رایج‌ترین شیرین‌کننده مصنوعی جهان واقعا خطرناک است؟
طبق ادعای مقاله‌ای که به‌تازگی پژوهشگران دانشگاه ساسکس منتشر کرده‌اند، هنوز بیخطربودن مصرف رایج‌ترین شیرین‌کننده‌ی مصنوعی جهان کاملا تأیید نشده است. پروفسور اریک مایلستون و دکتر الیزابت داوسون نقایص جدی موجود در فرایند اطمینان‌بخشی مجدد سال ۲۰۱۳ سازمان ایمنی غذایی اروپا (EFSA) را درباره‌ی بیخطربودن آسپارتام (Nutrasweet) عنوان کردند. در این مطالعه‌ی جدید، به این نکته اشاره می‌شود که هیئت EFSA به تمام ۷۳ مطالعه‌ی نشان‌دهنده‌ی احتمال مضربودن آسپارتام اهمیتی نداد؛ درحالی‌که به ۸۴ درصد از مطالعات نشان‌دهنده‌ی بیخطربودن این ماده اهمیت داد.
از سال ۱۹۷۴، پژوهشگران مختلفی درباره‌ی خطر بروز آسیب مغزی، سرطان ریه و کبد، ضایعات مغزی و اختلالات عصبی اندوکراین حاصل از مصرف آسپارتام هشدار دادند که در سرتاسر جهان در هزاران محصول غذایی ازجمله نوشیدنی‌های رژیمی یافت می‌شود. پروفسور مایلستون، کارشناس سیاست‌های ایمنی مواد غذایی، تعلیق مجوز فروش یا استفاده از آسپارتام در اتحادیه‌ی اروپا را خواستار شد تا زمانی‌که بازرسی مجدد از شواهد مربوط ازجمله اسناد مهم انجام شود که به‌گفته‌ی وی، قبلا از این پرونده کنار گذاشته شده است. همچنین، وی به‌دنبال اصلاحاتی درزمینه‌ی فرایندهای مرتبط با تأیید ایمنی غذایی اتحادیه‌ی اروپا ازجمله پایان‌دادن به بحث در جلسات پشت درهای بسته بود. او گفت:
تجزیه‌و‌تحلیل ما از شواهد نشان می‌دهد اگر معیارهایی که هیئت EFSA از آن‌ها برای ارزیابی نتایج مطالعات اطمینان‌بخشی مجدد استفاد کرده است، به‌طور ثابت برای ارزیابی نتایج مطالعاتی استفاده می‌شد که نشان می‌دادند آسپارتام ممکن است ناسالم باشد، آن‌ها مجبور بودند نتیجه‌گیری کنند شواهد کافی وجود دارد که نشان می‌دهد آسپارتام ازنظر ایمنی پذیرفتنی نیست.
این پژوهش نیز حامی این استدلال است که مجوز فروش یا استفاده از آسپارتام باید در سرتاسر اتحادیه‌ی اروپا معلق شود تا زمانی که تمام شواهد باردیگر بررسی و به‌شیوه‌ای شفاف و قانع‌کننده به پرسش‌های مردم و منتقدان پاسخ داده شود. ازجمله نقایصی که پژوهشگران درباره‌ی این موضوع در مقاله‌ی خود ذکر کرده‌اند، عبارت‌اند از:
- نقص دستورالعمل‌های EFSA درزمینه‌ی شفافیت ارزیابی ریسک در چندین زمینه
- درنظرگرفتن معیارهای ضعیف برای پذیرش مطالعات منفی که موجب شد مطالعاتی نیز مدنظر قرار گیرند که قبلا با عنوان ناکافی یا بی‌ارزش خوانده شده بودند.
- تعریف معیارهای سختگیرانه برای مطالعات مثبتی که نشان‌دهنده‌ی اثرهای منفی بودند. بسیاری از این مطالعات از بیشتر مطالعاتی که نشان می‌دادند مصرف آسپارتام بی‌خطر است، بسیار مطمئن‌تر بودند.
- ناهنجاری‌های گیج‌کننده‌ی ثابت‌شده‌ای مانند فرضیات ناسازگار و تصدیق نشده
مایلستون گفت:
از این پژوهش آشکار است که دانشمندان EFSA بسیاری از نارسایی‌های مطالعات اطمینان‌بخشی مجدد را به‌رسمیت نشناخته‌اند؛ اما به‌جای آن، روی نقایص جزئی مطالعاتی پافشاری کرده‌اند که در آن‌ها نشان داده می‌شد آسپارتام ممکن است ناسالم باشد. براساس این پژوهش، این سؤال که «آیا منافع تجاری ممکن است روی گزارش هیئت تأثیرگذار بوده باشد؟» را نمی‌توان به‌کلی کنار گذاشت؛ زیرا تمام این جلسات پشت درهای بسته برگزار شده است.
تیم لنگ، استاد دانشگاه لندن معتقد است:
این مقاله مهم و بجا است. توصیه‌ی جهانی این است که مصرف شکر کاهش پیدا کند و هنوز بسیاری از محصولات غذایی، به‌ویژه نوشیدنی‌های شیرین، با استفاده از شیرین‌کننده‌های مصنوعی شیرین می‌شوند. مایلستون و داوسون کمک می‌کنند تا افشا شود هدف از این استراتژی چه بوده است: تداوم شیرین‌کردن رژیم غذایی. مطمئنا استراتژی سالم این است که فرهنگ شیرین‌کردن را کنار بگذاریم و غذاها و نوشیدنی‌هایی با شیرینی کمتر را رواج دهیم.
نظرات