پرتاب نخستین موشک چاپ سه‌بعدی اندکی پس از برخاست شکست خورد

تران ۱ (Terran 1)، موشک طراحی و ساخته‌شده به‌وسیله‌ی شرکت رلتیویتی اسپیس، پنجشنبه صبح به وقت ایران اندکی پس از برخاستن از روی سکوی پرتاب در کیپ کاناورال فلوریدا، دچار نقص فنی شد. در این ماموریت آزمایشی، هیچ انسان یا محموله‌ای تجاری حمل نمی‌شد و به هیچ‌کس آسیب نرسید.

تران ۱ از ۹ موتور ساخته‌شده با چاپ سه‌بعدی نیرو می‌گیرد و قرار بود نخستین موشکی باشد که با استفاده از سوخت متان مایع به مدار زمین فرستاده می‌شود. درطول پخش اینترنتی چهارشنبه شب به وقت محلی، موشک برفراز ستونی از آتش سفید که هنگام پرواز موشک در آسمان به رنگ آبی شعله‌ور شد، به هوا برخاست.

به‌گزارش نیویورک‌تایمز، با وجود پرتاب موفق، تقریبا چهار دقیقه بعد از برخاست و اندکی پس از انداخته‌شدن مرحله‌ی اول، کلی واکر، مدیر پرتاب رلتیویتی اسپیس در پخش زنده اینترنتی گفت برای مرحله‌ی دوم موشک که قرار بود محموله‌ی خود را به مدار برسد، اتفاقی غیرعادی رخ داده است. میزبانان پخش زنده افزودند که جزئیات بیشتر درباره‌ی مشکل بعدا اعلام خواهد شد.

پس از موفقیت اسپیس ایکس ایلان ماسک، سرمایه‌گذاران پول‌هایشان را به شرکت‌های جدید فضایی سرازیر کردند. شماری از این کسب‌وکارها ازجمله رلتیویتی اسپیس، جاه‌طلبی‌های بین‌سیاره‌ای دارند. این شرکت سال گذشته اعلام کرد که در همکاری با کسب‌وکاری دیگر به نام ایمپالس اسپیس، می‌خواهد ماموریتی خصوصی را به مریخ پرتاب کند و در مسابقه‌ی رسیدن به سیاره سرخ، اسپیس ایکس را شکست دهد.

بااین‌حال بسیاری از شرکت‌های نوپای فعال در عرصه‌ی پروازهای فضایی، در تلاش‌های اولیه‌ی خود برای رسیدن به مدار با مشکلات مختلف مواجه می‌شوند. به‌عنوان مثال در ماه ژانویه، فضاپیمای ویرجین اوربیت در رسیدن به مدار ناکام ماند و موجب شد تا شرکت، بسیاری از کارکنانش را تعلیق کند. شرکت دیگری به نام ای‌بی‌ال اسپیس سیستمز، نخستین موشک خود را درست پس از برخاستن از پایگاهی در آلاسکا از دست داد. حتی موشک‌سازان باسابقه نیز در نخستین پرتاب موشک‌های جدیدشان ناموفق بوده‌اند. ماه گذشته، موشک جدید صنایع سنگین میتسوبیشی، شرکتی که ده‌ها سال سابقه‌ی تولید موشک دارد، در نخستین پروازش با ناکامی مواجه شد و با شکست در رسیدن به مدار، ماهواره‌ای را که قرار بود به فضا برساند، از دست داد.

در پرواز امروز، ماهواره‌ای تجاری حمل نمی‌شد و درعوض، موشک یک جسم چرخ‌شکل را حمل می‌کرد. این جسم که نخستین چیز ساخته‌شده با چاپگرهای سه‌بعدی رلتیویتی اسپیس بود، قرار بود توانایی موشک در حمل محموله به مدار را نشان دهد. پرواز پنجشنبه صبح با نام «موفق باشید، خوش بگذرد»، سومین تلاش شرکت در دو هفته‌ی اخیر برای پرتاب محسوب می‌شد. پاره‌ای از مسائل فنی پیش‌آمده درجریان دو تلاش پیشین، اندکی پیش از برخاست موشک، موجب لغو پرتاب شدند.

درجریان پرتاب امروز، رلتیویتی اسپیس به برخی از نقاط عطف به‌دست‌آمده با موشک اشاره کرد. این نخستین بار بود که یک موشک چاپ سه‌بعدی به مرحله‌ی «ماکس کیو» یا فشار دینامیکی بیشینه می‌رسید؛ نقطه‌ای که موشک در آن قوی‌ترین تنش‌ها را تجربه می‌کند. تران ۱ همچنین توانست جداسازی مرحله را پشت سر بگذارد؛ نقطه‌ای که در آن بوستر به‌کاررفته برای برخاست از مرحله‌ی فوقانی موشک جدا می‌شود.

رلتیویتی اسپیس یکی از چندین شرکتی است که وسایل پرتاب کوچک را تولید و آزمایش می‌کنند. این موشک‌ها توانایی حمل محموله‌های کوچک‌تر با وزن تقریبا دو تن یا کمتر را دارند و معمولا آن‌ها را به مدار نزدیک زمین می‌رسانند.

تران ۱ با ارتفاع تقریبا ۳۳ متر در دسته‌ی پرتابگرهای کوچک قرار می‌گیرد و قرار است به‌عنوان پیش‌درآمدی برای ساخت موشک چندبارمصرف بسیار بزرگ‌تری به نام Terran R به‌کار رود. شرکت امیدوار است که آزمایش این موشک را به‌زودی آغاز کند.

رلتیویتی اسپیس برای درست‌کردن موشک‌هایش، چاپگرهای سه‌بعدی عظیمی را در لانگ بیچ کالیفرنیا ساخته است که با استفاده از بازوهای رباتیک، موتورها و سایر قطعات را از آلیاژهای فلزی می‌سازد که می‌توانند گرما و فشار سوخت مشتعل‌شده‌ی موشک را تحمل کنند.

فرایندهای تولید سنتی اغلب ساخت موشک را کند می‌کنند؛ اما چاپگرهای سه‌بعدی که کدهای کامپیوتر را به اجسام فیزیکی تبدیل می‌کنند، به مهندسان امکان می‌دهند تا سریع‌تر، از مرحله‌ی طراحی به آزمایش برسند. مهندسان می‌توانند به‌جای ساخت قطعه‌ای کاملا جدید، به چاپگرها فرمان دهند تا اندازه‌ی قطعات موجود را افزایش دهند یا آن‌ها را به روش‌های دیگر اصلاح کنند.

به‌همین‌دلیل، قطعات چاپ سه‌بعدی زیادی در موشک‌های امروزی وجود دارند؛‌ اما رلتیویتی اسپیس کاربرد چاپگرهای سه‌بعدی را به سطح جدیدی ارتقا داده است. تقریبا ۸۵ درصد از جرم تران ۱ با استفاده از چاپ سه‌بعدی ساخته شده است و هر موشک را می‌توان در مدت ۶۰ روز از هیچ ساخت.

رلتیویتی اسپیس ازجمله چندین شرکتی است که قصد دارند برای رساندن موشک‌هایشان به مدار، از سوخت اکسیژن مایع و متان مایع استفاده کنند. در گذشته بیشتر موشک‌ها برای سوخت به هیدروژن یا کروزین متکی بودند. اما متان به‌عنوان جزء اصلی گاز مایع، راحت‌تر از هیدروژن ذخیره می‌شود و نسبت به کروزین عملکردی بهتر دارد. استارشیپ، موشک نسل بعدی اسپیس ایکس نیز که به‌منظور به‌کارگیری در ماموریت‌های قمری و مریخی درحال ساخت است، از همین سوخت استفاده می‌کند.

کاریسا کریستنسن، بنیان‌گذار و مدیرعامل شرکت تحلیل فضایی برایس‌تک می‌گوید از بین صدها استارتاپ فضایی بنیان‌گذاری‌شده در سال‌های اخیر فقط تعداد انگشت‌شماری به سکوی پرتاب رسیده‌اند. همین مسئله به‌تنهایی رلتیویتی اسپیس را از بسیاری از شرکت‌های خصوصی که درحال رقابت برای پرتاب موشک هستند، متمایز می‌کند. درنتیجه به باور کریستنسن، پرتاب چه موفقیت‌آمیز باشد یا نه، دستاوردی ستایش‌برانگیز است.