وقتی الکل را ترک می‌کنید، چه اتفاقی برای کبد شما می‌افتد؟

براساس اساطیر یونانی، زئوس پرومته را به دلیل دادن آتش به انسان‌ها مجازات کرد. او پرومته را به زنجیر کشید و عقابی را بر او گماشت تا جگرش را بخورد. هر شب جگر دوباره رشد می‌کرد و هر روز عقاب برمی‌گشت تا آن را بخورد. اما در واقعیت، آیا کبد واقعا می‌تواند دوباره رشد کند؟

کبد بزرگ‌ترین اندام درونی بدن انسان است و برای صدها فرایند بدن ازجمله تجزیه سمومی مانند الکل مورد نیاز است.

آشوین دندا، استاد پزشکی کبد در دانشگاه پلیموث در وب‌سایت کانورسیشن می‌نویسد، هر روز افرادی را ملاقات می‌کند که دچار بیماری‌های کبدی مرتبط با الکل هستند. این بیماری‌ها شامل طیف گسترده‌ای از تجمع چربی در کبد (کبد چرب) گرفته تا تشکیل بافت زخم (سیروز) می‌شود و معمولا تا مراحل بسیار پایانی آسیب موجب علامتی نمی‌شود.

ابتدا، الکل کبد را چرب می‌کند و چربی موجب التهاب کبد می‌شود. در پاسخ، کبد سعی می‌کند خود را بهبود دهد و بافت زخم ایجاد می‌کند. چنانچه این حالت مهار نشود، کل کبد ممکن است به شبکه‌ای از بافت زخم با جزایر کوچکی از کبد «خوب» بین آن‌ها تبدیل شود: یعنی سیروز. در مراحل پایانی سیروز، وقتی کبد از کار می‌افتد، فرد ممکن است دچار زردی، تورم، خواب‌آلودگی و گیجی شود. این وضعیت جدی است و می‌تواند کشنده باشد.

خوشبختانه خبرهای خوبی وجود دارد. در افراد مبتلا به کبد چرب، تنها دو تا سه هفته پس از ترک الکل، کبد می‌تواند بهبود پیدا کند و ظاهر و عملکرد آن به حالت کبد سالم برگردد.

در افراد مبتلا به التهاب کبد یا زخم خفیف، حتی در عرض سه هفته پس از ترک الکل، کاهش قابل‌توجهی در چربی کبد، التهاب و اسکار مشاهده می‌شود. توقف مصرف الکل برای چندین ماه موجب می‌شود کبد بهبود پیدا کند و به حالت طبیعی برگردد. در افرادی که الکل زیادی می‌نوشند و کبد آن‌ها دارای بافت اسکار وسیع یا نارسایی کبدی شده است، ترک الکل برای چند سال احتمال بدتر شدن نارسایی کبدی و مرگ را کاهش می‌دهد.

البته، افرادی که زیاد الکل می‌نوشند، ممکن است ازنظر فیزیکی به الکل وابسته شوند و قطع ناگهانی آن می‌تواند موجب علايمی شود. ترک ناگهانی الکل، در شکل خفیف خود، موجب لرزش و تعریق می‌شود. اما اگر شدید باشد، می‌تواند موجب توهم، تشنج و حتی مرگ شود. قطع ناگهانی مصرف هرگز برای کسانی که زیاد الکل می‌نوشند، توصیه نمی‌شود و آن‌ها باید برای ترک بی‌خطر الکل از فرد متخصص کمک بخواهند.

ترک الکل همچنین اثرات مثبتی بر خواب، عملکرد مغز و فشار خون دارد. پرهیز از الکل برای مدت طولانی خطر ابتلا به چندین نوع سرطان (ازجمله سرطان کبد، پانکراس و روده بزرگ) و خطر بیماری قلبی و سکته را کاهش می‌دهد.

با‌این‌حال، الکل تنها علت بیماری‌ها نیست. ترک آن فواید زیادی برای سلامتی دارد، اما حلال همه مشکلات نیست و ترک الکل باید به‌عنوان بخشی از سبک زندگی سالم ازجمله رژیم غذایی متعادل و ورزش منظم درنظر گرفته شود.

بنابراین، در پاسخ به سؤالی که اسطوره پرومته مطرح می‌کند، باید گفت کبد قدرت شگفت‌انگیزی در ترمیم خود پس از آسیب‌دیدگی دارد. اما اگر ازقبل به شدت زخمی شده باشد، دیگر نمی‌تواند به شکل کبد جدیدی رشد کند. اگر نوشیدن الکل را متوقف کنید و فقط دچار کبد چرب باشید، کبد شما می‌تواند به‌سرعت به حالت عادی برگردد. اگر دچار کبد زخمی باشید (سیروز)، توقف الکل باعث مقداری بهبودی و بازیابی عملکرد می‌شود، اما همه آسیبی که کبد دیده است، قابل جبران نیست. بنابراین، اگر می‌خواهید مراقب کبد خود باشید، از مصرف الکل خودداری کنید.