فالکون ۹ اسپیس ایکس جایگزین سایوز برای پرتاب ماهواره‌های وان‌وب شد

وان‌وب، شرکت مخابراتی بریتانیایی روز دوشنبه اعلام کرد که برای تکمیل منظومه‌ی ماهواره‌های اینترنتی خود در مدار نزدیک زمین، با اسپیس ایکس به توافق رسیده است. این تصمیم پس از آن گرفته می‌شود که وان‌وب بدین نتیجه رسید که به‌دنبال تهاجم روسیه به اوکراین، دیگر نمی‌تواند ماهواره‌هایش را برفراز موشک روسی سایوز پرتاب کند.

به‌گزارش آرس‌تکنیکا، تنها چند روز پس از آغاز درگیری روسیه و اوکراین، قرار بود ۳۴ ماهواره‌ی وان‌وب برفراز موشک سایوز از قزاقستان پرتاب شود. در واکنش به تحریم‌های کشورهای غربی، روسیه در ازای انجام پرتاب در زمان برنامه‌ریزی‌شده (۴ مارس)، شروطی غیرمعمول را پیش پای وان‌وب گذاشت. پرتاب درنهایت اتفاق نیفتاد و آن ماهواره‌ها اکنون در قزاقستان باقی مانده‌اند.

لغو پرتاب درعمل به توافق وان‌وب با روسیه برای پرتاب ماهواره‌ها پایان داد. موشک سایوز تقریباً ۴۲۸ ماهواره‌ی وان‌وب را که هم‌اکنون در مدار مستقر هستند، پرتاب کرده است. این شرکت قصد داشت تا پایان سال ۲۰۲۲ از موشک روسی برای تکمیل نسل اول منظومه‌اش که شامل ۶۴۸ ماهواره است، استفاده کند. وان‌وب با میانجی‌گری شرکت آریان‌اسپیس، ازقبل هزینه‌ی آن ۶ پرتاب را پرداخت کرده بود. روسیه تعهد داده است که این پول را پس نخواهد داد.

با کنار رفتن سایوز، چند گزینه‌ی پرتاب دیگر برای وان‌وب دردسترس بود. وان‌وب به‌عنوان شرکتی مستقر در بریتانیا که بخشی از آن متعلق به دولت این کشور است، می‌توانست از موشک‌های اروپایی استفاده کند؛ اما اروپا درحال‌حاضر تمام پرتاب‌های باقیمانده‌ی آریان ۵ را فروخته و هیچ ظرفیت پرتاب ذخیره‌ای ندارد. در ضمن موشک آریان ۶ نیز احتمالاً دست‌کم تا دو سال دیگر به ظرفیت عملیاتی دست نخواهد یافت.

اکتبر گذشته، وان‌وب با ایسرو، سازمان پژوهش‌های فضایی هند بر سر استفاده از موشک‌های هندی برای پرتاب ماهواره‌های آتی به توافق رسید. بااین‌حال، موشک‌های این کشور سرعت بالایی در پرتاب مکرر ندارند. موشک H-2a ژاپن به‌عنوان گزینه‌ی بعدی درنظر گرفته شد؛ اما این پرتابگر نیز فاقد ظرفیت چشمگیر است. این موجب شد که اسپیس ایکس، تنها شرکت غربی با ظرفیت پرتاب مازاد برای مأموریت‌های متوسط در کوتاه‌مدت باقی بماند.

نیل مسترسون دیروز در بیانیه‌ای خبری گفت نخستین پرتاب با موشک فالکون ۹ تا انتهای امسال انجام خواهد شد. او افزود «از اسپیس ایکس بابت حمایتشان که بازتاب‌دهنده‌ی چشم‌انداز مشترکمان برای پتانسیل‌های نامحدود فضا است، تشکر می‌کنم. با اجرای این طرح‌های پرتاب، ما در مسیر تکمیل ساخت ناوگان کامل ماهواره‌هایمان و ارائه‌ی اتصال اینترنت قوی، سریع و ایمن به سرتاسر جهان قرار داریم.»

با وجود اعلام توافق، وان‌وب از افشای شرایط قرارداد و همچنین مبلغ پرداختی برای هر پرتاب و تعداد ماهواره‌ها در هر پرتاب خودداری کرد.

هرچند اسپیس ایکس واقعا تنها گزینه‌ی مطمئن وان‌وب برای تکمیل نسل اول منظومه‌اش ظرف مدت ۱۲ تا ۲۴ ماه آتی بود، انتخاب فالکون ۹ تصمیم آسانی نبود؛ زیرا اسپیس ایکس منظومه‌ی ماهواره‌ای اینترنتی خود به نام استارلینک را اداره می‌کند. دو شرکت برای ارائه‌ی خدمات تجاری به‌طور مستقیم با یکدیگر رقابت نمی‌کنند (وان‌وب مصرف‌کنندگان عمومی را هدف قرار نمی‌دهد)؛ اما هردو به‌دنبال قراردادهای دولتی در سرتاسر جهان هستند.

درنتیجه اکنون وان‌وب با پرداخت هزینه‌ی پرتاب ماهواره‌هایش، در موقعیت پشتیبانی مستقیم از رقیب خود قرار دارد. تصمیم روز دوشنبه همچنین به وضوح نشان می‌دهد که تهاجم روسیه به اوکراین، تأثیر ویرانگری بر صنعت فضایی بزرگ این کشور گذاشته است. هیچ یک از کشورهای غربی احتمالاً تا مدت‌ها مایل به همکاری فضایی با روسیه نخواهد بود. این وضعیت موجب می‌شود که اسپیس ایکس با ظرفیت پرتاب مازاد موشک چندبارمصرف فالکون ۹ خود در موقعیت قوی‌تر قرار بگیرد.

تمام اتفاقات اخیر، ۲۰ سال پس از آن به وقوع می‌پیوندد که ایلان ماسک، مدیرعامل اسپیس ایکس به‌منظور خرید موشک بالستیک قاره‌پیمای تغییرکاربری‌شده برای پرتاب پروژه‌ی مریخی خود به روسیه سفر کرد. رد خواست ماسک از سوی روسیه تا حدی در ترغیب او برای بنیان‌گذاری اسپیس ایکس نقش داشت. اکنون بعد از دو دهه، ایلان ماسک کسی است که به سایر جهان موشک می‌فروشد.