احساس خستگی مداوم می‌تواند ناشی از مشکل جدی سلامتی باشد

احساس خستگی، تجربه‌ای معمول است. مایکل گراندنر، مدیر برنامه‌ی پژوهش‌های خواب و سلامتی در دانشگاه آریزونا می‌گوید که ارائه‌دهندگان مراقبت‌های بهداشتی غالبا شکایات مرتبط با خستگی را مورد توجه قرار نمی‌دهند زیرا نشانه‌هایش بسیار کلی است و ارزیابی پزشکی آن هم می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.

درحالی‌که خستگی اغلب موقتی و قابل درمان بوده و مسئله‌ی چندان نگران‌کننده‌ای نیست، کارشناسان می‌گویند خستگی که به‌طور ناگهانی تشدید شده یا مانع از انجام فعالیت‌های روزانه‌ی شما شود، می‌تواند نشانه‌ای از وجود یک مشکل سلامتی یا اختلال خواب باشد. گراندنر می‌گوید:

به‌نظر می‌رسد که خواب همچون یک قناری در معدن زغال‌سنگ باشد (کنایه از چیزی که نخستین هشداردهنده‌ی خطر است)؛ خواب نسبت به تمام اتفاقاتی که در بدن می‌افتد، حساس است. بنابراین وقتی تغییری در خواب پیش می‌آید، باید از خود بپرسید چه چیزی درحال اتفاق افتادن است.

اغلب مردم به‌طور مکرر در گفتگوهای خود از واژه‌های خستگی یا خواب‌آلودگی استفاده می‌کنند. ازنظر پزشکی، نوعی خستگی که با واژه‌ی tiredness نشان داده می‌شود و خستگی که برای آن از واژه‌ی fatigue استفاده می‌شود، یکسان نیست. درک تفاوت این موارد نخستین گام مهم به‌سوی تشخیص وجود یا برطرف کردن آن‌ها است. خواب‌آلودگی نیاز به خوابی است که بیدار ماندن را حتی در هنگام رانندگی، کار کردن یا تماشای یک فیلم و حتی پس از مصرف کافئین دشوار می‌کند. از طرف دیگر خستگی مفرط (fatigue) نوعی عمیق‌تر از یک ناتوانی، خواه جسمی یا ذهنی برای انجام دادن کاری مانند رفتن به یک فروشگاه است که قصد انجام آن را دارید. خستگی (tiredness) در میان این دو محدوده قرار می‌گیرد: تمایل به استراحتی که نسبت‌به خستگی مفرط، کمتر ناتوان‌کننده و نسبت به خواب‌آلودگی کمتر آشکار است. شما در حین خستگی هنوز می‌توانید کارایی داشته باشید. درهر صورت، خستگی مسئله‌ی رایجی است. در بررسی منتشر شده در سال ۲۰۱۴، ۴۵ درصد از افراد بالغ می‌گفتند که طی هفته‌ی گذشته دچار ضعف خواب یا خواب ناکافی بوده‌اند. حدود ۲۰ درصد از افراد گزارش می‌کردند که مرتبا دچار خواب‌آلودگی هستند. مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۷ منتشر شد، نشان می‌داد که ۷۶ درصد از افراد، هنگام کار احساس خستگی می‌کنند.

شاید علت احساس خستگی شما خواب ناکافی باشد. براساس گزارش مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، یک‌سوم آمریکایی‌ها حد توصیه‌شده‌ی ۷ ساعت یا بیشتر خواب شبانه را ندارند. از آن جایی که نیازها بسیار متفاوت است، برای بسیاری از افراد، حتی ۷ ساعت خواب کافی نیست.

محرومیت از خواب تنها یک مسئله‌ی آزاردهنده نیست. این وضعیت موجب افزایش خطر تصادفات رانندگی می‌شود و با مشکلات سلامتی نظیر دیابت نوع۲، بیماری قلبی‌عروقی و افسردگی همراه است. ناتانیل واتسون، مدیر کلینیک خواب هاربرویو در دانشگاه واشنگتن در سیاتل می‌گوید:

کمبود خواب می‌تواند روی خلق‌و‌خو و روابط تأثیر بگذارد و حتی کافئین نمی‌تواند آن را برطرف کند. جایگزینی برای خواب وجود ندارد.

واستون توضیح می‌دهد که هیچ‌کس ۱۰۰ درصد زمانی را که در رختخواب است، نمی‌خوابد، بنابراین ممکن است زمان بودن در رختخواب ۸ ساعت باشد ولی فرد فقط ۷ ساعت خوابیده باشد و این مسئله باید مورد توجه قرار گیرد.

در این میان، فیزیولوژی خواب، هرچند به‌صورت موقتی، به شما کمک می‌کند. مثلا پدیده‌ای که ایستایی خواب نامیده می‌شود، چیزی است که به شما کمک می‌کند پس از بیدار شدن‌های معمولی طی خواب شبانه که در طول یک شب معمولا چند بار رخ می‌دهد، دوباره به خواب بروید. اما اگر زنگ ساعت شما در مرحله‌ی عمیقی از خواب به صدا درآید، ایستایی خواب بیدار شدن از خواب در هنگام صبح را نیز دشوار می‌کند. این خمودگی به‌تدریج طی نیم ساعت پس از فشردن زنگ ساعت برطرف می‌شود.

همچنین اینکه برخی اوقات در اثر استرس شب‌های سختی داشته باشید یا خوابتان منقطع شود، طبیعی است و حتی اگر خواب شبانه‌ی خوبی داشته باشید، ممکن است درنتیجه‌ی ریتم‌های شبانه‌روزی معمول، در هنگام بعدازظهر حالت خواب‌آلودگی را داشته باشید.

سن مسئله‌ی دیگری است که باید در نظر داشته باشید؛ اگرچه شواهد موجود تا حدی دور از انتظار است. مطالعات نشان می‌دهند که با افزایش سن، الگوهای خواب به روش‌های قابل پیش‌بینی تغییر می‌کنند. ممکن است ابتدا با طول کشیدن زمان به خواب رفتن آغاز شود. شما ممکن است دفعات بیشتری از خواب بیدار شوید و زمان بیشتری را به حالت بیدار در شب بگذرانید. زمان به خواب رفتن در زمان شب و بیدار شدن در هنگام صبح نیز کمی زودتر می‌شود. یائسگی علت شایع دیگری از خواب منقطع است. اما لزوما رضایت از خواب با افزایش سن کاهش نمی‌یابد. مطالعات انجام‌شده به‌وسیله‌ی گراندنر و دیگران نشان داده است که شکایات درمورد خواب و خستگی پس از رسیدن به نقطه‌ی اوجی در بزرگسالی کاهش پیدا می‌کند. به‌عبارت دیگر اگر درگیر خستگی هستید، نباید افزایش سن را مقصر بدانید. گراندنر می‌گوید:

پیری با خوابی که کمی کم‌عمق‌تر و منقطع‌تر است، همراه است اما لزوما با کاهش رضایت‌مندی از خواب همراه نیست. اگر فرد مسنی هستید که واقعا از خواب خود ناراضی هستید، این واقعا یک مشکل است.

کارشناسان پیشنهاد می‌کنند با هر سنی که دارید، اگر خستگی موجب می‌شود که بیشتر روزهای شما سخت شوند، ابتدا به یک کلینیک مراقبت‌های اولیه بروید تا درمورد علل رایج خستگی ازجمله افسردگی، بیماری خودایمنی، سطوح ویتامین و مشکلات تیروئید ارزیابی انجام شود.

مراجعه به پزشک می‌تواند تمام وضعیت‌ها را مشخص کند. دوستان من درمورد خستگی‌هایی سخن می‌گفتند که منجر به تشخیص کمبود آهن، فیبرومیالژی، سلیاک، انسفالیت و موارد دیگر شد. اگر در یک کلینیک معمولی چیزی مشخص نشد، مراجعه به متخصص خواب که ارزیابی او احتمالا شامل غربال‌گری برای آپنه خواب می‌شود، ارزش دارد.

آپنه خواب موجب می‌شود تنفس افراد به‌طور دوره‌ای حین خواب متوقف شود. این مشکل ۱۰ درصد از افراد بزرگسال را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و نرخ آن در افرادی که دارای اضافه‌وزن هستند، بیشتر است. بیشتر افراد نمی‌دانند که دچار این مشکل هستند. واتسون می‌گوید حدود ۸۵ درصد از افرادی که دچار آپنه‌خواب هستند، شناسایی نشده و تحت درمان قرار نمی‌گیرند.

نتیجه‌گیری: کارشناسان می‌گویند خستگی مشکلی است که باید به آن توجه کرد و علل آن اغلب قابل درمان هستند.

واتسون می‌گوید:

اگر احساس خواب‌آلودگی می‌کنید و این مسئله در زندگی شما مشکل ایجاد کرده، نباید فکر کنید مسئله‌ای طبیعی است. ما باید بدانیم که اگر خواب خود را در اولویت قرار دهیم، به بهترین نسخه از خودمان بدل می‌شویم.