشمندان براساس دانش علمی خود از شیمی جو مریخ باور دارند که ناظران آسمان در این سیاره، نمایش شفقی را به رنگ سبز یشمی میدیدند. بااینحال، هیچ دوربین رنگیای این منظره را از روی مریخ ثبت نکرد.
شرح ویدئو: لکهها در ویدئو دراثر برخورد ذرات باردار طوفان خورشیدی به دوربین ناوبری مریخنورد کیوراسیتی بهوجود آمدند.
اما بسیار خوششانسیم که هیچ فضانوردی روی سیاره سرخ نبود. جو رقیق مریخ و فقدان سپر مغناطیسی سرتاسری بدین معنی است که سطح سیاره، همانطور که مریخنورد کیوریاسیتی ناسا ثبت کرده، با دوز تشعشعی معادل ۳۰ پرتو ایکس قفسه سینه بمباران شد. این سطح از تابشها کشنده نیست، اما بدون شک برای بدن انسان خوشایند محسوب نمیشود.
درحالیکه شفقهای قطبی ماه گذشته برای ساکنان زمین تماشایی بودند، این نکته را که مریخ میتواند مکانی آسیبپذیر در برابر تابشها و خطرناک برای فضانوردان آتی باشد، گوشزد کردند. دالانهای گذاره یا غارهای عمیق بهوجودآمده دراثر فعالیتهای آتشفشانی میتوانند پناهگاهی مقاوم دربرابر طوفانها برای مسافران مریخی باشند؛ اما با توجه به آنکه ذرات آسیبرسان خورشید گاهی اوقات در عرض چند دقیقه به مریخ میرسند، ساکنان سیاره سرخ باید چابک و سریع باشند.
به عبارت دیگر، اگر یک فضانورد مریخی هستید، بهتر است همواره گوش به زنگ پیشبینی آبوهوای فضا باشید.
شرح ویدئو: شبیهسازی باد خورشیدی و فورانهای خورشیدی درحال بمباران سیارههای درونی منظومه شمسی.
وقتی فوران بزرگ ۳۱ اردیبهشت ظاهر شد، دانشمندان فورا دریافتند که با طوفانی بسیار مهیب مواجه شدهایم. اول یک شراره خورشیدی قدرتمند به مریخ رسید و این سیاره را غرق در پرتوهای ایکس و گاما کرد. بلافاصله به دنبال آن، انفجار قدرتمند تودهای از مواد از تاج خورشیدی (CME) بهوقوع پیوست و گلولهای عظیم از ذرات باردار به فضا پرتاب شد.
وقتی ذرات موجود در گلولهی خورشیدی به سیاره زمین میرسند، در میدان مغناطیسی سیاره به دام میافتند و به سمت قطبهای مغناطیسی شمال و جنوب کشیده میشوند. در آنجا، با مولکولهای گاز مختلف در جو برخورد میکنند، بهطور موقت به آنها انرژی میدهند و انبوهی از درخششهای رنگی، معروف به شفق قطبی را بهوجود میآورند.
- چرا شفقهای قطبی در مناطق بسیار دور از قطبها ازجمله ایران مشاهده شدند؟25 اردیبهشت 03مطالعه '4
- شفقهای قطبی اخیر احتمالا قویترین رویداد شفقی در ۵۰۰ سال گذشته را رقم زدند4 خرداد 03مطالعه '4
مریخ سالها پیش، وقتی با توقف جوشوخروش هستهی غنی از آهن خود مواجه شد، میدان مغناطیسیاش را از دست داد؛ درنتیجه هیچ مانعی برای محافظت از این سیاره دربرابر بمباران خورشیدی اخیر وجود نداشت. مریخ درمعرض بمباران سرتاسری قرار گرفت و شفقها در کل سیاره شعلهور شدند. درحین این رویداد، مدارگرد ماون درخششی رعدآسا از تابش فرابنفش را ثبت کرد.
شرح ویدئو: شفقهای قطبی برای نمایش نور فرابنفش در سمت شب مریخ، به رنگ بنفش ارائه شدهاند.
برخی از ساکنان رباتیک با اثرات ناخوشایندتر طوفان خورشیدی مواجه شدند. ذرات باردار به دوربینهای ناوبری کیوراسیتی و دوربین ردیاب ستارهی مدارگرد ادیسه مریخ برخورد کردند. طوفانهای خورشیدی همچنین میتوانند صفحات خورشیدی فضاپیماها را تخریب کنند و طوفان اخیر نیز از این قاعده مستثنی نبود.
بهگفتهی دکتر کاری، پنلهای خورشیدی همهی فضاپیماهای مریخی آسیب دیدند. یک طوفان خورشیدی مانند نمونهی اخیر همان میزان آسیبی را وارد میکند که معمولا درطول یک سال شاهد هستیم.
اما هیچیک از فضاپیماها آسیب جدی ندیدند و دادههای علمی ثبتشده بهوسیلهی آنها به راحتی دریافت شده است. بااینحال، مدارگردها ممکن است همیشه از خشم خورشید جان سالم به در نبرند. دکتر کاری گفت: «تیم علمی هر بار که این رویدادها را میبیند، هیجانزده میشود؛ اما تیمهای مسئول فضاپیماها کمتر هیجان دارند.»
نظرات