تلاش دانشمندان برای یافتن منشا ویروس کرونا در حیات وحش
جایی در کشور چین، خفاشی در آسمان چرخ می‌زند و تعدادی ویروس کرونا همراه‌با فضله‌ی او کف جنگل می‌افتد. یک جانور وحشی که احتمالا پانگولین بوده است، درمیان برگ‌ها به‌دنبال حشرات می‌گردد و این‌سو و آن‌سو را بو می‌کشد. از این راه، عفونت موجود در مدفوع خفاش وارد بدن او می‌شود. ویروس جدید در حیات‌وحش گردش می‌کند. درنهایت یکی از حیوانات آلوده به‌وسیله‌ی انسان گرفته می‌شود و انسانی نیز بیماری را می‌گیرد و سپس آن را به کارگران بازار فروش حیوانات وحشی در ووهان چین منتقل می‌کند. بدین ترتیب شیوعی جهانی آغاز می‌شود.
دانشمندان در تلاش برای اثبات حقیقت سناریوی بالا سعی می‌کنند حیواناتی وحشی که ویروس کرونای جدید را در خود پناه داده‌اند، پیدا کنند. پروفسور اندرو کانینگهام از انجمن جانورشناسی لندن (ZSL) می‌گوید یافتن توالی این رویدادها مانند داستان‌های کارآگاهی است. او می‌گوید طیف وسیعی از گونه‌های جانوری و به‌خصوص خفاش‌ها که پناهگاه ویروس‌های کرونای مختلفی هستند، می‌توانند میزبان ویروس جدید باشند.
ویروس‌های کرونا زیر میکروسکوپ
وقتی دانشمندان کد ژنتیکی ویروس جدید را که از بدن یک بیمار گرفته شده بود رمزگشایی کردند، به نقش خفاش‌ها در شیوع بیماری مشکوک شدند. این پستانداران در کلنی‌های بزرگ و در مسافت‌های طولانی پرواز می‌کنند و در تمام قاره‌ها وجود دارند. آن‌ها به‌ندرت خودشان بیمار می‌شوند اما این فرصت را دارند که پاتوژن‌ها را به‌طور گسترده منتشر کنند. به‌گفته‌ی پروفسور کیت جونز از کالج دانشگاهی لندن، شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد خفاش‌ها درجهت تأمین انرژی مورد نیاز پرواز سازگاری پیدا کرده‌اند و در ترمیم آسیب وارده به DNA عملکرد بهتری دارند. این ویژگی‌ها ممکن است آن‌ها را قادر سازد تا قبل از بیمار شدن، بار ویروسی بالایی را تحمل کنند. البته این مسئله درحال حاضر فقط ایده است. شکی نیست که رفتار خفاش‌ها به شکوفایی ویروس‌ها کمک می‌کند. پروفسور جاناتان بال از دانشگاه ناتینگهام می‌گوید:
وقتی شما شیوه‌های مختلف زندگی آن‌ها را درنظر بگیرید، درمی‌یابید که مجموعه‌ی وسیعی از ویروس‌ها را به‌همراه دارند و از آن‌جایی که پستاندار هستند، این احتمال وجود دارد که برخی از آن‌ها به‌طور مستقیم یا ازطریق میزبان واسطه‌ای انسان را آلوده کنند.
بیشتر افراد آلوده به کووید۱۹ در کشور چین حضور دارند اما کشورهای دیگر نیز درحال مبارزه با ویروس هستند
بخش دوم معمای منشا ویروس کرونا جدید، شناسایی جانوری است که ویروس را به بازار فروش حیوانات در ووهان رساند. یکی از مظنونین این مسئله پانگولین است. گفته می‌شود که این پستاندار مورچه‌خوار فلس‌دار، بیش از همه‌ی پستانداران در سرتاسر جهان قاچاق می‌شود و درمعرض خطر انقراض قرار گرفته است. پولک‌های این جانور در طب سنتی چین تقاضای زیادی دارد و برای برخی نیز گوشت پانگولین لذیذ است.
برخی ادعا می‌کنند ویروس‌های کرونای یافته‌شده در پانگولین‌ها، شبیه ویروس کرونایی هستند که به‌تازگی در انسان‌ها کشف شده است. سؤال اینجا است که آیا ویروس خفاش و ویروس پانگولین قبل از انتقال به انسان با هم تعامل ژنتیکی داشته‌اند؟ کارشناسان درزمینه‌ی نتیجه‌گیری در این مورد، محتاط هستند. داده‌های کامل حاصل‌از مطالعه‌ی پانگولین هنوز منتشر نشده و در حال حاضر تأیید این اطلاعات غیرممکن است.
مقامات برای پیشگیری از شیوع سارس گربه‌های زباد را در بازار فروش حیوانات وحشی شینیوان در گوانگ‌ژو ضبط کردند
کانینگهام می‌گوید منشا و تعداد پانگولین‌هایی که به این منظور مورد بررسی قرار می‌گیرند، اهمیت زیادی دارد. برای مثال، آیا مستقیما از چندین حیوان در حیات‌وحش نمونه‌برداری می‌شود (در این حالت نتایج قوی‌تر خواهد بود) یا اینکه آیا از یک حیوان در محیط بسته یا بازار خیس نمونه‌برداری خواهد شد (در این مورد نتیجه‌گیری درمورد میزبان حقیقی ویروس چندان مطمئن نخواهد بود). به‌گفته‌ی او، پانگولین‌ها و دیگر گونه‌های وحشی ازجمله انواعی از خفاش‌ها اغلب در بازارهای تره‌بار به فروش می‌رسند و فرصتی برای انتقال ویروس از یک گونه به گونه‌ی دیگر مهیا می‌کنند. بنابراین، بازارهای تره‌بار شرایط ایده‌الی را برای سرریز پاتوژن‌ها از یک گونه به گونه‌ی دیگر و ازجمله انسان فراهم می‌کنند.
شترها می‌تواند ویروس کرونا عامل مرس را در خود پناه دهند
بازار ووهان که پس از شیوع بسته شد، دارای یک بخش فروش حیوانات وحشی بود که در آن‌گونه‌های مختلف حیوان به‌صورت زنده و ذبح‌شده از جمله قسمت‌های مختلف بدن شترها، کوالاها و پرندگان عرضه می‌شدند. بنا به گزارش گاردین، فهرست موجودی یک فروشگاه شامل توله گرگ زنده، زنجره‌های طلایی، عقرب، موش بامبو، سنجاب، روباه، گربه زباد، جوجه‌تیغی، سمندر، لاک‌پشت و تمساح می‌شد. بال می‌گوید تا جایی که ما می‌دانیم، خفاش و پانگولین در این فهرست ذکر نشده‌اند اما مقامات چینی از حیواناتی که در بازار فروخته می‌شدند، آگاهی دارند. او می‌گوید:
اگر سرریزی یک‌بار رخ دهد، می‌خواهید بدانید که آیا چنین رویدادی دوباره نیز اتفاق خواهد افتاد، زیرا ازنظر بهداشت عمومی اهمیت دارد، بنابراین باید دقیقا بدانید که کدام گونه‌های حیوانی در آن نقش دارند و خطرات ناشی از این رویداد کدام‌اند.
بسیاری از ویروس‌هایی که در سال‌های اخیر با آن‌ها روبه‌رو شدیم، از حیوانات وحشی منشا گرفته بودند. همین داستان درمورد ابولا، HIV و سندرم تنفسی حاد بسیار سخت (سارس) وجود داشت. جونز می‌گوید افزایش بیماری‌های عفونی منشا گرفته از حیات‌وحش ممکن است به دلیل افزایش توانایی ما در تشخیص، افزایش ارتباط با یکدیگر یا تجاوز بیشتر به زیستگاه‌های حیات‌وحش باشد که به موجب آن تغییر مناظر موجب تماس انسان با ویروس‌هایی شده که قبلا در جوامع انسانی دیده نشده است.
خفاش‌ها در همین ماه هم در بازاری در اندونزی به فروش می‌رسند
کانینگهام می‌گوید اگر ما عوامل خطرساز را بشناسیم، می‌توانیم بدون اینکه تأثیر نامطلوبی بر جانوران وحشی بگذاریم، از همان نقطه‌ی شروع مانع از بروز این اتفاقات شویم. طرفداران حفاظت از محیط زیست می‌گویند اگرچه تصور می‌شود خفاش‌ها ویروس‌های زیادی با خود حمل کنند، آن‌ها برای عملکرد اکوسیستم‌ها ضروری‌اند. کانینگهام در این رابطه توضیح می‌دهد:
خفاش‌های حشره‌خوار مقدار زیادی از حشراتی مانند پشه‌ها و آفات کشاورزی را می‌خورند، درحالی‌که خفاش‌های میوه‌خوار به گرده‌افشانی و انتشار بذر درختان کمک می‌کنند. ضروری است که این گونه‌ها طی اقدامات نامناسب درجهت کنترل بیماری از بین نروند.
پانگولین در بازاری در کوالالامپور؛ این جانور مظنون شیوع ویروس کرونا است
پس از شیوع سارس در سال‌های ۲۰۰۲ و ۲۰۰۳ که ناشی‌از ویروسی بسیار مشابه ویروس کرونا جدید بود، ممنوعیت موقتی روی بازارهای فروش حیوانات وحشی اعمال شد. اما این بازارها به‌سرعت در چین، ویتنام و دیگر قسمت‌های جنوب شرق آسیا باز شدند. چین بار دیگر خرید و فروش محصولات حیوانات وحشی را که معمولا برای غذا، خز و به‌منظور تهیه‌ی داروهای سنتی مورد استفاه قرار می‌گیرند، به حالت تعلیق درآورده است. گزارش‌ها حاکی‌از آن هستند که این بار ممکن است ممنوعیت دائمی باشد؛ درحالی‌که شاید هرگز به‌طور دقیق متوجه نشویم ویروس جدید که موجب مرگ بسیاری از افراد شده، از کجا به انسان منتقل شده است، پروفسور دیانا بل از دانشگاه آنجلینای شرقی می‌گوید که می‌توانیم از بروز طوفانی دیگر پیشگیری کنیم:
ما حیواناتی از کشورهای مختلف، زیستگاه‌های مختلف و شیوه‌های زندگی مختلف (مثلا موجودات آبزی، درخت‌زی و غیره) را گرد هم آورده و آن‌ها را با هم مخلوط کرده‌ایم. باید از این کار دست بکشیم.
نظرات