منتخب‌ عکس‌های علمی هفته از نگاه زومیت؛ از برترین عکس‌های علمی ۲۰۱۹ تا بارش شهابی جوزایی

هر هفته، جالب‌ترین و برترین عکس‌های علمی از سراسر جهان را از نگاه زومیت تقدیم شما خوانندگان گرانقدر می‌کنیم. در دنیای پر از رسانه‌ی امروز، تصاویری هستند که به‌دلیل اهمیت رسانه‌ای خود بارها و بارها دیده می‌شوند و به اشتراک گذاشته می‌شوند. از سوی دیگر، برخی از این تصاویر اگرچه بااهمیت باشند، مهجورانه به دست فراموشی سپرده می‌شوند. گاهی برخی از همین تصاویر، گفتنی‌هایی بیش‌ از گزارش‌ها و مقالات پربازدید دنیای پرخبر امروز دارند. در ادامه به بررسی برخی از تصاویر علمی منتخب هفته به‌همراه داستان نهفته در پس هر کدام خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.

این روزها و با فرا رسیدن جشن کریسمس و نزدیک شدن به پایان سال میلادی تصاویر مختلفی برای گرامیداشت سال نوی مسیحیان منتشر می‌شود. ما هم ضمن تبریک کریسمس خدمت هموطنان مسیحی،‌ در تصاویر علمی این هفته سعی کرده‌ایم، حال و هوای کریسمس را حفظ کنیم. در این عکس که شامگاه سه‌شنبه سوم دی ماه (شب کریسمس) به ثبت رسیده، نمای دیدنی از روشن شدن موتورهای مرحله اول موشک پروتون روسیه را مشاهده می‌کنید. موشک پروتون که از پایگاه فضایی بایکونور در قزاقزستان پرتاب شد، ماهواره هواشناسی الکترو ۳ را به مدار پائین زمین رساند.

در این نمای خیره‌کننده که لوکا پارمیتانو، فضانورد ایتالیایی آژانس فضایی اروپا به ثبت رسانده، زمینِ پوشیده از برف را مشاهده می‌کنید. پارمیتانو این عکس دیدنی را شب کریسمس در توییتر منتشر کرد و در توضیح آن نوشت: «چشم‌اندازی زمستانی: طلوع ماه بر فراز سیاره برف‌پوش» کریسمس سفید اصطلاحی است که عموما به صبح روز کریسمس گفته می‌شود که معمولا با بارش برف زمین سفیدپوش می‌شود. پارمیتانو فرماندهی مأموریت اکسپدیشن ۶۱ را در ایستگاه فضایی بین‌المللی برعهده دارد.

در این عکس ستارگان نوباوه را در پشت غبار کیهانی ضخیمی در سحابی ان‌جی‌سی ۲۲۶۴ مشهور به سحابی «خوشه درخت کریسمس» مشاهده می‌کنید. این تصویر دیدنی توسط تلسکوپ فضایی اسپیتزر به ثبت رسیده است. ستارگان نوباوه که به‌صورت نقاط روشن صورتی و قرمزی در مرکز تصویر دیده می‌شوند، به‌نظر در فواصل منظمی و به‌صورت خطی شکل گرفته‌اند که به دانه‌های برف بی‌شباهت نیستند و به همین جهت نیز ستاره‌شناسان به آن «خوشه دانه‌ی برف» نیز می‌گویند. 

به‌نظر می‌رسد، ماجرای کریسمس‌های زندگی چارلز دیکنز برخلاف اثر مشهورش «سرود کریسمس» چندان پایان خوشی نداشته است. به گزارش خبرگزاری ساوت‌وست انگلستان، نامه‌ای از این نویسنده بزرگ کشف شده که ۱۵۰ سال قبل خطاب به مسئولان شرکت راه‌آهن بزرگ غرب نوشته شده بود. دیکنز در این نامه از نرسیدن بوقلمونی که قرار بود توسط یکی از قطارهای این شرکت برایش فرستاده شود شکایت کرده بود. اما بوقلمون بر اثر آتش‌سوزی در یکی از واگن‌های قطار هیچ‌وقت به دست دیکنز نرسید. سانحه در نزدیکی ایستگاه راه‌آهن هانول در غرب لندن رخ داد.

چارلز دیکنز (۷ فوریه ۱۸۱۲ - ۹ ژوئن ۱۸۷۰)

این بوقلمون ۱۷ کیلوگرمی قرار بود، غذای ضیافت شام شب عید نویسنده مشهور باشد. مسئولان شرکت راه‌آهن حدود یک ماه پس از آن نامه عذرخواهی برای چارلز دیکنز فرستادند و از او بابت آنچه رخ داده بود عذرخواهی کردند. این نامه قبلا در سال ۱۹۰۸ یعنی، ۳۸ سال پس از درگذشت چارلز دیکنز منتشر شده بود. اما از آن زمان گم شده بود تا اینکه اخیرا دوباره در موزه ملی راه‌آهن یورک کشف شد. نکته‌ای که این نامه را به سندی تراژیک بدل می‌کند این است که نویسنده‌ی کتاب‌های مشهوری مانند «الیور تویست» و «آرزوهای بزرگ»، آخرین کریسمس زندگانی خود را تجربه می‌کرد و چند ماه بعد از دنیا رفت.

با نزدیک شدن به پایان سال ۲۰۱۹، خبرگزار‌ی‌های مختلف برترین عکس‌های سال را به انتخاب خود منتشر می‌کنند. هفته گذشته، برترین تصاویر خبرگزاری رویترز بریتانیا را تقدیم شما خوانندگان گرامی کردیم؛ این بار سراغ مجله ساینس رفته‌ایم.

در این عکس دیدنی، رعد و برق شدید را بر فراز اقیانوس آرام ملاحظه می‌کنید. این عکس توسط عکاس و خلبان سانتیاگو بورخا ثبت شده است. رعدوبرق‌هایی این‌چنینی می‌توانند تا لایه‌ی استراتوسفر در ارتفاع ۱۸ کیلومتری نیز پیشروی کنند.

در این تصویر قایقی را در میان جلبک‌های سبز شکوفا در دریاچه ایری در مرز آمریکا و کانادا مشاهده می‌کنید. در این ناحیه به‌دلیل بالارفتن سطح نیتروژن ناشی از فعالیت‌های انسانی زندگی آبزیان به خطر افتاده است.   

در این عکس، گِرِگ هانلون از سپاه مهندسی ارتش ایالات متحده را مشاهده می‌کنید. این محقق در حال بررسی یخ‌های یخچال طبیعی هلهایم در گرینلند است. او و همکارانش تا یک سال دیگر به جمع‌آوری اطلاعات در مورد این یخچال طبیعی ادامه خواهند داد و وضعیت یخچال را با دقت تحت‌نظر خواهند داشت.

ماهی‌های قزل‌آلای سوکی یا سرخ در نزدیکی ایستگاه تحقیقاتی دانشگاه واشنگتن در دریاچه ایلیامنا آلاسکا خود را برای تخم‌ریزی آماده می‌کنند. دریاچه ایلیامنا ۲۰ درصد ماهی قزل‌آلای خلیج بریستول را تولید می‌کند.

در این عکس محقق، گائو کیاژا را ملاحظه می‌کنید. او یکی از دانشمندان برجسته در زمینه‌ی به‌کارگیری روش اصلاح ژنتیکی کریسپر است و در این تصویر در حال سرکشی به گندم‌هایش در گلخانه‌ی مخصوصی در شهر پکن چین است. گائو امیدوار است که گیاهان او بتوانند روزی جمعیت در حال رشد چین را تغذیه کنند.

در این عکس یک نهنگ گوژپشت نر را مشاهده می‌کنید که برای جفت‌گیری به‌سختی در تلاش است. این عکس در ساحل تونگا، اقیانوس آرام ثبت شده است.

در این تصویر بیشه‌ای را در میان نخل‌های روغنی در غرب کالیمانتان در اندونزی مشاهده می‌کنید. دانشمندان و فعالان حیات‌وحش در تلاش هستند تا با همکاری شرکت‌های تولید نخل روغنی، این نواحی را برای حیوانات حفظ کنند.  

سیب‌زمینی‌های رنگارنگ و گوناگونی در مزارع رشته کوه‌های آند در پرو کاشته می‌شوند. سیب‌زمینی برای اولین‌بار در میان مردمان پیشا-اینکا کاشته می‌شد. اما بعدها به نواحی مختلف جهان سفر کرد و به محصولی جهانی بدل شد. دانشمندان امیدوار هستند با تنوع بخشیدن به سیب‌زمینی بتوانند آن را برای مقابله با بیماری‌ها و تغییرات آب‌وهوایی مقاوم کنند.

در این عکس یک مورچه‌خوار پانگولین بسیار خجالتی را در پارک ملی موزامبیک مشاهده می‌کنید. این حیوانات به‌شدت در معرض خطر انقراض قرار دارند. طی دهه‌های اخیر، شکار بی‌رویه برای گوشت و پولک باعث شده تا جمعیت مورچه‌خوران پانگولین به‌شدت کاهش پیدا کند. 

در این عکس فوق‌العاده دیدنی کهکشان راه شیری را بر فراز مجموعه تلسکوپ‌های رادیویی «آرایه کیلومتر مربع استرالیایی پت‌فایندر (ASKAP)» مشاهده می‌کنید. دانشمندان از ۳۶ تلسکوپ رادیویی برای دریافت سیگنال‌های مرموز موسوم به «فوران‌های رادیویی سریع (FRB)» بهره می‌برند. این سیگنال‌های اسرارآمیز از منبع ناشناخته‌ای در کهکشانی دوردست به زمین می‌رسند.

در این تصویر دیدنی از تلسکوپ فضایی هابل، کهکشان مارپیچی IC 2051 را ملاحظه می‌کنید که شباهت غریبی به یک بشقاب پرنده دارد. در مرکز تصویر هم می‌توانید انبوهی از ستارگان را در اصطلاحا یک کوژ کهکشانی مشاهده کنید. کوژ کهکشانی ناحیه‌ای در مرکز کهکشان است که به‌سبب ستارگان پرشماری که در آن به چشم می‌خورد به آن کوژ یا برآمدگی کهکشانی گفته می‌شود. به‌عقیده‌ی ستاره‌شناسان، این نوع کوژ کهکشانی در رشد سیاه‌چاله‌های کلان‌جرم که در هسته‌ی اکثر کهکشان‌های مارپیچی وجود دارند تأثیر گذاشته و در نحوه‌ی تکامل و شکل‌گیری کهکشان‌ها نیز نقش عدیده‌ای را ایفا می‌کنند.

بارش شهابی جوزایی، یکی از مهم‌ترین رویدادهای نجومی سال است که توجه صدها هزار نفر از علاقه‌مندان آسمان شب و منجمان آماتور در سراسر جهان را به خود جلب می‌کند. بارش شهابی جوزایی که کانون آن در مرکز صورت فلکی جوزا است، هر سال بین ۲۳ تا ۲۷ آذر ماه به اوج خود می‌رسد. متأسفانه با وجود درخواست‌های مکرر خوانندگان زومیت، به عکس‌های بارش شهابی امسال دسترسی پیدا نکردیم، اما برای خالی نبودن عریضه نگاهی خواهیم انداخت به برخی از برترین عکس‌های این بارش شهابی طی سال‌های گذشته که ناسا اخیرا منتشر کرده است.

در این عکس دیدنی که یکی از عکاسان ناسا از بارش شهابی جوزایی در سال ۱۳۹۲ به ثبت رسانده، غول گازی مشتری و سحابی شکارچی را در یک قاب ملاحظه می‌کنید.

بارش شهابی جوزایی یکی از اصلی‌ترین رویدادهای تقویم ستاره‌شناسان است. این تصویر که سال گذشته در انگلستان شکار شده، شهاب‌واره‌ای را در آسمان شب نشان می‌دهد.

در این تصویر که بر فراز کوهی در آمریکا به ثبت رسیده، عکاس با تکنیک نوردهی طولانی کهکشان راه شیری را به‌همراه بارش شهابی جوزایی در یک قاب به تصویر کشیده است. ساکنان نیمکره شمالی موقعیت بهتری برای رؤیت بارش شهابی جوزایی دارند، با این حال، این پدیده نجومی تماشایی در نیمکره جنوبی نیز قابل رؤیت است.

این تصویر که ۲۳ آذر ۱۳۹۷ به ثبت رسیده، شهاب‌واره‌ای را بر فراز آسمان شب در شهر ماندالی، میانمار نشان می‌دهد.

منظره‌ی تماشایی از آسمان شب بر فراز جزیره روسکی در ولادی‌وستوک در روسیه. این تصویر آذر ماه سال قبل به ثبت رسیده است. شهاب‌واره‌هایی که در آسمان دیده می‌شوند هر کدام با سرعتی بیش از ۱۳۰ هزار کیلومتر بر ساعت در جو زمین می‌سوزند.  

بارش شهابی جوزایی بر فراز دریاچه پونا در منطقه‌ی لونه‌والا در ایالت مهاراشترا هند. این تصویر ۲۳ آذر ۱۳۹۶ به ثبت رسیده است.

در این تصویر نیز بارش شهابی جوزایی سال گذشته را بر فراز ترکیه مشاهده می‌کنید.

فضاپیمای سی‌اس‌تی-۱۰۰ استارلینر پس از آزمایش ناموفق خود چترهایش را باز کرد و فرود آرامی را انجام داد. این آزمایش روز یکشنبه اول دی ماه انجام گرفت. فضاپیمای بوئینگ ساعت ۷:۵۸ صبح به وقت گرینویچ در پایگاه پرواز فضایی وایت سندز در نیومکزیکو فرود آمد.

• منتخب‌ عکس‌های علمی هفته از نگاه زومیت؛ از شکوفایی جلبک‌های دریایی تا عکس سال یونیسف
• منتخب‌ عکس‌های علمی هفته از نگاه زومیت؛ از کشف راز سرپوش‌های مخروطی مصر باستان تا فوران آتشفشان در نیوزیلند

سی‌اس‌تی-۱۰۰ استارلینر پس از گذراندن ۴۸ ساعت در فضا به زمین بازگشت. قرار بود که فضاپیمای بوئینگ ۶ روز بعد از بازدید از ایستگاه فضایی بین‌المللی به زمین بازگردد، اما با بروز یک نقص فنی در هنگام پرتاب، به مدار اشتباهی فرستاده شد و نتوانست به آزمایشگاه مداری برسد.

در عکس دنباله‌ی موشک اتلس ۵ متعلق به ائتلاف پرتاب و راه‌اندازی (ULA) را مشاهده می‌کنید که از پایگاه نیروی هوایی کیپ کاناورال در فلوریدا به فضا پرتاب شد و یک فضاپیمای سی‌اس‌تی-۱۰۰ استارلینر بوئینگ را حمل می‌کرد. در این تصویر از چپ به راست، ران دسنتیس، فرماندار ایالت فلوریدا، مدیرعامل و رئیس شرکت اتحادیه پرتاب و راه‌اندازی، توری برونو و در کنار او هم جیم برایدنستاین، رئیس ناسا را در حال تماشای پرتاب مشاهده می‌کنید. همه‌چیز تا ۱۵ دقیقه پس از پرتاب طبق برنامه پیش می‌رفت، اما فضاپیمای بوئینگ به‌دلیل نقص فنی نتوانست در مدار درست قرار بگیرد و بدون اینکه به ایستگاه فضایی بین‌المللی برسد روز یکشنبه به زمین بازگشت.

ایستگاه فضایی سالیوت ۴ شوروی در روز جمعه ۶ دی ماه سال ۱۳۵۳ خورشیدی وارد مدار زمین شد. سالیوت ۴، ایستگاه فضایی به‌اندازه‌ی یک مینی‌بوس بود و از نظر ظاهر و مختصات دیگر، شباهت زیادی به همتای خود سالیوت ۳ داشت که نتوانست به مدار زمین برسد. اما سالیوت ۴ از پایگاه فضایی بایکونور در قزاقزستان به فضا پرتاب شد و توانست در مداری به فاصله ۳۴۹ کیلومتری زمین قرار گیرد. شوروی بعدا ۳ کیهان‌نورد را برای اقامت در این ایستگاه فضایی به فضا فرستاد که هیچ‌کدام نتوانستند به مدار زمین برسند. اولین مأموریت، سایوز ۱۷ بود که یک هفته بعد از پرتاب سالیوت ۴ انجام گفت. بعدا ۲ کیهان‌نورد دیگر نیز به سالیوت ۴ فرستاده شدند. این بار مأموریت موفقیت‌آمیز بود و کیهان‌نوردان توانستند ۲۹ روز را در آزمایشگاه مداری سپری کنند. چند ماه بعد، دومین مأموریت سرنشین‌دار یعنی سایوز ۱۸ نیز به ایستگاه فضایی فرستاده شدند که با وجود نرسیدن به مدار زمین، خوشبختانه جان سالم به در بردند. مأموریت بعدی سایوز ۱۹ بود که طی آن ۳ کیهان‌نورد به آزمایشگاه مداری شوروی فرستاده شدند و توانستند ۶۳ را در آزمایشگاه سالیوت ۴ سپری کنند. پس از اینکه کیهان‌نوردان شوروی به زمین بازگشتند، سالیوت یک‌ونیم سال دیگر نیز مدار زمین باقی ماند و سپس به‌مرور موقعیت مداری خود را از دست داد و در جو زمین سوخت.

کوه‌های اطلس مراکش حدود ۸۰ میلیون سال قبل درنتیجه‌ی برخورد صفحات تکتونیکی آفریقا و اوراسیا شکل گرفتند. این فعالیت‌های تکتونیکی منجر به از بین رفتن اقیانوس باستانی تتیس شد. کوه اطلس از لایه‌های به‌هم فشرده‌‌ی سنگ‌ آهک، ماسه‌سنگ، سنگ‌ رس و گچ‌های بستر اقیانوس شکل گرفته است. در این تصویر دیدنی که از جنوب غربی مراکش به ثبت رسیده، طیف‌های نور مرئی، فروسرخ نزدیک و میانه با هم ترکیب شدند تا تفاوت‌های سنگ‌های این کوه را به‌خوبی نشان دهند. این عکس دیدنی روز ۵ نوامبر سال ۲۰۰۷ (۱۴ آبان ۱۳۸۶ خورشیدی) توسط ابزار رادیومتر پیشرفته فضابرد بازتابی و گسیل گرمایی (ASTER) ماهواره تِرا به ثبت رسیده است.

باستان‌شناسان در جزیره‌ی مایورکا اسپانیایی یک شمشیر عصر برنز را در بنایی سنگی کشف کردند. باستان‌شناسان می‌گویند که شمشیر دارای تزئینات خاصی است که خبر از کاربرد سمبلیک آن می‌دهد.

وب‌سایت Ancient Origins گزارش می‌دهد که تالایوت‌ها یا همان خَرسَنگ‌های کشف شده در مایورکا و جزیره‌ی مجاور مینورکا بین یک هزار تا ۶ هزار سال قبل از میلاد بنا شده بودند.