باورهای درست و نادرست درباره حساسیت فصلی

حساسیت فصلی (تب یونجه)، یکی از بیماری‌های رایج فصل بهار محسوب می‌شود و با علائمی مثل آب‌ریزش بینی، خیس‌شدن چشم‌ها، احساس خارش در گلو و تودماغی صحبت‌کردن همراه است. با شروع فصل این بیماری، ۱۰ تا ۳۰ درصد افراد دچار آن می‌شوند. از گذشته تاکنون، باورهایی درباره‌ی حساسیت فصلی و آلرژی و عوامل مؤثر در بهبود یا تشدید علائم آن وجود داشته که برخی‌ از آن‌ها درست و برخی دیگر یا نادرست است یا نمی‌توان آن‌ها را کاملا تأیید کرد.

در اوایل قرن نوزدهم، تصور می‌شد قرارگرفتن در نزدیکی یونجه‌ی تازه‌چیده‌شده باعث ایجاد حساسیت می‌شود و نام «تب یونجه» نیز برگرفته از همین موضوع است. مدتی بعد پزشکی بریتانیایی به‌نام جیمز باستاک که تابستان‌ها به علائم آزاردهنده‌ی حساسیت دچار می‌شد، به‌درستی تشخیص داد یونجه نقشی در ایجاد حساسیت یا تشدید آن ندارد. او فهمید وقتی تب یونجه دارد، اگر کنار دریا برود، بهتر می‌شود؛ اما به‌اشتباه این‌طور استنباط کرد که ابتلا به بیماری‌های مکرر که گرمای تابستان آن‌ها را بدتر می‌کند، باعث تشدید علائم حساسیت فصلی می‌شوند. به‌همین‌دلیل، این بیماری را «زکام تابستانی» نامید.

با شروع فصل گرده‌افشانی و افزایش گرده‌های معلق در هوا، ۳۰ درصد از افراد دچار حساسیت فصلی می‌شوند.

امروزه، می‌دانیم سیستم ایمنی بدن افرادی که درمعرض گرده‌ی گیاهان خاصی قرار می‌گیرند، به‌میزان زیادی به گرده‌ها واکنش نشان می‌دهد و با گرده به‌عنوان ویروس مقابله می‌کند؛ درنتیجه بدن تحت‌تأثیر این واکنش‌ها علائمی شبیه علائم حساسیت فصلی از خود بروز می‌دهد.

نتیجه‌ی نهایی: این موضوع کاملا درست است.

معمولا بیشتر افراد تصور می‌کنند تب یونجه در سنین کودکی شروع می‌شود و با افزایش سن انسان به‌تدریج از بین می‌رود. خوشبختانه نیمی از مردم دریافته‌اند شدت علائم این بیماری با زیادشدن سن کمی کمتر می‌شود و حتی در ۲۰ درصد از افراد مبتلا به آن کاملا از بین می‌رود. پژوهشگران سوئدی در مطالعه‌ای دریافتند احتمال ازبین‌رفتن حساسیت فصلی با افزایش سن، در دهه‌ی ۵۰ سالگی انسان به بیشترین میزان خود می‌رسد. البته یادآوری می‌شود نشانه‌های این بیماری هرسال با آغاز فصل گرده‌‌افشانی دوباره عود می‌کنند.

البته، امکان ایجاد فرایند معکوس در ابتلا به تب یونجه با افزایش سن هم وجود دارد. برخی از افراد در کودکی یا نوجوانی اصلا به این بیماری مبتلا نمی‌شوند؛ اما با واردشدن به دهه‌های ۳۰ و ۴۰ سالگی، این بیماری آن‌ها را درگیر خود می‌کند. متأسفانه به‌نظر می‌رسد میزان ابتلا به آلرژی فصلی در بسیاری از مکان‌ها در‌حال‌افزایش است.

نتیجه‌ی نهایی: این باور درست است؛ اما بستگی به شانس شما دارد!

برخی از افرادی که در فصل گرده‌افشانی دچار آلرژی فصلی شدیدی می‌شوند، دعا می‌کنند باران ببارد تا پراکنده‌شدن گرده‌ها در هوا و ورود این ذرات به چشم و بینی‌‌شان پایان یابد. بارش سبک یا بارش معمولی می‌تواند وضعیت را بهتر کند؛ اما بارش شدید نه‌تنها کمکی به بهبود شرایط نمی‌کند؛ بلکه باعث تشدید حساسیت هم می‌شود. طبق آمار ارائه‌شده در تجزیه‌و‌تحلیل اطلاعات بیمه‌‌‌ی سلامتی در کره‌جنوبی که وضعیت آب‌وهوای روزانه نیز در آن بررسی می‌شود، میزان مراجعه‌ی افراد دچار گرفتگی و آب‌ریزش بینی به پزشک، در روزهای بارانی شدید یا طوفانی، افزایش یافته است.

نتیجه‌ی ‌نهایی: چنین تصوری بسته به میزان بارش می‌تواند درست یا نادرست باشد.

اگر حساسیت فصلی شما را آزار می‌دهد، توصیه می‌کنیم روزهایی که گرده‌افشانی بیشتر می‌شود، در خانه بمانید و از غروب به بعد بیرون بروید. ماندن در خانه برای افراد دچار آلرژی، توصیه‌ی ساده‌ای به‌نظر می‌رسد؛ اما این توصیه بسته به اینکه به چه نوعی از گرده‌ها حساسیت دارید، می‌تواند تغییر کند.

پژوهشگران لهستانی برای بررسی این موضوع مطالعه‌ی جالبی با عنوان «کابوس گرده‌ها: افزایش میزان گرده‌های پراکنده در هوا در شب» انجام دادند که به‌خوبی مفهوم آن را انتقال می‌دهد. آن‌ها در این مطالعه برای جمع‌آوری گرده‌ها موانعی روی پشت‌بام‌ها نصب و سپس، میزان تجمع پنج نوع متداول از گرده‌ها را بررسی کردند. آن‌ها دریافتند گرده‌های گیاه برنجاسف در شب کمتر از روز در هوا پراکنده می‌شوند؛ اما این موضوع درباره‌ی گیاه پیربهار کاملا برعکس است. میزان انتشار گرده‌های علف‌ها و گیاه توسکا نیز در ۲۴ ساعت شبانه‌روز به میزان کمی تغییر می‌کند.

نتیجه‌ی نهایی: چنین نظری لزوما درست نیست.

داروهای قدیمی آنتی‌هیستامین و نخستین نسل از این داروها، افراد را خواب‌آلوده و کسل می‌کردند که یکی از عوارض جانبی این داروها بود. معمولا افرادی که دچار حساسیت هستند، فقط می‌خواهد خیسی چشم و عطسه‌ی آن‌ها هرچه‌زودتر خوب شوند و خواب‌آلوده‌بودن در شب را مشکل بزرگی نمی‌دانند؛ اما قطعا کسی نمی‌خواهد در طول روز دائما احساس خواب کند و سرحال نباشد.

البته در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰ نوع جدید و نسل دوم داروهای آنتی‌هیستامین معرفی شد که به‌دلیل اینکه نمی‌توانند به‌راحتی از سد خونی مغزی عبور کنند، کمتر باعث خواب‌آلودگی می‌شوند یا گاهی اوقات اصلا چنین حسی ایجاد نمی‌کنند.

نتیجه‌ی نهایی: چنین حسی فقط گاهی اوقات درست است.

برخی از افراد مصرف یک قاشق عسل را برای مقابله با حساسیت مفید می‌دانند؛ اما آیا واقعا عسل می‌تواند به برطرف‌شدن آلرژی کمک کند؟ پژوهش‌های بسیار کمی درباره‌ی این موضوع انجام شده است. در پژوهشی در آمریکا، پژوهشگران به چند نفر یکی از سه ماده‌ی عسل پاستوریزه و عسل غیرپاستوریزه و شربت ذرتی را که به‌صورت مصنوعی با طعم‌دهنده‌ای با مزه‌ی عسل طعم‌دار شده بود، دادند. البته افراد آزمایش‌شده نمی‌توانستند چه چیزی گرفته‌اند. سپس، پژوهشگران از آن‌ها خواستند بدون توجه به شیوه‌ای که برای مقابله با حساسیت و کاهش شدت آن استفاده می‌کنند، یک قاشق غذاخوری از ماده‌ای که دریافت کرده‌اند، مصرف کنند. براساس نتایج این پژوهش، هیچ‌کدام از این عسل‌ها تاثیری در شدت حساسیت نداشتند.

نتایج پژوهش دیگری که در فنلاند انجام شد، نشان داد مصرف عسل معمولی تأثیر بسیار کمی بر بهبود حساسیت می‌گذارد؛ اما به‌نظر می‌رسد عسلی که با کمی گرده‌ی گیاه توس مخلوط شده باشد، می‌تواند به رفع حساسیت کمک کند. البته، پژوهشگران درباره‌ی این پژوهش هشدار داده‌اند و طبق گفته‌‌ی آن‌ها، این بررسی فقط مطالعه‌ای آزمایشی است و نباید آن را توصیه در نظر گرفت.

نتیجه‌ی نهایی: مؤثربودن عسل برای مقابله با حساسیت هنوز ثابت نشده است.