فشار خون بالا در میان‌سالی با افزایش آسیب مغزی در سالخوردگی ارتباط دارد

بر اساس مطالعه‌ای که به‌تازگی در مجله‌ی European Heart Journal، منتشر شده، فشار خون بالاتر از حد طبیعی با آسیب مغزی گسترده‌تر در سالخوردگی مرتبط است. به‌طور خاص، این مطالعه نشان داد که بین فشار خون دیاستولیک (فشار خون در فاصله‌ی میان ضربان‌های قلب) قبل از ۵۰ سالگی و آسیب مغزی در دوران سالخوردگی، ارتباطی قوی وجود دارد؛ حتی اگر فشار خون دیاستولیک در حدی باشد که معمولا به‌عنوان محدوده‌ی سالم در نظر گرفته می‌شود. این یافته‌ها حاصل مطالعه‌ی ۳۷,۰۴۱ شرکت‌کننده ثبت‌شده در بیوبانک بریتانیا است که دارای سن ۴۰ تا ۶۹ سال بودند و اطلاعات پزشکی آن‌ها (از جمله اسکن‌ MRI مغز) دردسترس بود.

پژوهش جدید که به‌وسیله‌ی دکتر کارولینا وارتولوفسکا، پژوهشگر بالینی مرکز پیشگیری از سکته و زوال عقل دانشگاه آکسفورد، انجام شده است، به ‌دنبال نوعی آسیب مغزی بود که ضایعه‌ی شدید ماده سفید مغز (WMH) خوانده می‌شود. این نوع ضایعات روی اسکن‌های MRI مغز به‌صورت مناطق روشن‌تر دیده می‌شود و نشان‌دهنده‌ی آسیب دیدن عروق خونی کوچک مغز است که با بالا رفتن سن و فشار خون افزایش پیدا می‌کند. ضایعات مذکور با افزایش خطر سکته، زوال عقل، ناتوانی‌های جسمی، افسردگی و کاهش توانایی‌های تفکر همراه است. دکتر وارتولوفسکا می‌گوید: «همه‌ی افراد وقتی پیر می‌شوند، این تغییرات را تجربه نمی‌کنند؛ اما در بیش از ۵۰ درصد بیماران دارای سن بالاتر از ۶۵ سال و بیشتر افراد دارای سن بالاتر از ۸۰ سال حتی بدون فشار خون بالا دیده می‌شود؛ ولی احتمال ایجاد و شدیدتر بودن آن‌ها با فشار خون بالا بیشتر است.»

اطلاعات مربوط به شرکت‌کنندگان زمانی جمع‌آوری شده بود که آن‌ها در فاصله‌ی مارس ۲۰۰۶ تا اکتبر ۲۰۱۰، در بیوبانک بریتانیا ثبت ‌نام کردند و داده‌های پیگیری شامل اسکن‌های MRI بین آگوست ۲۰۱۴ تا اکتبر ۲۰۱۹ جمع‌آوری شده بود. پژوهشگران اثر عواملی مانند سن، جنس، عوامل خطر مانند استعمال دخانیات و دیابت و نیز فشار خون دیاستولیک و فشار خون سیتولیک را در نظر گرفتند.

فشار خون سیستولیک حداکثر فشار خونی است که با هر بار تپش قلب حاصل می‌شود و عدد بزرگ‌تری است که در اندازه‌گیری فشار خون به دست می‌آید. دکتر وارتولوفسکا می‌گوید: «برای مقایسه‌ی حجم WMH میان افراد مختلف و تصحیح تجزیه‌و‌تحلیل برای این واقعیت که اندازه‌ی مغز افراد کمی با هم فرق دارد، حجم WMH را بر کل حجم ماده سفید مغز تقسیم کردیم. به این ترتیب توانستیم بار WMH را تجزیه‌و‌تحلیل کنیم که نسبت حجم WMH به حجم کل ماده سفید است.»

در میان ۱۰ درصد بالای افرادی دارای بیشترین بار WMH، چهار درصد از بار می‌توانست ناشی از داشتن فشار خون سیستولیک بالاتر از ۱۲۰ میلی‌متر جیوه و ۷ درصد می‌توانست ناشی از فشار خون دیاستولیک بالاتر از ۷۰ میلی‌متر جیوه باشد که نشان‌دهنده‌ی این واقعیت است که در بیماران مسن‌تر، شیوع فشار خون سیستولیک بالا بیشتر از شیوع فشار خون دیاستولیک بالا است. دکتر وارتولوفسکا می‌گوید:

مکانیسم‌های بالقوه برای ایجاد WMH شامل آسیب به عروق خونی ظریف مغز ازطریق فشارهای بیش‌ازحد و مداوم در طول زمان است که مستقیما موجب وارد آمدن آسیب به عروق خونی می‌شود و موجب می‌شود پوشش عروق خونی دچار نشتی شود و WMH را به ‌دنبال داشته باشد. از سوی دیگر، فشار دیاستولیک ممکن است موجب شود عروق خونی بزرگ‌ به مرور زمان سخت‌تر شوند که جهش فشار خون به مغز را افزایش می‌دهد. این امر موجب فشار خون بالا با هر ضربان قلب، تغییرات سریع در فشار خون و جریان خونی می‌شود که بین ضربان‌های قلب بسیار پایین است و به ماده سفید مغز آسیب وارد می‌کند.

از‌آن‌جایی که اسکن‌های MRI فقط مربوط به یک بازه‌‌ی زمانی بود، پژوهشگران نمی‌توانستند پیشرفت WMH را مستقیما اندازه‌گیری کنند. محدودیت‌های دیگر مطالعه شامل این موضوع می‌شود که برای شناسایی تفاوت‌ در مناطق مختلف ماده سفید مغز به تجزیه‌و‌تحلیل بیشتری نیاز است و این موضوع که گرچه پژوهشگران ارتباطات با استعمال دخانیات و دیابت را نشان دادند، تعامل پیچیده عوامل خطرساز شامل سطوح کلسترول بالا، چاقی و مشکلات کلیه، به بررسی‌های بیشتری نیاز دارد.