مقایسه طرح جدید اینترنت در ایران با برخی کشورهای دنیا

همان‌گونه که احتمالا در جریان هستید، طرح جدید اینترنت در ایران پس از فراز و فرودهای فراوان سرانجام از سوی وزارت ارتباطات معرفی شد. ایده‌ی ایجاد این طرح در ابتدا با اظهارات وزیر ارتباطات مبنی بر کارآمد نبودن شیوه‌ی عرضه‌ی کنونی اینترنت شکل گرفت و سرانجام پس از بررسی و تصویب در مدت زمانِ نسبتا کوتاهی به سرویس دهندگان اینترنتِ ثابت ابلاغ شد و قرار است از ابتدای شهریورماه نیز اجرایی شده و جایگزین سرویس‌های حجمی موجود شود.

پس از انتشار خبرِ مربوط به طرح جدید تصمیم گرفتیم به سراغ برخی از سرویس دهندگانِ اینترنتی خارج از کشور برویم و بسته‌های مختلف عرضه شده در کشورهای دیگر را با لحاظ کردن جزئیاتِ سرعت، محدودیتِ حجمِ مصرفی و قیمت بررسی کنیم. در این صورت می‌توانیم ایده‌ای کلی از هزینه‌ی اینترنت برای کاربران در کشور‌های دیگر به‌دست آوریم. در این بررسی برخی کشورها را بر اساس درآمد سرانه‌ی بالاتر با نسبت‌های مختلف در نظر گرفتیم تا از نظر سطح رفاهِ عمومی و تمکن مالی جوامع نیز قابل مقایسه باشند و این مقایسه بیشتر منصفانه باشد.

از این مقایسه نکاتِ زیادی را می‌توان برداشت کرد. مثلا در کشور همسایه‌ی ترکیه سرویس‌های متعددی عرضه می‌شوند که محدودیت حجمی آنها در کمترین حالت برای سرعت ۸ مگابیت بر ثانیه ۵۰ گیگابایت در ماه است و با ۹۹ هزار تومان در ماه می‌توان اشتراک یک سرویس نامحدود ۲۵ مگابیتی را تهیه کرد، در حالی که سرویس مشابه ۲۰ مگابیتی در ایران بر اساس طرح جدید به ۲۰۰ گیگابایت محدود بوده و با ۲.۵ برابر قیمت بالاتر هر ماه ۲۵۰ هزار تومان تمام می‌شود. همچنین در کشور کوچکِ استونی در اروپا تنها با ۷۷ هزار تومان در ماه می‌توان اینترنت ۲۵ مگابیتیِ نامحدود تهیه کرد و سرویس فیبر نوریِ ۱۰۰ مگابیتی بدونِ محدودیت دانلود هم تنها ۱۰۴ هزار تومان هزینه در بر خواهد داشت. حتی در کشوری مانند انگلستان با ۱۰ برابر درآمد سرانه‌ی ایران نیز اینترنت ارزان‌تر و با محدودیت‌های بسیار کمتری قابل خریداری است. در مقامِ مقایسه‌ی سرعت نیز حتی روی سرویس‌های ADSL و VDSL سرعت‌های کمتر از ۵ یا ۸ مگابیت اصولا منسوخ شده‌اند، در حالی که در طرح جدید ایرانی می‌توان سرعت‌های بسیار پایینِ ۵۱۲ کیلوبیتی و ۲ مگابیتی را هم مشاهده کرد.

نکته‌ی دیگر این است که بر خلاف گفته‌ی معاون بررسی‌های فنی و صدور پروانه سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی درباره‌ی طرح‌های مشابه در دنیا، تقریبا در تمام کشورهای دنیا محدودیت‌های حجمی که تحت نام "میزان مصرف منصفانه" شناخته می‌شد از تعرفه‌ی سرویس‌های ثابتِ اینترنتی برداشته شده است و تنها سرویس‌های موبایلی و سرویس‌های ارزان قیمتِ ثابت با محدودیت‌های حجمی، آن هم با حجم‌های ۵۰ تا ۳۰۰ گیگابایت در ماه عرضه می‌شوند.

بحث دیگر هم تفکیک ترافیک داخلی و خارجی و تعیین محدودیت‌های کمتر برای ترافیک داخلی است. این کار فقط در کشور ما اتفاق افتاده و در هیچ کشور دیگری قابل مشاهده نیست. سوال این است که در حال حاضر چه سطحی از محتوا روی سرورهای داخلی عرضه می‌شود و چه سهمی از مصرف کاربرانِ ایرانی به مصرف داخلی برمی‌گردد که فرمولی مخصوص این کار یا به ادعای طراحانش برای تشویق به مصرف داخلی تهیه شده است؟ آیا اصولا سقف مصرف داخلی در این طرح‌ها قابل اعتنا و کاربردی است یا تنها جنبه‌ی نمادین دارد و در عمل به کار نخواهد آمد؟

در هر صورت ابهامات و سوالات زیادی هم در مورد قیمت گذاری و هم محدودیتِ حجمی طرحی که ابتدا با عنوان اینترنت نامحدود مطرح شد وجود دارد و در مقایسه با جدول‌های فوق هم قیمت به مراتب بالاتری را شاهد هستیم و هم تعیین محدودیت حجمی ۱۰ گیگابایت در ماه بسیار تعجب برانگیز و مایه‌ی شگفتی است، چرا که این حجم بر خلاف ادعای تهیه کنندگانش بسته به سرعت تنها در عرض یک روز و حتی چند ساعت به اتمام خواهد رسید و سنخیتی با الگوی مصرفِ اکثریتِ قریب به اتفاق کاربران ندارد و بیشتر شبیه به جیره بندی حجم اینترنتی است. در هر حال باید منتظر انتشار اطلاعات بیشتر و روشن شدن جزئیات از زبان وزیر و مسئولینِ متولی این طرح باشیم و ببینیم که این طرح توسط چه کسانی تهیه شده و چه ملاک‌هایی در انتخاب قیمت و محدودیت‌های عجیب آن در نظر گرفته شده است و اصولا هدف از ارائه‌ی این مدل جدید چیست.