ایمنی در برابر ویروس کرونا ممکن است تا چندین سال دوام داشته باشد

ایمنی در برابر ویروس کرونا تا چه مدت ممکن است دوام داشته باشد؟ براساس مطالعه‌ی جدید؛ سال‌ها و شاید حتی دهه‌ها. این امیدوارکننده‌ترین پاسخ به سؤالی است که برنامه‌های واکسیناسیون گسترده را تحت‌الشعاع قرار داده.

داده‌های جدید نشان می‌دهد هشت ماه پس از عفونت، بیشتر افراد بهبودیافته هنوز دارای سلول‌های ایمنی کافی برای خنثی کردن ویروس و پیشگیری از بیماری بودند. کاهش ناچیز پاسخ ایمنی در کوتاه‌مدت نشان می‌دهد این سلول‌ها ممکن است برای مدت‌زمان طولانی در بدن بمانند.

پژوهش جدید که به‌صورت آنلاین منتشر شده است، هنوز مورد بازبینی کارشناسان قرار نگرفته و در مجله‌ای علمی منتشر نشده است؛ اما جامع‌ترین مطالعه‌ای درباره‌ی حافظه‌ی ایمنی در برابر ویروس کرونا است. شین کروتی، ویروس‌شناس مؤسسه‌ی ایمونولوژی لا هویا که در هدایت مطالعه نقش داشته است، می‌گوید: «این مقدار از حافظه احتمالا برای سال‌ها مانع‌ از ابتلای بیشتر افراد به بیماری شدیدی می‌شود که به بستری شدن نیاز دارد.»

یافته‌های مطالعه‌ی حاضر احتمالا تسکینی برای کارشناسانی است که نگران بودند ایمنی در برابر ویروس ممکن است کوتاه‌مدت باشد و اینکه برای کنترل دنیاگیری ممکن است لازم باشد واکسیناسیون مرتبا تکرار شود. علاوه‌بر‌این، نتایج این پژوهش با یافته‌های پژوهش دیگری سازگار است؛ اینکه بازماندگان سارس - که ناشی ‌از ویروس کرونای دیگری است - با گذشت ۱۷ سال پس از بهبودی همچنان دارای سلول‌های ایمنی مهمی هستند. این یافته‌ها با شواهد دلگرم‌کننده‌ی حاصل از آزمایشگاه‌های دیگر هم‌خوانی دارد. پژوهشگرانی در دانشگاه واشینگتن تحت هدایت ماریون پپر قبلا نشان داده بودند که سلول‌های حافظه‌ی خاصی که پس از عفونت ویروس کرونا تولید شده بودند، حداقل به ‌مدت سه ماه در بدن می‌مانند.

آکیکو ایواساکی، ایمونولوژیست دانشگاه ییل، می‌گوید از این موضوع که بدن پاسخ طولانی‌مدتیدر برابر ویروس تدارک می‌بیند، تعجب نمی‌کند؛ زیرا باید این گونه باشد. با‌این‌حال او از نتایج پژوهش جدید امیدوار شده و خبر هیجان‌انگیزی است.

تعداد کمی از افراد عفونی در مطالعه‌ی جدید پس از بهبود ایمنی ماندگاری نداشتند که شاید به ‌علت تفاوت در مقادیر ویروس کرونایی باشد که در معرض آن قرار گرفته‌ بودند. اما جنیفر گومرمان، ایمونولوژیست دانشگاه تورنتو، می‌گوید واکسن‌ها می‌توانند بر این تنوع فردی غلبه کنند. وی می‌گوید: «واکسن به تمرکز روی پاسخ کمک می‌کند؛ بنابراین آن نوع عدم تجانسی که در جمعیت عفونی می‌بینید، در مورد واکسن مشاهده نخواهید کرد.»

در ماه‌های اخیر، گزارش‌ها درمورد کاهش سطح آنتی‌بادی‌ موجب این نگرانی شده است که ممکن است ایمنی در برابر ویروس کرونا طی چند ماه از بین برود و افراد دوباره در برابر ویروس آسیب‌پذیر شوند. اما بسیاری از ایمونولوژیست‌ها متذکر شده‌اند که کاهش سطح آنتی‌بادی طبیعی است. علاوه‌براین، آنتی‌بادی‌ها فقط یکی از اجزای سیستم ایمنی هستند.

اگرچه برای مهار ویروس و پیشگیری از عفونت دوم به آنتی‌بادی‌های موجود در خون نیاز است (فرایندی که با عنوان ایمنی خنثی‌کننده شناخته می‌شود)، اغلب سلول‌های ایمنی که ویروس را به ‌خاطر می‌آورند، مسئول پیشگیری از بیماری جدی هستند. الساندرو سته، ایمونولوژیست مؤسسه لا هویا که او نیز در هدایت مطالعه جدید نقش داشته است، می‌گوید: «ایمنی خنثی‌کننده زیاد اتفاق نمی‌افتد و یک قاعده نیست.»

در بیشتر مواقع، افراد برای بار دوم با یک پاتوژن خاص عفونی می‌شوند و سیستم ایمنی مهاجم را شناسایی می‌کنند و به‌سرعت عفونت را فرومی‌نشاند. خصوصا ویروس کرونا به‌‎کندی عمل می‌کند و به سیستم ایمنی زمان زیادی می‌دهد تا دست به کار شود. دکتر سته می‌گوید‌: «عفونت ممکن است با چنان سرعتی متوقف شود که نه‌تنها علائمی تجربه نکنید بلکه عفونی هم نباشید.»

دکتر سته و همکارانش ۱۸۵ مرد و زن دارای سن ۱۹ تا ۸۱ سال را که از کووید ۱۹ بهبود یافته بودند، مورد مطالعه قرار دارند. بیشتر آن‌ها علائم خفیفی داشتند که به بستری شدن نیاز نداشت. از بیشتر آن‌ها تنها یک نمونه‌ی خون دردسترس بود؛ اما از ۳۸ نفر چند بار طی چندین ماه نمونه خون گرفته شد. پژوهشگران چهار جزء از سیستم ایمنی را ردیابی کردند: آنتی‌بادی‌ها، سلول‌های B که هنگام نیاز، آنتی‌بادی‌های بیشتری می‌سازند و دو نوع از سلول‌های T که سلول‌های عفونی دیگر را می‌کشند. ایده‌ی پژوهش، ایجاد تصویری از پاسخ ایمنی بدن با بررسی اجزای آن بود. دکتر کروتی می‌گوید: «اگر فقط به یکی از اجزا نگاه کنید، تصویر کامل را از دست می‌دهید.»

دکتر کروتی و همکارانش دریافتند که آنتی‌بادی‌ها بادوام هستند و ۶ تا ۸ ماه پس از عفونت به‌طور ملایمی کاهش پیدا می‌کنند؛ اگرچه تفاوت ۲۰۰ برابری در سطوح آنتی‌بادی‌ها در میان شرکت‌کنندگان مشاهده می‌شد. کاهش اندکی در سلول‌های T دیده می‌شد؛ درحالی‌که تعداد سلول‌های B افزایش پیدا کرد. افزایش سلول‌های B یافته‌ی غیر منتظره‌ای بود که پژوهشگران قادر به توضیح کامل آن نیستند.

نگرانی در مورد مدت‌زمان ماندگاری ایمنی در برابر ویروس کرونا عمدتا ناشی ‌از پژوهش در زمینه‌ی ویروس‌هایی است که موجب سرماخوردگی می‌شوند. یکی از مطالعاتی که اغلب به آن استناد می‌شود، تحت هدایت جفری شامان از دانشگاه کلمبیا انجام شده است و نشان می‌دهد ایمنی ممکن است به‌سرعت محو شود و امکان عفونت مجدد طی یک سال وجود دارد. دکتر شامان می‌گوید: «دیدن شواهدی که نشان می‌دهند دارای این نوع پاسخ مداوم و قوی حداقل در این مقیاس‌های زمانی هستیم، بسیار دلگرم‌کننده است. حداقل تاکنون به‌ نظر می‌‌رسد عفونت‌های مجدد ویروس کرونا کمیاب باشد.»

پیش‌بینی دقیق اینکه ایمنی تا چه مدت دوام خواهد داشت، دشوار است؛ زیرا دانشمندان هنوز نمی‌دانند برای محافظت در برابر ویروس به چه سطوحی از سلول‌های ایمنی مختلف نیاز است. اما مطالعاتی که تاکنون انجام شده است، نشان می‌دهد حتی تعداد کمی آنتی‌بادی یا سلول‌های T و B ممکن است برای محافظت از کسانی که بهبود یافته‌اند، کافی باشد. شرکت‌کنندگان در مطالعه‌ی جدید تاکنون مقادیر قابل ‌توجی از آن سلول‌های ایمنی را تولید کرده‌اند. دکتر ایواساکی می‌گوید: «هیچ علامتی وجود ندارد که نشان دهد سلول‌های حافظه به‌طور ناگهانی کاهش پیدا کنند. معمولا کاهش این سلول‌ها به‌آهستگی و طی چند سال رخ می‌دهد.»

دکتر باتاچاریا خاطرنشان کرد شواهد نوظهوری وجود دارد که نشان می‌دهد عفونت مجدد درمورد ویروس‌های کرونای عامل سرماخوردگی نتیجه‌ای از تغییرات ژنتیکی ویروسی است و این نگرانی‌ها ممکن است به ویروس کرونای جدید مربوط نشود. وی می‌گوید: «فکر نمی‌کنم پیش‌بینی غیر معقولی باشد که فکر کنیم این اجزای حافظه‌ی ایمنی تا سال‌ها دوام داشته باشند.»