نتایج مثبت کارآزمایی مدرنا: تولید پادتن در تمام ۴۵ نفر دریافت‌کننده واکسن کرونا

پژوهشگران روز سه‌شنبه در نشریه‌ی پزشکی نیوانگلند گزارش دادند که واکسن آزمایشی ساخته‌شده به‌دست شرکت زیست‌فناوری مدرنا (Moderna)، واکنش ایمنی امیدبخش دربرابر ویروس کرونا را برانگیخته و در نخستین گروه ۴۵ نفره از دریافت‌کنندگان ایمن ظاهر شده است. واکسن کرونا که محصول پژوهشگران مؤسسه‌ی ملی آلرژی و بیماری‌های عفونی است، نخستین واکسن آزمایش‌شده روی انسان محسوب می‌شود.

مدرنا دیروز اعلام کرد که آزمایش‌های مرحله‌ی سوم واکسن در ۲۷ جولای (۶ مرداد) با شرکت ۳۰ هزار نفر آغاز خواهد شد. نیمی از شرکت‌کنندگان، گروه کنترلی خواهند بود که دارونما دریافت خواهند کرد. انتظار می‌رود این کارآزمایی بالینی بزرگ در ماه اکتبر به پایان رسد؛ اما فعلا معلوم نیست امکان دارد اثربخشی و ایمنی واکسن تا آن زمان اثبات شود یا نه.

کارآزمایی پیش‌رو باید نشان دهد که احتمال ابتلا به ویروس کرونا در افراد واکسینه‌شده به‌نحو چشمگیر کمتر از دریافت‌کنندگان دارونما خواهد بود. سریع‌ترین راه برای به‌دست‌آوردن نتیجه، آزمایش واکسن در «نقطه‌ای خطرآفرین» با موارد بسیار است و از این‌رو دانشمندان در مطالعه‌ی بعدی به‌دنبال افرادی هستند که به‌دلیل موقعیت یا شرایط خود در معرض خطر بالا قرار دارند.

واکسن‌ها و درمان‌های بهبودیافته، تنها امید برای بازگرداندن بیماران به وضعیت نزدیک به طبیعی است. درهمین راستا، ده‌ها شرکت درحال رقابت برای ساخت واکسن هستند. ازآنجا که هیچ شرکتی به‌تنهایی قادر به تولید میلیاردها دوز مورد نیاز نخواهد بود، کارشناسان به‌اتفاق معتقدند که برای مقابله با کووید ۱۹ به بیش از یک واکسن نیاز خواهد بود. به‌گفته‌ی دکتر آنجلا راسموسن، ویروس‌شناس در دانشگاه کلمبیا در نیویورک، تا وقتی همگی ما ایمن نباشیم، هیچ‌کس در جهان از خطر ویروس در امان نخواهد بود.

واکسن شرکت مدرنا از مواد ژنتیکی ویروس به‌نام mRNA استفاده می‌کند تا سیستم ایمنی را برای مقابله با ویروس کرونا تحریک کند. گزارش روز سه‌شنبه، جزئیاتی از یافته‌هایی را ارائه و تأیید می‌کند که شرکت در بیانیه‌ای خبری در ۱۸ مه اعلام کرد و به‌دلیل فقدان داده‌ها، ازسوی برخی کارشناسان مورد انتقاد قرار گرفت. مدرنا در آن زمان با دفاع از خود گفت به‌عنوان یک شرکت سهامی عام، درباره‌ی افشای نتایجی که می‌تواند بهای سهامش را تحت تأثیر قرار دهد، تعهد قانونی دارد و داده‌های واقعی بعدا منتشر خواهد شد.

نتایج تازه از مرحله‌ی نخست مطالعه‌ای است که به‌منظور آزمایش دوز پایین، متوسط و بالا از واکسن و اندازه‌گیری ایمنی و توانایی آن‌ها در ایجاد ایمنی دربرابر ویروس طراحی شد. شرکت‌کنندگان، ۴۵ بزرگسال سالم ۱۸ تا ۵۵ ساله بودند که با فاصله‌ی ۲۸ روز، دو بار واکسن دریافت کردند.

پس از تزریق دوم، در بدن تمام شرکت‌کنندگان پادتن‌های به‌اصطلاح خنثی‌کننده‌ای به‌وجود آمد که می‌توانند ویروس را در تست‌های آزمایشگاهی غیرفعال کنند. این سطح از پادتن به میزان شکل‌گرفته در بیمارانی شباهت داشت که پس از ابتلا به ویروس کرونا بهبود یافتند. واکسن همچنین واکنش مطلوبی را با دربرداشتن لنفوسیت تی ایجاد کرد که بخشی دیگر از سیستم ایمنی محسوب می‌شود. دکتر کیزمکیا کوربت، ایمنی‌شناس ویروسی و سرپرست تیم سازنده‌ی واکسن در مؤسسه‌ی بیماری‌های عفونی، عملکرد واکسن را فراتر از حد انتظار توصیف کرد.

بیش از نیمی از شرکت‌کنندگان عوارض جانبی ازجمله خستگی، لرز، سردرد، دردهای عضلانی و درد در محل تزریق را تجربه کردند و برخی دچار تب شدند. یک فرد دریافت‌کننده‌ی دوز پایین نیز به کهیر مبتلا و ازهمین‌رو از مطالعه کنارگذاشته شد. هیچ‌کدام از عوارض جانبی جدی تلقی نشدند.

• واکسن کرونای شرکت مدرنا به مرحله دوم آزمایش‌ها رسید
• واکسن ویروس کرونا؛ شروع کارآزمایی‌ها و پنج سؤال اساسی

کارشناسانی که در مطالعه شرکت نداشتند، نتایج آن را دلگرم‌کننده اما زودرس دانستند. به‌گفته‌ی دکتر راسموسن، صرفا داشتن پادتن به‌معنای ایمنی کامل دربرابر ویروس کرونا نیست. او گفت ممکن است واکسن به‌طور کامل از عفونت پیشگیری نکند؛ اما بتواند از وخامت بیماری بکاهد. «این انتخابی بین سرماخوردگی شدید و اتصال به دستگاه تنفس مصنوعی است. من سرماخوردگی شدید را انتخاب می‌کنم.»

به‌گفته‌ی پل آفیت، متخصص بیماری‌های عفونی در دانشگاه پنسیلوانیا و بیمارستان اطفال در فیلادلفیا، پادتن‌های خنثی‌کننده و دیگر واکنش‌های ایمنی، نشانه‌ای خوب است؛ اما فعلا معلوم نیست آیا آن‌ها واقعا از افراد دربرابر ویروس محافظت خواهند کرد یا چه‌مدت دوام خواهند داشت. او افزود عوارض جانبی بهایی کوچک هستند که برای کسب ایمنی دربرابر یک بیماری بالقوه شدید باید پرداخت کرد؛ هرچند وقتی شمار بزرگی از افراد، واکسن را دریافت کنند، تب ممکن است به عاملی برای نگرانی تبدیل شود.

دکتر آفیت گفت: «شما همیشه نگران هستید که تب به‌خصوص تب بالا ممکن است عوارضی دیگر را به‌دنبال داشته باشد.» از این‌رو تنها مطالعه‌ای بزرگ و کنترل‌شده می‌تواند تعیین کند که آیا واکسن واقعا ایمن و اثربخش است یا نه؛ درغیراین‌صورت امیدبخش‌دانستن واکسن همچون فالگیری خواهد بود. پیش از انجام مرحله‌ی سوم کارآزمایی، نمی‌توان در مورد هیچ‌چیز مطمئن بود.