توزیع رایگان واکسن ویروس کرونا؛ طرح چین برای گسترش نفوذ خود در کشورهای جهان

فیلیپین دسترسی سریع به واکسن چینی ویروس کرونا خواهد داشت و کشورهای آمریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب هم برای خرید این دارو، وام یک میلیارد دلاری دریافت کرده‌اند. این پایان ماجرا نیست و بنگلادش هم بیش از ۱۰۰ هزار دوز آن را به‌رایگان از چین دریافت خواهد کرد. مهم نیست چین چقدر تا کشف و تکمیل واکسن ویروس کرونا فاصله دارد، مهم آن است که چین قصد دارد از این فرصت برای بهبود روابط خود و همسایگانش استفاده کند؛ این فرصتی طلایی برای چین بوده که می‌تواند در زمینه حفظ منافع حیاتی، مفید باشد.

به‌عنوان مثال، اندونزی را می‌توان یک مورد در نظر گرفت که مدت‌ها روابط محتاطانه‌ای با پکن داشته است. درعین‌حال، شی جین پینگ، رهبر چین در هفته گذشته و طی تماس تلفنی با رئیس جمهور اندونزی اظهار داشت: «چین، نگرانی‌ها و نیازهای اندونزی پیرامون همکاری در زمینه تولید واکسن ویروس کرونا را جدی تلقی می‌کند.» بر اساس بیانیه رسمی وزارت خارجه چین، رئیس جمهور اندونزی، همکاری میان دو کشور به منظور تولید واکسن را یک نقطه روشن معرفی و از آن استقبال کرد و گفت: «اندونزی و چین به همکاری و همبستگی با یکدیگر در برابر کووید ۱۹ ادامه خواهند داد.»

تعهدات چین در زمینه تولید واکسن و دراختیار گذاشتن آن برای سایر کشورهای جهان درکنار ارسال محموله‌های متعدد ماسک و دستگاه‌های تنفس مصنوعی، می‌تواند به این کشور کمک کند هم‌زمان با کنارکشیدن آمریکا از رهبری جهانی، خود را به‌عنوان بازیگری مسئول به‌نمایش بگذارد. در حقیقت اقدامات پکن می‌تواند کمک شایانی در برابر اتهامات مربوط به حزب کمونیست حاکم پیرامون گسترش ویروس کرونا هم به حساب آید.

توانایی تولید و ارسال واکسن ویروس کرونا برای کشورهای فقیرتر هم می‌تواند سیگنال بسیار قدرتمندی برای ظهور چین به‌عنوان یک رهبر علمی در یک نظم جدید جهانی پساکرونا باشد. یکی از مقام‌های ارشد در مرکز بهداشت کشور پاکستان اظهار می‌گوید: «مردم بسیار زیادی تمایل به استفاده از واکسن‌های تولید چین برای مقابله با ویروس کرونا دارند. در حقیقت از ما خواسته شده که واکسن را برای استفاده عموم، هرچه سریع‌تر آماده‌سازی کنیم.»

با برخی از اقدامات جدید انجام شده، می‌توان گفت چین در رقابت جهانی برای تولید واکسن کرونا، پیشتاز است. در آخرین مرحله از آزمایش‌های بالینی، چهار کشور وجود دارند که بیشتر از سایر کشورها در حال فعالیت هستند. درحال‌حاضر ایالات متحده دارای سه کاندید قدرتمند بوده که هر کدام از آن‌ها، مراحل نهایی تست واکسن ویروس کرونا را طی می‌کنند؛ افراد بسیار زیادی امیدوار هستند که این سه کاندیدا، بتوانند در آینده‌ای نه‌چندان‌دور، خبر رسمی تولید واکسن ویروس کرونا را اعلام کنند.

درمقابل، چین، بیکار نبوده و حداقل دو واکسن آزمایشی را تحت یک برنامه اضطراری، نهایی کرده و در ماه جولای هم روی سربازان و کارمندان بخش دولتی، مورد آزمایش قرار داده است. البته این برنامه واکسیناسیون بدون سروصدا گسترش یافته و شامل کارکنان مراقبت‌های بهداشتی و هواپیمایی هم شده است. تولیدکنندگان واکسن، کارخانه‌هایی هستند که می‌توانند صدها هزار دوز را تولید کنند. با اینکه دولت چین، جزئیات بسیار اندکی را پیرامون تولید واکسن کرونا منتشر کرده، رئیس جمهور این کشور اعلام کرده است واکسن‌های تولید داخل را به یک کالای عمومی در سطح جهان تبدیل خواهد کرد. چین، مدت زمان زیادی است کمک کردن به سلامت جهانی را فرصتی برای ایجاد و گسترش قدرت نرم خود به حساب می‌آورد.

جنیفر هوانگ بوئی، متخصص اپیدمیولوژی چینی در شرکت RAND می‌گوید:

قطعا دولت چین تمایل دارد عملکرد خوبی را در زمینه تولید واکسن شاهد باشد و این برای دیپلماسی و ایجاد تغییر در حقایق کووید ۱۹ بسیار ارزشمند خواهد بود.

با اینکه هنوز نمی‌توان عملکرد واکسن‌ها را ضمانت کرد، اما پکن سعی دارد تا از آن‌ها بهره‌برداری سیاسی داشته باشد یا یا به‌عبارت بهتر واکسن را به‌عنوان راهی مناسب برای رفع تنش‌ها در سطح بین‌المللی مورد استفاده قرار دهد.

رهبران چین، پیشنهادهای مشابهی را هم به کشورهای آفریقا، آمریکای لاتین و حوزه دریای کارائیب، خاورمیانه و آسیای جنوبی ارائه کرده‌اند؛ در حقیقت پکن سعی دارد نفوذ خود را در آن مناطق بیشتر کند و از سوی دیگر به خواسته‌های خود در عرصه بین‌المللی دست یابد. شی جی پینگ در جلسه رهبران آفریقا که در ماه ژوئن برگزار شد، گفت:

ما متعهد می‌شویم پس از ساخت واکسن ویروس کرونا، کشورهای آفریقایی از نخستین کشورهایی باشند که از مزایای آن بهره‌مند می‌شوند.

در صورتی که چین در مسابقه تولید واکسن موفق شود، قطعا موفقیت خود را مدیون برخی از این کشورها خواهد بود که نمونه‌های انسانی را برای آزمایش‌ دراختیار چین قرار داده‌اند. در حقیقت تولیدکنندگان داروهای چینی، تحقیقات خود را در خارج از کشور دنبال می‌کنند؛ علت این مسئله را می‌توان کنترل بیش از چندماهه شیوع ویروس کرونا در چین دانست. در هر صورت باید منتظر بود و دید که در نهایت، چه اتفاقی خواهد افتاد و آیا چین می‌تواند با تولید واکسن و دراختیار گذاشتن رایگان آن برای استفاده سایر کشورهای جهان، پیشتاز شود و نفوذ خود را بیش از گذشته افزایش دهد یا نه.