شاید بالاخره بدانیم علت انگشتان پای کوویدی چیست

مطالعه جدیدی نشان می‌دهد بثورات شبیه سرمازدگی که پس از ابتلا به کووید ۱۹ روی انگشتان پای فرد مبتلا ظاهر می‌شود، ممکن است نشانه‌ای از پاسخ ایمنی افسارگسیخته باشد که در آن بدن به بافت‌های خودش حمله می‌کند.

در روزهای اولیه همه‌گیری کووید ۱۹، موارد انگشتان پای کوویدی شروع به ظاهرشدن کرد و در همان زمان، دانشمندان ایده‌هایی درمورد علت بروز این وضعیت مطرح کردند. به‌عنوان مثال، برخی از متخصصان پوست اظهار داشتند که این بثورات پوستی که با عنوان «سرماسوزک» شناخته می‌شود، ناشی از التهاب است. برخی دیگر فکر می‌کردند این وضعیت ممکن است ناشی از لخته‌های خونی ریز درون انگشتان پا باشد.

بیماری‌های ویروسی دیگر مانند سرخک نیز می‌توانند موجب بثورات پوستی شوند؛ بنابراین تعجب‌آور نبود که کووید ۱۹ نیز بتواند موجب این علائم شود. اما نتایج مطالعه‌ی جدیدی که ۵ اکتبر در مجله‌ی British Journal of Dermatology منتشر شده است، نشان می‌دهد چرا این بثورات بنفش مایل به قرمز روی انگشتان پا و گاهی انگشتان دست ظاهر می‌شود.

به گزارش لایو ساینس، پژوهشگران ۵۰ بیمار را که پس از دچارشدن به ضایعاتی شبیه سرماسوزک به بخش پوست بیمارستان سنت لوئیس پاریس ارجاع داده شده بودند، مطالعه کردند. همه بیماران طی آوریل ۲۰۲۰ یعنی نزدیک شروع دنیاگیری در بیمارستان پذیرش شده بودند. بیشتر شرکت‌کنندگان مطالعه دارای سطوح بالایی از اتوآنتی‌بادی بودند. اتوآنتی‌بادی‌ها پروتئین‌هایی هستند که به‌وسیله‌ی سیستم ایمنی تولید می‌شوند. این پروتئین‌ها به‌طور سهوی بافت‌های خود بدن را مورد حمله قرار می‌دهند.

آن‌ها همچنین شواهدی را پیدا کردند که نشان می‌داد شرکت‌کنندگان مطالعه درمقایسه‌با افراد سالم، دارای فعالیت بالای پروتئین‌هایی به نام اینترفرون‌‌های نوع یک بودند. اینترفرون‌‌ نوع یک، ژن‌های مبارزه‌کننده با پاتوژن را در سلول‌های ایمنی فعال می‌کند. درحالی‌که این اینترفرون‌‌ها به مبارزه با ویروس‌ها کمک می‌کنند، درنهایت ممکن است طی این فرایند، سلول‌های انسانی نیز آسیب ببینند.

شرکت‌کنندگان مطالعه همچنین نشانه‌هایی از آسیب‌دیدگی پوشش رگ‌های خونی را نشان می‌دادند که این مورد نیز ممکن است در پیدایش بثورات بنفش رنگ روی انگشتان پای آن‌ها نقش داشته باشد.

یافته‌های مطالعه جدید مطابق با یافته‌های حاصل از مطالعه‌ی کوچکی است که سال ۲۰۲۰ در مجله‌ی Dermatopathology منتشر شد. مطالعه مذکور فقط شامل سه بیمار می‌شد، اما نشان می‌داد هر سه بیمار براثر پاسخ ایمنی قوی ناشی از اینترفرون دچار بثوراتی روی انگشتان پای خود شده بودند. نویسندگان در گزارش خود بیان کردند که این پاسخ ایمنی شدید ممکن است به دفع ویروس کرونا کمک کرده باشد، اما همچنین ممکن است به بثورات ماندگار منجر شده باشد.

در زمان مطالعه، تقریبا ۶۰ درصد از بیماران علائمی مانند از دست دادن حس بویایی یا سرفه را نشان می‌دادند که با کووید ۱۹ خفیف مطابقت داشت. اما نتیجه آزمایش PCR تشخیص ویروس کرونا، برای همه آن‌ها منفی بود.

به‌طورکلی، انگشتان پای کوویدی معمولا یک تا چهار هفته پس از آلوده شدن فرد به ویروس عامل کووید ۱۹ یعنی SARS-CoV-2 ظاهر می‌شود و این بثورات گاهی اوقات تا چند ماه می‌مانند؛ بنابراین، با درنظر گرفتن این موضوع که بثورات ممکن است پس از پاک‌شدن ویروس از بدن ظاهر شود، عجیب نیست که باوجود اینکه فرد بثورات مرتبط با کووید را روی پاهای خود دارد، نتیجه آزمایش او برای کووید ۱۹ منفی می‌شود. (سه شرکت‌کننده در مطالعه سال ۲۰۲۰، نیز در زمان پژوهش دارای نتیجه آزمایش منفی کووید ۱۹ بودند.)

بنا به گزارش پژوهشگران، علاوه بر ویروس کرونا، عوامل دیگری نیز وجود دارند که موجب سرماسوزک می‌شوند؛ ازجمله بیماری‌هایی مانند لوپوس که هیچ‌یک از شرکت‌کنندگان به آن مبتلا نبود و قرار گرفتن درمعرض سرما که در آن فصل یعنی بهار بعید بود.

گروه پژوهشی نمونه‌های خون و پوست بیماران را جمع‌آوری کرده و آن‌ها را ازنظر نشانه‌های مختلف فعال‌شدن سیستم ایمنی مورد بررسی قرار دادند. آن‌ها همچنین نمونه‌های بیماران را با نمونه‌های جمع آوری‌شده از افراد سالم و کسانی که قبل از دنیاگیری دچار سرماسوزک فصلی ناشی از هوای سرد شده بودند، مقایسه کردند.

پژوهشگران همپوشانی معناداری را در نتایج بیماران مبتلا به انگشتان کوویدی و بیماران مبتلا به سرماسوزک فصلی پیدا کردند؛ به این شکل که هر دو گروه حامل اتوآنتی‌بادی‌ بودند و نشانه‌های افزایش فعالیت اینتروفرون نوع یک را نشان می‌دادند. براین‌اساس، هر دو مورد ناشی از مکانیسم مشترک پاسخ ایمنی افسارگسیخته است، اگرچه پاسخ ایمنی در هر سناریو با محرک متفاوتی برانگیخته می‌شود.

دکتر ایوان بریستو، متخصص بیماری‌های پا گفت، برای بیشتر افراد، انگشتان پای کوویدی درنهایت بدون نیاز به دارو برطرف می‌شود. البته برای افرادی که روند بهبودی بثورات پوستی آن‌ها خیلی کند است، مطالعه جدید می‌تواند به درمان‌های مفیدی اشاره کند. برای مثال، براساس نتایج مطالعه، عوامل ضدالتهابی سیستمیک یا موضعی مانند استروئیدها، ممکن است در درمان انگشت پای کوویدی مؤثر باشند.