رژیم غذایی افراد چگونه بر محیطزیست تأثیر میگذارد؟
تغذیهی انسان تأثیر زیادی بر محیط میگذارد. انتشار گازهای گلخانهای براثر تولید و انتقال غذاهای متعدد بارها سوژهی پژوهشهای مختلف قرار گرفته است؛ اما تاکنون دربارهی آثار کمبود آب بر تولید غذاهای دلخواهتان فکر کردهاید؟ پاسخ به این پرسش میتواند همه را شگفتزده کند.
در پژوهش جدیدی که نتایج آن در مجلهی Nutrients منتشر شده، آثار مصرف آب برای تولید غذای ۹،۳۴۱ فرد بزرگسال استرالیایی بررسی شده است. جامعهی آماری این پژوهش مجموعهای شامل بیش از پنجهزار نوع غذا است. در این پژوهش، میزان آب مصرفی برای تولید هر نوع غذا و میزان کمیابی و فراوانی آب در محل تولید بررسی شدهاند.
برای تولید غذا ۷۰ درصد از آب شیرین سراسر جهان مصرف میشود. این آمار نشان میدهد تلاش برای بهحداقلرساندن مصرف آب برای تولید غذا و درعینحال تضمین رژیم غذایی سالم، تأثیر بسزایی بر قارهی استرالیا بهعنوان خشکترین قارهی سکونتپذیر کرهی زمین خواهد گذاشت.
بیسکوییت یا نوشیدنی یا گوشت گاو؛ کدامیک بیشترین آب را مصرف میکنند؟
استرالیاییها بهطور میانگین روزانه با ۳۶۲ لیتر کمبود آب روبهرو هستند. این آمار کمی برای زنان و بزرگسالان بیش از ۷۱ سال کمتر است. ردپای کمبود آب از دو عنصر تشکیل شده است: میزان آب مصرفی براساس لیتر ضربدر وزن بسته به اینکه کمبود آب در منبع، بیشتر یا کمتر از میانگین جهانی است.
غذاهایی که بیشترین تأثیر را بر کمآبی میگذارند، عبارتاند از: بادام (۳،۴۴۸ لیتر بر کیلوگرم) و زردآلوی خشک (۳،۳۶۳ لیتر بر کیلوگرم) و غلات صبحانهی تشکیلشده از برنجک (۱،۴۶۴ لیتر بر کیلوگرم). درمقابل، غذاهایی که کمترین تأثیر را بر کمآبی میگذارند، عبارتاند از: نام گندم کامل (۱۱.۳ لیتر بر کیلوگرم) و جوِ دوسر (۲۳.۴ لیتر بر کیلوگرم) و نخود خیس (۵.۹ لیتر بر کیلوگرم).
عجیبتر از هرچیز از میان ۹ هزار رژیم غذایی بررسیشده، ۲۵ درصد کمبود آب ناشی از غذاها و نوشیدنیهایی مثل کیکها، بیسکوییتها، نوشیدنیهای شیرینی و الکل است. خوراکیهایی مانند یک بسته چیپس سیبزمینی با ۲۳ لیتر مصرف آب و یک شمش کوچک شکلات شیر با ۲۱ لیتر مصرف آب در این دسته جای میگیرند.
چنین غذاهایی نهتنها هرروز به وزنتان اضافه میکنند؛ بلکه تأثیر عمدهای هم بر کمآبی میگذارند. براساس بررسیهای پیشین، غذاهای یادشده عامل تقریبا ۳۰ درصد از نشر گازهای گلخانهای غذایی در استرالیا هستند. دومین گروه غذایی پرمصرف میوهها با ۱۹ درصد مصرف آب هستند. کل میوهها و آبمیوههای تازه (بدون قند) در این گروه جای میگیرند. بهطور کلی، میوه یکی از بخشهای اصلی رژیم غذایی سالم است و معمولا استرالیاییها میوهی زیادی مصرف میکنند.
محصولات لبنیاتی و جایگزین آنها ازجمله نوشیدنیهای غیرلبنی تولیدشده از سویا و برنج و دانههای روغنی در رتبهی سوم و غلات و نان در رتبهی چهارم مصرف آب قرار میگیرند. ناگفته نماند مصرف گوشت قرمز (گوشت گاو و گوسفند) تنها ۳.۷ درصد از آمار کمآبی را تشکیل میدهد. براساس این نتایج، خوردن گوشت در مقایسه با دیگر گروههای غذایی حتی غلات صبحانه تأثیر کمتری بر مصرف آب میگذارد.
چگونه میتوان مصرف آب را در رژیم غذایی کاهش داد؟
بدون شک برای کاهش آب مصرف و نشر گازهای گلخانهای، باید جلوگیری از مصرف غذاهای غیرضروری را در اولویت قرار داد. مصرف بیشازاندازهی تنقلات رابطهی مستقیمی با افزایش وزن و چاقی دارد. برای برطرفکردن نیاز انرژی، بهتر است انواع غذاهای سالم را جایگزین کرد. علاوهبراین، ارائهی توصیههای غذایی مرتبط برای تمام مصرفکنندگان کار دشواری است. طبق پژوهشها، اختلاف مصرف آب بین گروههای غذایی یکسان در مقایسه با اختلاف مصرف آب بین گروههای غذایی متفاوت بیشتر است.
برای مثال، یک سیب متوسط به سه لیتر آب برای تولید نیاز دارد؛ درحالیکه برای تولید ۲۵۰ میلیلیتر آب پرتغال طبیعی، بیش از ۱۰۰ لیتر آب لازم است. این آمار نشاندهندهی مصرف نسبی آب مخصوص آبیاری و کمبود آب بومی در محل رشد محصولات کشاورزی است. برای مثال، برای تولید آبمیوه به تعداد بیشتری از میوه نیاز است.
آب موردنیاز برای تولید دو برش نان گندم کامل در مقایسه با آب موردنیاز برای پخت یک پیمانه برنج بیشتر است (۰.۹ لیتر در مقایسه با ۱۳۴ لیتر). از میان منابع پروتئینی، تولید گوشت گوسفندی به کمترین میزان آب نیاز دارد (۵.۵ لیتر). گوسفندها معمولا از محصولات کشاورزی تغذیه میکنند؛ بنابراین، نیازی به منبع آب مجزا برای تغذیهی آنها نیست.
تولید گوشت قرمز به کمترین میزان آب نیاز دارد
مصرفکنندگان معمولا از غذاهای پرمصرف اطلاعات کافی ندارند. علاوهبراین، تنوع یکی از اصول مهم تغذیهی مناسب است و مصرف منعکنندهی غذاهای اصلی میتواند پیامدهای جدی برای سلامت انسان بهدنبال داشته باشد. شاید بهترین فرصت جبران کمبود آب استرالیا در سیستم غذایی آن نهفته باشد. شایان ذکر است اختلاف مصرف آب در میان تولیدکنندگان مختلف زیاد است.
برای مثال، آب مصرفی موردنیاز برای پرورش گوجه در بازار سیدنی بین ۵ تا ۵۲/۸ لیتر بهازای هر کیلوگرم متغیر است. اختلاف مصرف آب برای تولید شیر در ویکتوریا بین ۰/۷ تا ۲۶۲ لیتر متغیر است. به این اختلافها میتوان اختلاف در روشهای کشاورزی و روش آبیاری و سطح کمبود آب را اضافه کرد. با روشهایی مانند تغییر فناوری و فرمولبندی مجدد تولید و استراتژیهای تأمین غذا در کشاورزی و صنایع غذایی میتوان مصرف آب را کاهش داد.
مصرف آب برای همه یکسان نیست
پژوهش اخیر اولین بررسی گزارش مصرف آب برای تعداد زیادی از رژیمهای غذایی خودانتخابی و فردی است. بررسی مصرف آب با وجود نیاز به شناسایی ۵،۶۴۵ نوع غذا، کار کوچکی نیست. برای مثال، بسیاری از غذاهای فراوریشده را باید براساس مواد اولیه تجزیه و بررسی کرد. گفتنی است بهسختی میتوان این نتایج را با کشورهای دیگر مقایسه کرد؛ زیرا تحلیلها در همهجا یکسان نیستند. براساس این بررسی، اختلاف فراوان مصرف آب در رژیمهای غذایی استرالیا نشاندهندهی تنوع عادتهای غذایی است. کمآبی فقط یکی از ابعاد محیطی مهم در تولید و مصرف غذا است. با اینکه در این پژوهش پیشنهادی برای برنامهی غذایی براساس کمآبی ارائه نشده است، میتوان آن را مقدمهای برای حمایت از تولید و مصرف پایدار غذا در سراسر جهان دانست.