صدور مجوز برای نخستین دارویی که ژن های سرطانی را هدف قرار می‌دهد

به‌تازگی سازمان غذا و داروی آمریکا مجوزهای لازم را برای تجاری‌سازی داروی‌ کیترودا (Keytruda) صادر کرده است. این داروی جدید ایمن ‌درمانی برای درمان سرطان‌های دارای تومور بافت سخت که نشانگر زیستی خاصی بروز می‌دهند، به کار خواهد رفت. موفقیت در کسب این مجوز گام بزرگی برای کسب موافقت با درمان‌های مشابه است. این نخستین باری است که دارویی سرطانی به‌جای هدف قرار دادن مکان خاصی در بدن، یک نشانگر زیستی را هدف قرار می‌دهد و مجوز می‌گیرد.

به‌ بیان دیگر، این پیشرفت، نویدبخش رویکرد جدیدی در درمان سرطان است. حالا آزمایشگاه‌ها و شرکت‌های بزرگ دارویی در سراسر جهان اطمینان بیشتری یافته‌اند تا داروهای جدیدی با تمرکز بر ژنتیک بیماری‌ها و انواع تومورها ابداع کنند. همچنین بیماران امید یافته‌اند که روش‌های قدیمی و دردناکی مانند شیمی‌ درمانی که سلول‌های سالم و بیمار را باهم نابود می‌کنند، برای همیشه کنار خواهند رفت.

کی‌ترودا (که نام تجاری داروی Pembrolizumab است) برای بیمارانی تجویز می‌شود که دچار جهش ژنتیکی یا انواع دیگر از نقص‌های ژنتیکی شده‌اند و ژن‌های تصحیح کننده‌ی آن‌ها توان تصحیح جهش‌های طبیعی یا غیرطبیعی دی‌ان‌ای را ندارند. این نقص ژنتیکی به‌خصوص به معنی امکان بیشتر ابتلا به سرطان است. داروی جدید، سیستم ایمنی هر فردی با نشانگرهای زیستی ژنتیکی خاص را تحریک می‌کند تا به تومورهای بافت سخت حمله کند.

این نوع از درمان اولین بار در سال ۲۰۱۴ برای مقابله با سرطان پوست پیشرفته کسب مجوز کرد. داروی فوق مانند همان داروی بازدارنده‌ی نقص ایمنی است که جانِ جیمی کارتر، سی‌ و نهمین رئیس‌ جمهور آمریکا را در سال ۲۰۱۵ و در سن نود سالگی، نجات داد.

متأسفانه ایمن‌ درمانی برای تمام بیماران سودمند نیست و حتی متخصصان نیز دلیل این امر را به‌درستی نمی‌دانند. تاکنون تنها یک مورد از بین هر دوازده نفر به ایمن‌ درمانی پاسخ مثبت داده‌ است. آزمایش‌های کلینیکی این داروها ادامه دارند ولی متخصصان از انتخاب بیماری که با اطمینان به درمان پاسخ دهد، درمانده‌اند. با وجود این‌، با درک بیشتر از نقص‌ها و نشانگرهای زیستی، پژوهشگران امیدوارند که کارایی ایمن‌ درمانی را به‌تدریج افزایش دهند.

اما ایمن‌ درمانی تنها راهکار مقابله با سرطان نیست. پیشرفت روش‌های تشخیص زودهنگام در سرطان نیز بسیار مهم است. برای مثال در یک کشف انقلابی جدید دانشمندان توانسته‌اند با ضریب اطمینان ۹۲ درصد، با یک آزمایش خون ساده سرطان ریه در مراحل بسیار ابتدایی آن را تشخیص دهند. سازوکارهای جدیدی برای تشخیص سرطان مانند کپسول اسفنجی برای تشخیص سرطان مری نیز گزارش شده‌اند.

پیش‌گیری نیز راهکار بسیار مهمی در مقابله با سرطان است. محققان توانسته‌اند از روش کریسپر برای هدف قرار دادن سلول‌های مستعد سرطانی در موش‌ها استفاده کنند. با این روش تومورهای بدخیم کوچک شده‌اند و نمونه‌ها با ضریب اطمینان صد درصدی درمان شده‌اند. تلاش برای ساخت واکسن‌های شخصی‌سازی شده‌ی سرطان نیز ادامه دارد.

هنوز نمی‌توان گفت کدام رویکرد پیشگیری، تشخیص زودهنگام یا درمان بهترین راه مقابله با سرطان است. با این حال می‌توان با اطمینان گفت که علم ژنومیک در آینده‌ی مقابله با سرطان، نقشی غیر قابل چشم‌پوشی خواهد داشت. تغییر تمرکز از دارورسانی به محل دقیق تومور؛ به ژن‌های ناسالم که دلیل اصلی سرطان هستند، گامی ضروری برای درمان قطعی سرطان است.