نیمکره شمالی یا جنوبی؛ منشا واقعی پستانداران به کجا برمیگردد؟
در سال ۱۹۹۶، دیرینهشناسان در شمال غربی ماداگاسکار به کشف شگفتانگیزی دست پیدا کردند. در میان استخوانهای دایناسورها و رسوبات شنی، قطعه کوچکی از آرواره به همراه سه دندان پیدا شد که ۱۶۷ میلیون سال قدمت داشت. این استخوان به گونه «آمبوندرو ماهابو» تعلق داشت که از هر پستانداری در نوع خود ۲۵ میلیون سال قدیمیتر بود.
اما بهگزارش نیویورکتایمز، قرار نبود فسیل مذکور در آنجا وجود داشته باشد. در آن زمان، آنچه از سوابق فسیلی شناخته شده بود، بهشدت به این نتیجهگیری اشاره داشت که اجداد پستانداران امروزی در نیمکره شمالی ظاهر شدهاند. جان فلین، دیرینهشناسی که سرپرستی کاوشها را برعهده داشت و اکنون متصدی بخش فسیلهای پستانداران موزه تاریخ طبیعی نیویورک است، گفت: «طبق باور مرسوم، نباید چنین چیزی را در نیمکره جنوبی و در آن فاصله زمانی که درحال نمونهبرداری از آن بودیم، پیدا میکردیم.»
برای وارونه کردن یک تئوری تکاملی به بیش از یک فسیل نیاز است. اما مطالعهای مروری در مورد ذخایر فسیلی موجود که سال گذشته در مجلهی آلگرینگا منتشر شد، تلاش کرد تا دههها دانش دیرینهشناسان را تغییر دهد. گروهی از دیرینهشناسان استرالیایی پس از مطالعه جمجمه، آرواره و دندانهای کشفشده چنین نتیجهگیری کردند که پستانداران امروزی از نیمکره جنوبی منشا گرفتهاند.
یافتههای جدید بحثی داغ را به راه انداخته و شکاف شمال و جنوب را آشکار کرده است. برخی از تئوری منشا نیمکره شمالی دفاع میکنند و بر ضعفی که در تازهترین یافتهها وجود دارد، تاکید میکنند. در پاسخ، حامیان منشأ نیمکره جنوبی، مانند دکتر فلین، میگویند زمان آن فرا رسیده است که دیرینهشناسان با این موضوع روبهرو شوند که درک آنها از تاریخ طبیعی ممکن است به سمت نیمی از جهان سوگیری داشته باشد که دانشمندان در آن بیشترین کاوشها را انجام دادهاند.
دکتر فلین گفت: «سوگیری کلی و طولانیمدتی نسبتبه دیدگاه نیمکره شمالی وجود داشته است؛ تا حدی به این دلیل که بیشتر دانشمندان از این مناطق آمدهاند. این امر موجب میشود بسیاری از مسائل را در سایهی آن سوگیری تفسیر کنید.»
در قلب این اختلاف، اجداد اولیه پستانداران جفتدار و کیسهدار امروزی قرار دارد. تیم فلانری، دیرینهشناس استرالیایی و یکی از نویسندگان مقاله مروری اخیر میگوید پستانداران سه گوهای (دارای دندان مثلثی شکل که سه برجستگی دارد)، موجوداتی شبیه حشرهخوارها بودند که وزن آنها به اندازه موش بود. اگرچه آنها برای زمان خود پیچیده بودند، نسخه بسیار ابتدایی از پستاندارانی بودند که امروزه میشناسیم.
دکتر فلانری و همکارانش به استدلالهای جغرافیایی درحمایت از این ایده اشاره میکنند که پستانداران اولیه ممکن است در نیمکره جنوبی پدیدار شده باشند. هرچه توده زمین بزرگتر باشد، احتمال وقوع فعالیتهای تکاملی عمده بیشتر است. وقتی پستانداران درحال ظهور بودند، گوندوانا شامل آفریقا، هند، استرالیا و آمریکای جنوبی میشد و نسبتبه لورازیا در نیمکره شمالی بسیار بزرگتر بود.
دکتر فلانری با اشاره به پیدایش پرندگان آوازخوان و شکارچیان در گوندوانا در دوران دایناسورها گفت: «اتفافات زیادی درآنجا درحال رخ دادن بود و فکر میکنیم پستانداران نیز در این میان درحال تکامل بودند.»
پستانداران اولیه نیمکره جنوبی شبیه موجودات گذشته زمین نبودند. دکتر فلانری گفت: «آنها دندانهای پیچیدهای داشتند که به جانور اجازه میداد غذای خود را سوراخ، خرد و تکه تکه کند و تمام این کارها را با سطوح متفاوت یک دندان انجام دهد. این توانایی به آنها برتری چشمگیری نسبت به موجودات دیگر داد. وقتی این موجودات به نیمکره شمالی رسیدند، به سرعت شکوفا شدند و تنوع فراوانی پیدا کردند.»
قدیمیترین فسیل سه گوهایها که به آمریکای جنوبی تعلق دارد، به ۱۸۰ میلیون سال پیش برمیگردد و خط واضحی از این نوع فسیلها (ازجمله آمبوندرو ماهابو) در نیمکره جنوبی پیدا شده است. کریس هلگن، دانشمند ارشد موزه استرالیا در سیدنی و یکی دیگر از نویسندههای مقاله مروری اخیر میگوید: «در این مرحله دندانها به نوعی چاقوی سوئیسی یا جعبه ابزار همه کارهای تبدیل شدند.»
همچنین در همین زمان (بین ۱۰۰ تا ۱۲۵ میلیون سال پیش) بود که اولین پستانداران سهگوهای در نیمکره شمالی ظاهر شدند. دکتر فلانری و همکارانش استدلال میکنند که پستانداران سه گوهای پس از تکامل در جنوب به سمت شمال مهاجرت کردند و از جزیره میان دو ابرقاره پرش کردند.
بهگفتهی دکتر فلانری، چنین توضیحی با این تئوری سازگاری دارد که پیش از ظهور ناگهانی در نیمکره شمالی، پستاندار جدیدی از نیمکره جنوبی برای میلیونها سال درحال تکامل بود. او گفت: «جانوری که به طور آشکار اجداد این حیوانات باشد، در نیمکره شمالی وجود ندارد، اما در نیمکره جنوبی تعداد زیادی از این موارد وجود دارد.»
همه با این استدلال موافق نیستند. ژی شی لو از دانشگاه شیکاگو یکی از مدافعان این فرضیه است که پستانداران سه گوهای در نیمکره شمالی ظاهر شدهاند. او با اشاره به اینکه برای تایید فرضیه منشا نیمکره جنوبی داده کافی وجود ندارد، استدلال میکند که دکتر فلانری و همکارانش روی فسیل دندانهای آسیاب بیشازحد تمرکز داشته و از سایر بخشهای آناتومی پستانداران غفلت کردهاند.
دکتر لو میگوید، آنها همچنین موفق نشدند فسیلهای تمام شاخههای درخت تکاملی پستانداران را درنظر بگیرند. علاوهبراین، دکتر فلانری و همکارانش از انجام تجزیهوتحلیل محاسباتی دادههای موجود غافل شدهاند. چنین مطالعهی آماری نیازمند ایجاد یک پایگاه داده وسیع از فسیلهای شناختهشده و استفاده از الگوریتمهایی برای مقایسه صفات آناتومیکی است. این نوع مطالعه میتواند به دیرینهشناسان کمک کند تا الگوهای اجدادی و درنتیجه تکامل را بازسازی کنند.
دکتر فلانری که اطمینانپذیری چنین پایگاههای دادهای را زیر سوال میبرد، میگوید تصمیم برای عدم انجام چنین تجزیهوتحلیلی عمدی و شفاف بوده است. بهگفتهی او، چنین تجزیهوتحلیلی موجب میشود برخی عناصر دو بار درنظر گرفته شوند و خود پایگاه داده نیز ممکن است نامطمئن باشد.
دکتر لو در مطالعات خود پیشنهاد می کند که پستانداران سه گوهای به احتمال زیاد مستقل از اتفاقاتی که در جنوب درحال رخ دادن بوده است، در چین ظاهر شدهاند. او میگوید پستانداران سه گوهای جنوبی از بین رفتند یا به تکسوراخسانان تبدیل شدند. تکسوراخسانان خانوادهای از پستانداران هستند که شامل پلاتی پوس و اکیدنه میشوند.
- اجداد اولیه انسان درکنار دایناسورها زندگی میکردند17 تیر 02مطالعه '3
- پستانداران چگونه پس از پایان عصر دایناسورها به موجوداتی بزرگ تبدیل شدند؟18 شهریور 01مطالعه '6
- کیسهداران بهمراتب تکاملیافتهتر از پستانداران و حتی انسانها هستند16 خرداد 02مطالعه '4
دکتر فلانری و همکارانش سال گذشته در مقاله دیگری به پیوندهای میان تکسوراخسانان و پستانداران سه گوهای پرداختند. در آن مقاله، آنها استدلال کردند که تکسوراخسانان به شاخه جداگانهای از درخت تکاملی پستانداران تعلق دارند. او گفت: «تکسوراخسانان اصلا ارتباطی با پستانداران امروزی ندارند. آنها تبار قدیمیتری هستند.» اما دکتر لو به شدت با این استدلال مخالف است.
گیلرمو روژیه، دیرینهشناس دانشگاه لویی ویل و یکی از داوران مقاله دکتر فلانری، استدلال منشا نیمکره جنوبی را با احتیاط تایید میکند و میگوید: «مانند الاکلنگی است که در هر انتهای آن یک سنگ یک تُنی قرار دارد و سپس شما دو دانه برنج را در یک سمت آن قرار میدهید. درنهایت به نتیجهای میرسید که توسط یک تن و دو دانه برنج شواهد حمایت میشود اما در سمت دیگر نتیجهگیریای دارید که با یک تن شواهد تایید میشود.»
البته هیچیک از طرفین انتظار ندارند مقاله جدید در تلاش برای بازسازی گذشته پستانداران حرف آخر را بزند. دکتر روژیه گفت: «درحالحاضر اطلاعات کافی وجود ندارد و این کار مانند پیدا کردن فسیلی با گردن دراز و بحث دراینباره است که زرافه یا هیولای لُخنس است.» دکتر فلین گفت: «مردم فکر میکنند در دیرینهشناسی همه چیز کشف شده است، درحالیکه اصلا اینطور نیست.»
نظرات